دکترحسن اکبری بیرق

✍️ مسیح حکومتِ الهی را بر بسیطِ زمین مستقر ساخت،
اما:
دچارِ سوءِتعبیر شد و حکومتِ کشیشان بر ما تحمیل گشت.


👤 ایمانوئل کانت


https://t.me/DrAkbariBairagh

ما و کشیدن بار سنگین تنهایی:

انسان، بنا بر سرشت خود، موجودی اجتماعی است و از این حیث، نمی‌توان فردی را مطلقاً تنها و جدا از زمینه و زمانه سنجید. افزون بر این، اندیشه‌ها و عواطف ما در بستر زمان و کنش‌های اجتماعی ورزیده شده و به هیچ وجه نمی‌توان بدون التفات به جامعه آن را واشکافید. این گزاره‌ها، امروز، به عنوان اموری بدیهی پذیرفته شده و حتی خوانش ما از متون فلسفی را زیر سلطه خود درآورده است. این تنهایی را نمی‌توان با توسل به محافل اجتماعی، پناه بردن به دامان خانواده یا گفت‌وگوهای صمیمانه برطرف کرد؛ همچنین، امکان رفع آن با پدیده عشق به معشوقی زمینی یا آسمانی وجود ندارد. نوع بشر، بنا بر سرشت ویژه خویش، موجودی مدنی‌الطبع و «کلی» است؛ اما بهره‌بردن از عنوان کلی نمی‌تواند تمام پیچیدگی‌های این حیوان دوپا را تبیین کند. اگرچه این کلیت، تبیین‌کننده بسیاری از کنش‌ها و واکنش‌های ما در پهنه گیتی است و حتی جزئیّت وجود ما در گرو درک کلیت است؛ اما اگر بخواهیم موضوع را دقیق‌تر واشکافیم، درمی‌یابیم که هر کدام از ما (در مقام انسان) ضمن پیوستگی به این کلیت، به گونه‌ای «تکینگی» نیز متصل‌ایم. این احساس تنهایی، به هیچ وجه قابل انکار نیست و حتی در اغلب موارد، نمی‌توان به شناخت کامل آن دست یافت. آنچه دارای اهمیت است، درک‌ناشدن ما از سوی دیگران است؛ سخنانی که هیچ‌گاه نمی‌توان بر زبان راند، امیالی که هرگز مجال ظهور مستقیم پیدا نکرده و عشق‌هایی که گاهی برای خود ما نیز ناشناخته باقی خواهد ماند. وَه که چه بی‌مایه است سخن آنان که از «درک شدن» از جانب معشوق سخن می‌گویند؛ زیرا درک شدن، به صورت کامل، حتی توسط خود ما نیز صورت نخواهد گرفت. باری، همه ما ضمن پیوستگی به گونه خویش و حتی دگر هستنده‌ها، محکوم به کشیدن بار این تنهایی و تحمل درک‌ناشدن‌ها هستیم. در حقیقت، سرشت ما را می‌توان آمیزه‌ای از کلیت و همزمان با آن، «تکینگی» دانست که هیچ داروی شفابخش همیشگی برای آن وجود ندارد؛ بلکه تمامی درمان‌ها را باید به سان مسکنی تلقی کرد که هرگز نمی‌تواند این زخم ازلی را بهبود بخشد. همین احساس است که گاهی ما را از تمام «کلی» بودن‌ها و «هم‌رنگ جماعت» شدن‌ها دل‌زده می‌کند؛ همان که مسبب اندیشیدنی می‌شود که نقش «جماعت» در آن کم‌رنگ و میدان «من» بس گسترده می‌گردد.

نکته بسیار مهم «کنار آمدن» و در برخی موارد «خو کردن» به این تنهایی است که به نظر می‌رسد برای زیستن مسالمت‌آمیز در جامعه و به توافق رسیدن با خویشتن خویش، گریزی از آن نداریم. شاید بتوان به گفتار کیرکگور توسل جست و پندارها و کردارهای خویش را به سوی «حقیقتی که برای من حقیقت باشد» هدایت کرد؛ حقیقی که منِ تکین، «دوست داشته باشم برای آن زندگی کرده و بمیرم.»

https://t.me/DrAkbariBairagh

هنگامی که می خواهیم به عمق فرایندها و سائقه های درونی خود پی ببریم زبان و تعصباتی که زبان بر پایه شان بنا شده موانعی متعدد پیش رویمان می گذارند؛ مثلاً چون فقط برای بیان درجات عالی آن فرایندها و سائقه ها واقعاً كلمه وجود دارد؛ و در جایی که کلمه نداریم، بنا به عادت، مشاهده دقیق را رها می کنیم چون آنجا تفکر دقیق دردناک می شود... خشم ،نفرت، عشق، ترحم میل ،معرفت لذت درد اینها همه نام حالات نهایی هستند درجات معتدل تر و میانی این حالات تازه اگر نخواهیم از شدت های پایین تر كه پیوسته در جریان اند چیزی بگوییم اغلب به زبان و بیان نمی آیند، حال آنکه همین ها هستند که تار و پود شخصیت و سرنوشت ما را می تنند. ما هیچ یک همانی نیستیم که می نماییم چون این ظاهر صرفاً منطبق با حالاتی است که از آنها آگاهیم و برایشان کلمه داریم... ما درباره خودمان دچار بدفهمی هستیم. درک درستی از خودمان نداریم... (نيچه، سپیده دمان، ۱۱۵$)

https://t.me/DrAkbariBairagh

حقیقت و نفرین‌اش:

بنا بر گفته‌یِ بسیار مشهورِ ارسطو (به یونانی: Αριστοτελις)، «همه‌یِ انسان‌ها، در سرشتِ خود، جویایِ دانستن‌اند.» (ارسطو، متافیزیک) این نگرگاهِ بسیار خوش‌بینانه، و البته بدونِ دلیلِ منطقی، آغازگرِ همه‌یِ کنش‌ها و واکنش‌هایِ انسان، در پهنه‌یِ گیتی است. نگاهي گذرا به تاریخِ اساطیر و مذاهب، سَرنخ‌هایِ بسیاري در این باره به دست می‌دهد: از یونانِ باستان و داستانِ مشهورِ "اُدیپوس" گرفته تا خوردنِ میوه‌یِ درختِ معرفت، توسطِ "آدم" و "حوّا" در عهدِ عتیق. میلِ به دانستن، چونان عطشي ست سیری ناپذیر که همه‌یِ مرزهایِ مینوی را شکسته و واردِ مقدّس‌ترین ساحاتِ الهی می‌گردد. شدّتِ این میل به حدّی ست که نمی‌توان برای آن پایاني متصوّر شد و البته، کیفرِ دانستنِ زیاد نیز، کیفري بسیار سخت و مرد-اَفکن است.
مجازاتِ «معرفتِ» آدم و حوّا، رانده شدن از بهشت و روضه‌یِ رضوان و فرود آمدن در زمیني سراسر رنج و دشواری بود. کیفري که از نگرگاهِ مسیحی و اسلامی، دامنِ فرزندانِ آدم را نیز گرفته است. امّا نمونه‌یِ زیباترِ این مجازات را می‌توان در تراژدیِ "اُدیپوسِ شهریار" سراغ گرفت. مردي که در ابتدایِ داستان، خویشتن را تشنه‌یِ حقیقت دانسته و به فرمانِ "آپولون" گوش می‌سپارد: «بجویید تا بیابید، آن را که بازنجویند، نیابند.» اُدیپوسي که عطشِ کشفِ تبار-اش، او را به پرده‌برداری از رازي هولناکْ رهنمون می‌گردد. کشتنِ پدر و هم‌خوابگی با مادر. این است حقیقتي که اُدیپوس به کشفِ آن اصرار می‌کرد. به‌راستی، روحِ اُدیپوس، تابِ رویارویی با این واقعیّت را نداشت. و البته، پس از کشفِ این رازِ هولناک، مادرش در اقدامي جنون‌آسا خود را حلق‌آویز کرده و پسرکِ درمانده و هم‌بسترِ نگون‌بختِ مادرِ خویش، با فروکردنِ سنجاقِ سینه‌یِ مادري که همسرِ او ست، خود را نابینا می‌کند. «اکنون من آنم که خونِ پدر ریخت و همسرِ مادرِ خود شد. کافری از تبار ننگ، با فرزندانی از پشتِ برادر. دیگر چه رسوایی است که اُدیپوس بدان شهره نباشد؟» (سوفوکلس، اُدیپوسِ شهریار) چشمانِ اُدیپوس، که روزگاري کنجکاوانه در پیِ کشفِ کاملِ حقیقت و فتحِ قلّه‌هایِ بسیار بُلندِ دانایی بود، هم‌اینک، توسطِ خودِ او، نابینا شده و حتّی از عهده‌یِ نگریستن به جلویِ پایِ خود نیز برنمی‌آید. «چگونه در جهانِ مردگان با چشمانِ بینا، می‌توانستم پدر یا مادرِ شوم‌بختم را بنگرم و حال آن‌که در حقِّ این یک گناهي چنان زشت کردم که حتّی مرگ نمی‌تواند پادافره باشد.» (همان منبعِ پیشین) اُدیپوسِ درمانده و نابینا، که هم‌اینک به رازِ شومِ زندگیِ خود پِی بُرده است، وضعِ آشفته‌یِ خویش را چنین توصیف می‌کند: «من تباهم، ملعون خدایان و منفورتر مردمانم.» باری، پادافرهِ چشم دوختنِ بی‌واسطه به خورشیدِ سوزانِ حقیقت، از دست دادنِ بینایی است؛ و این کور شدن، چشمِ بشر را به رویِ نازیبایی‌ها و زشتی‌هایِ زندگی می‌گشاید: «آنگاه که همه چیز نازیباست، دیدگان را چه حاصل؟» اُدیپوسي که نخست، به توصیه‌هایِ پیش‌گو و حتّی التماس‌هایِ مادر، مبنی بر دست برداشتن از جست-و-جویِ رازِ تولّد-اش، توجّه نکرد و مغرورانه به دنبالِ رویارویی با این راز بود، در پایانِ داستان، خسته و درمانده چنین می‌گوید: «افسوس! همه بر ملا شد! رازی در پرده نماند. آه، روشناییِ خورشید، باشد که هرگز تو را بازنبینم.»

https://t.me/DrAkbariBairagh