♦️اسناد محرمانه در باره‌ی یک‌سان‌سازی‌ی فرهنگی و اجتماعی در عصر پهلوی /۲




۱۲ تیر ۱۳۱۵
وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفە

لازم است کە بە مدارس ارامنە کە حوزە ماموریت شما می‌باشد موکدا ابلاغ کنید کە ایراد نطق و خطابە و خواندن سرود در جشن‌های رسمی آن مدارس بە غیر از زبان فارسی ممنوع است و اگر برخلاف این دستور رفتار شود آن مدرسە بر طبق مقررات بستە شدە و مدیران نیز تعقیب خواهند شد.

مدیر کل وزارت معارف
سازمان اسناد ملی، ۲۹۷۰۱۲۱٦٤





۲٥ آبان ۱۳۲۰
عبداللە مستوفی(استاندار آذربایجان)

"هیچ وقت اجازە نمی‌دادم روضەخوان در مجالس ختم ترکی بخواند و در سخنرانی‌های خود می‌گفتم شما کە اولاد واقعی داریوش و کامبیز هستید چرا بە زبان افراسیاب و چنگیز حرف می‌زنید؟"

رفتار من در استانداری سوم، ستارە، شمارە ۱۲۰۳





۱٦ تیر ۱۳۳٦
محرمانە
وزارت فرهنگ و هنر
دفتر حفاظت

عین نامەی شمارە م/۵/٤/۱۲٦ مورخ ۳٦/۳/۲ ادارە کل فرهنگ و هنر استان آذربایجان‌شرقی در مورد چاپ خودآموز و مکالمات جدید بە زبان ترکی همراه فتوکپی گزارش شمارە م/۷۳/۲۱۱ مورخ ۳۶/۴/٦ این واحد اشعار می‌دارد کە چاپ کتاب و هرگونە نشریە دیگر بە زبان ترکی ممنوع می‌باشد.

درخشندە زعیمی
مدیر کل نگارش





۲ دی ۱۳۵۷
سری

پس از چندین سال ممنوعیت چاپ و انتشار کتب بە لهجە‌های کردی و آذری اخیرا کتاب مبانی دستور زبان آذری چاپ و در کتابفروشی‌ها بە فروش می‌رسد.

ارزیابی خبر: خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شدە: مراتب بە نخست‌وزیری و وزارت فرهنگ و هنر منعکس گردید.
توضیح: چاپ و نشر کتاب بە لهجە‌های مذکور بە منظور تعمیم و گسترش زبان فارسی در آذربایجان و کردستان ممنوع می‌باشد.




اسداللە علم(نخست‌وزیر، وزیر دربار، کشور، کشاورزی، کار، فرماندار سیستان و بلوچستان)

صبح شرفیاب شدم... مقالەای از [روزنامەی] لوموند در مورد اینکە خوزستان، عربستان است و مردم آنجا عرب هستند و لباس و زبان عربی دارند، بە عرض رساندم.
شاهنشاه خیلی عصبانی شدند. فرمودند مقالەی تندی علیە او جواب دادە شود. عرض کردم مقالە کافە نیست. باید بە هر صورت برنامە صحیح کوتاە‌مدت یا درازمدت داشتە باشیم کە واقعا وضع آنجا را از لحاظ زبان و آداب و لباس و ملیت و همە چیز عوض کنیم...

یادداشت‌های علم، ص ۱۰۰٨





۱۹ شهریور ۱۳۱۷
وزارت مالیە

بە موجب پیشنهادهای وزارت داخلە نام جغرافیایی ناحیە گرگان و قسمتی از کردستان کە بە زبان بیگانە بودە در فرهنگستان مورد مذاکرە قرار گرفتە و ٦٤ کلمە آن بە فارسی تبدیل و در تاریخ ۱۷/٤/۲۰ بە شرف عرض پیشگاە اعلی‌حضرت همایون شاهنشاهی رسیدە و مورد تصویب واقع گردیدە است... مقتضی است قدغن فرمایید برای بە کار بردن آنها اقدام لازم بە عمل آورند.

رئیس‌الوزرا
محمود جم




۱۳ اسفند ۱۳۰۳

رضاخان
وزارت معارف

تغییر معلمین آذربایجان و اعزام معلمین فارس‌زبان بە جای آنها کمال اهمیت را دارد. همچنین تعیین چند نفر معلمە برای تربیت و تعلیم اطفال کە "از بدو زبان فارسی را بیاموزند" ضرورت دارد.
اسناد موسسەی مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، سال ۱۳۰۳، پ٦، ص۱۵٨




۲۱ بهمن ۱۳۱۹

وزارت کشور
جناب آقای نخست‌وزیر

چون اهالی استان‌های سوم و چهارم، سوای عدەی معدودی بە هیچ‌وجە زبان فارسی نمی‌دانند از این سخنرانی‌ها کە منظور اصلی آن پرورش افکار تودە بودە است نتیجە حاصل نشدە است و موضوع بسط و توسعەی تعمیم زبان فارسی در این نقاط آن‌طوری کە باید پیشرفت ننمودە. بە نظر استانداری نامبردە برای انجام منظور لازم دانستە کە بە تعداد کلاس‌های شبانە و مراقبت در حضور سالمندان افزودە شدە و همچنین کودکستان‌های شبانە‌روزی برای کودکان تحت آموزش آموزگاران فارسی زبان تاسیس گردد...

وزارت کشور، شمارە ۳۳۵٤/۷٨۰۱۰



محمدعلی فروغی(کتاب سیاست‌نامە‌ی ذکاالملک، ص ۱٤٨ و ۱٤۹):
"برای متحدالجنس نمودن ایرانیان بهترین کارها نشر معارف فارسی و ایرانی است اما آن هم نه به طوریکه محسوس شود می‌خواهند آنها را فارسی کنند. مثلا بنده هیچ معتقد نیستم کسی ترکی یا کردی یا عربی حرف زدن را منع کند. فارسی گفتن را اجباری نماید. از حسن اتفاق ترکی و کردی هیچ کدام زبان ادبی نیستند و اقلیت‌های ما مایه‌ی ادبی و معارفی ندارند و به سهولت در زبان فارسی مستهلک می شوند..."

#زبان_ترکی
#زبان_کردی
#زبان_ارمنی
#حکومت_پهلوی
#انحصارگرایی_زبانی
#یک‌سان‌سازی_فزهنگی
#یک‌سان‌سازی_اجتماعی
@NewHasanMohaddesi