کتابخانه جامع PDF

 
قدرت بی قدرتان
واتسلاف هاول

حالا که کار سیاسی و ریختن به خیابان‌ها هزینه دارد و شاید ناممکن باشد، قدم به عرصه پیشا سیاسی بگذارید و با زیستن در دایره حقیقت، رژیم ها  را از قدرتمندترین سلاحش، دروغ، محروم بکنید.

رژیم های مستبد، در واقع بناهایی هستند ساخته شده بر ستون‌های دروغ، و تا زمانی دوام خواهند آورد که مردم حاضر باشند زیر سقف دروغ زندگی کنند
من اعتقاد ندارم فقط کسانی که فعال سیاسی‌اند و علیه رژیم ها می‌جنگند شایسته ستایش هستند. برای این افراد ارزش بسیار قایلم اما کسان دیگری هم هستند که شایسته ستایشند.کسانی که تصمیم گرفته‌اند از این پس در هیچ حرکتی که در آن رگه‌ای از دروغ و ناراستی باشد شرکت نکنند.من از شما که از کار سیاسی پرمخاطره بیمناکید، یک درخواست دارم: 
قد راست کنید و به فردیت خودتان کرامت بیشتری ببخشید و به حقیقت خدمت کنید تا رژیم های  دروغ فرو‌ریزند.

چشم انداز جنبش های دگراندیش ایجاد تغییرات سیستماتیک نیست، بلکه تلاشی و پیکاری واقعی و روزانه برای زندگی بهتر در همین جا و هم اکنون است. آن نظام های سیاسی و ساختاری که افراد برای خودشان کشف می کنند آشکارا حالا حالاها محدود و نصفه نیمه و نامطلوب و آلوده به شگردهای فریبکارانه خواهد بود. جز این هم نمی تواند باشد؛ فقط باید انتظارش را داشته باشیم و دلسرد نشویم.
آنچه بسیار مهم است این است که نگذاریم هدف اصلی - تلاش و پیکار هر روزه و بی مزد و منت و تمام نشدنی برای زندگی آزادانه تر و صادقانه تر، و بی قیل و قال و شرافتمندانه - تحت هیچ محدودیتی قرار گیرد، در اصلش تردیدی راه یابد، در دام شگردهای سیاسی گرفتار آید و وابسته حدس و گمان درباره نتیجه کار با خیال پردازی شود.
بهترین ضامن رسیدن به نتایج مطلوب در کنش و واکنش های واقعی با ساختارهای پساتوتالیتر اعتقاد خالصانه به این مبارزه است.

قدرت بی قدرتان   
صفحه ۱۵۰

ترجمه: احسان کیانی خواه
نشر نو  ۱۳۹۸

چرا سالژنیتسین را از کشورش بیرون راندند؟ قطعاً نه به این دلیل که او قدرتی واقعی داشت؛ یعنی قدرتی که بتواند مثلاً یکی از وزرا را کنار بزند و جایش را در حکومت بگیرد. اخراج سالژنیتسین از کشور دلیل دیگری داشت: تلاشی بود از سر استیصال برای خشکاندن سرچشمه هولناک حقیقت، حقیقتی که می توانست موجب دگرگونیهای محاسبه ناپذیری در آگاهی اجتماعی شود، و همین روزی منجر به شکستهایی سیاسی با پیامدهای پیش بینی ناپذیر شود. برای همین هم نظام پساتوتالیتر همان رفتار همیشگی و مخصوص به خودش را در پیش گرفت: به دفاع از یکپارچگی جهان ظواهر پرداخت تا از خودش دفاع کرده باشد. پوسته ظاهری زندگی دروغین از مواد عجیب و غریبی ساخته شده است.

تا وقتی کل جامعه را در فضایی کاملاً سربسته و بی روزنه در چنبره داشته باشد، انگار که جنسش از سنگ است. اما همین که کسی روزنه ای در یک نقطه آن بگشاید، و فریاد بزند. «امپراتور لخت است!»
وقتی فقط یک نفر قواعد بازی را زیر پا بگذارد، و به این ترتیب نشان دهد این بازی همه اش فقط بازی است. ناگهان همه چیز رنگ دیگری به خودش می گیرد و به نظر می آید كل آن پوسته از جنس پارچه ای پوسیده و در حال وا رفتن از هم است، طوری که دیگر حتی قابل رفو هم نیست.


من وقتی از زیستن در دایره حقیقت سخن می گویم، طبیعتا فقط فراورده های فکری مفهومی را در نظر ندارم، چیزهایی نظیر اعتراض یا نامه نگاری های گروهی از روشنفکران. هر شخص یا گروهی که به هر طریقی در برابر ملعبه شدن سر به شورش بردارد در واقع پا در دایره زندگی در حقیقت گذاشته است: از نامه روشنفکران گرفته تا اعتصاب کارگران، از کنسرت یک گروه راک گرفته تا تظاهرات دانشجویی، از رأی ندادن در انتخابات نمایشی گرفته تا نطقی علنی در کنگرهای رسمی، یا حتی اعتصاب غذا.
اگر سرکوب اهداف زندگی فرایندی پیچیده است، و اگر این سرکوب مبتنی بر انواع گوناگون کنترل بر همه جلوه های زندگی است، پس با همین حساب هر نوع به جلوه در آوردن آزادانه زندگی نظام پساتوتالیتر را به شکلی غیرمستقیم از نظر سیاسی به خطر می اندازد، حتی جلوه هایی از زندگی که در جوامع دیگر هیچ اهمیت سیاسی بالقوه ای ندارد، چه رسد به قدرت انفجاری

بهار پراگ را معمولا نزاع دو گروه در سطح قدرت واقعی می دانند: گروه اول کسانی که می‌خواستند نظام را به همان شکل حفظ کنند و گروه دوم کسانی که سودای اصلاحش را در سر داشتند. اما اغلب فراموش می کنند که این رویارویی صرف پرده آخر و نتیجه نمایش بلندی بود که در اصل بیشتر بر صحنه روح و وجدان جامعه به اجرا درآمده بود. و اینکه در پرده های اول همین نمایش افرادی بودند که می خواستند در دایره حقیقت زندگی کنند، حتی در حادترین شرایط این افراد نه دستشان به قدرت واقعی می رسید و نه اصلا گوشه چشمی به آن قدرت داشتند. حتی سپهر زندگی آنها در دايره حقیقت لزوم آغشته به افکار سیاسی هم نبود. هیچ فرقی نداشت که شاعرند یا نقاش یا آهنگساز یا فقط شهروندانی عادی که دلشان می خواست عزت و کرامت انسانی شان را حفظ کنند. امروز طبیعتا سخت می‌توان گفت چه موقع و از طریق کدام مجرای پنهان و تودرتویی عمل یا دیدگاه خاصی بر آن محیط تأثیر گذاشت، و سخت می‌توان ردپای ویروس حقیقت را گرفت که آرام آرام در تاروپود زندگی دروغین نفوذ کرد و به تدریج آن را از هم گسست. اما یک چیز کاملا روشن است
تلاش برای اصلاح سیاسی علت بیداری جامعه نبود، بلکه به عکس، اصلاح سیاسی نتیجه نهایی آن بیداری بود.

قدرت بی قدرتان   
صفحه ۶۰-۵۵
واتسلاف هاول
ترجمه: احسان کیانی خواه
نشر نو  ۱۳۹۸

قطعه_کتاب زندگی و حقیقت

... عیان و آشکار زیستن در دایره حقیقت از این سپهر پنهان است که پروبال می‌گیرد؛ زندگی رو به همین سپهر است که سخن می گوید و در همین سپهر است که درک می‌شود. در همین سپهر است که می توان گفت و شنید و ارتباط بر قرار کرد. اما در نظام پساتوتالیتر این سپهر از دیده ها پنهان شده است و برای همین از منظر قدرت بسیار خطرناک است. آن غلغله درون این سپهر به سایه رانده می‌شود، و زمانی که سرانجام از این سایه بیرون می آید و نظام را به ناگهان غافلگیر می‌کند، دیگر خیلی دیر شده و نمی توان به سیاق معمول بر آن سرپوش گذاشت. بنابراین وضعی پیش می آید که در آن رژیم سردرگم و دستپاچه میشود، و به ناچار دست به واکنش هایی می زند که نه مناسب هستند و نه چاره ساز. به نظر می رسد زمینه اولیه رشد آنچه در وسیع ترین معنای کلمه می توان اپوزیسیون، در نظام پساتوتالیتر، نامید زیستن در دایره حقیقت است. البته مواجهه میان این نیروهای اپوزیسیون با اصحاب قدرت آشکارا شکلی به کلی متفاوت از این دست مواجه‌ها در یک جامعه باز یا یک دیکتاتوری کلاسیک به خودش می گیرد. در وهله نخست، این مواجهه در سطح قدرت واقعی، نهادی، یا محاسبه پذیر، که متکی بر ابزارهای مختلف قدرت باشد، صورت نمی گیرد، بلکه در سطح کاملاً متفاوتی رخ می دهد: یعنی در سطح آگاهی و وجدان انسانی، سطح زیستی و وجودی.
دامنه واقعی این قدرت را نمی توان بر حسب تعداد پیروان، رأی دهندگان، یا سربازان اندازه گرفت، چون این قدرت در لابه لای ستون پنجمی پخش شده است که همان آگاهی اجتماعی است، اهداف پنهان زندگی، اشتیاق سرکوب‌شده انسانها برای دست یافتن به کرامت و حقوق بنیادینشان، برای تحقق بخشیدن به منافع اجتماعی و سیاسی حقیقی شان. بنابراین، قدرتش در توانایی گروه های سیاسی یا اجتماعی اسم و رسم دار نیست، بلکه صرفأ قوه و استعدادی است که در سرتاسر جامعه پخش و پنهان است، از جمله حتی در ساختارهای قدرت رسمی آن جامعه. در نتیجه این قدرت به تعبیری متکی به سربازان خودی نیست، بلکه متکی به سربازان دشمن است - یعنی متکی به هر کسی که در چنبره دروغ زندگی می کند و هر آن ممکن است (دست کم در عالم نظر) تحت تأثیر نیروی حقیقت قرار بگیرد (یا از سر میلی غریزی برای حفظ جایگاهش رو به سوی این نیرو بیاورد.) این قدرت، به اصطلاح، سلاحی باکتریایی است که در شرایط مساعد، یک فرد غیر نظامی تنها به کمک آن می تواند یک هنگ نظامی کامل را خلع سلاح کند. این قدرت وارد هیچ گونه درگیری مستقیم برای کسب قدرت نمی شود؛ به عکس، سنگینی حضورش را در حیطه نامرئی خود زندگی محسوس می کند. اما جنب و جوش های پنهانی که این قدرت در آن حیطه نامرئی به وجود می آورد ممکن است خودش را در چیزی کاملا مرئی آشکار سازد (هرچند مشکل بتوان زمان، مکان، شرایط، و دامنه آن را پیش بینی کرد). آن چیز مرئی می تواند شکل های مختلفی به خودش بگیرد، مثلا یک عمل یا رخداد سیاسی واقعی، جنبشی اجتماعی، شروع ناگهانی یک ناآرامی مدنی، تضاد شدیدی درون ساختار قدرتی به ظاهر یکپارچه، یا اصلاً تحولی مهارنشدنی در جو اجتماعی و فکری. و چون همه مشکلات واقعی و مسائل حیاتی را زیر پوسته ضخیمی از دروغ ها پنهان کرده اند، هیچ وقت جدا روشن نمی شود که آن قطره آخری که صبر مردم را لبریز می کند کی فرو خواهد افتاد، یا اصلا آن قطره چه خواهد بود. این هم خودش یکی از دلایلی است که رژیم در واکنشی پیشگیرانه حتی کوچک ترین تلاش برای زیستن در دایره حقیقت را برنمی تابد و سرکوب می کند.

ایدئولوژی شیوه دلفریب و غلط اندازی برای ارتباط با جهان است.
به انسانها توهم هویت، کرامت و اخلاق می دهد، اما در واقع راه را برای دست کشیدن از همه آنها هرچه هموارتر می کند. چون منبع چیزی فراشخصی و عینی است، به افراد امکان میدهد وجدانشان را فریب دهند و عقيدة حقیقی و راه و رسم زندگی خفت بارشان را از چشم جهانیان و خودشان پنهان نگاه دارند.

ایدئولوژی بسیار عملگرایانه است اما در عین حال شیوه ای به ظاهر موجه و متین برای مشروعیت بخشیدن به همه چیز از بالا و پایین و همه جوانب هم هست.
هم مردم را شانه می گیرد و هم خدا را. پرده ای است که آدمها می توانند زندگی و هستی ساقط شده و بی اهمیتی وجودشان و سازش با وضع موجود را پشت آن پنهان کنند ایدئولوژی عذر و بهانه ای است که به کار همه کس می آید، از سبزی فروش گرفته که ترس از دست دادن کار و کاسبی اش را پشت علاقه ای ظاهری به اتحاد کارگران جهان مخفی می کند تا عالی ترین صاحب منصبان حکومتی که می توانند شوق و شهوت باقی ماندن در قدرت را در لفافه عبارت ها و گفته هایی با مضمون خدمت به طبقه کارگر و محروم پنهان نگاه دارند.

بنابراین کارکرد اصلی و توجیه گر ایدئولوژی دامن زدن به این توهم افراد، چه قربانیان و چه ارکان قدرت، در نظام پساتوتالیتر است که نظامشان با نظم انسانی و نظم عالم سازگار است.

قدرت بی قدرتان   
صفحه ۳۰-۳۱

ترجمه: احسان کیانی خواه
نشر نو  ۱۳۹۸