جنگ بر سر آرشیو در عربستان: تاریخ ملی یا تاریخ سعودی؟ 🔻
📚 رزی بشیر تاریخ‌نگار متخصص خاورمیانه‌ی مدرن و جریان‌های روشن‌فکریِ سیاسی و اجتماعیِ جهان عرب است و در دانشگاه هاروارد تدریس می‌کند. او برای تحقیق و تدوین کتاب «جنگ‌های آرشیوی: سیاست تاریخ در عربستان سعودی» بارها به عربستان سعودی سفر کرده و مدتی طولانی را در این کشور به سر برده است. بشیر با بسیاری از سیاستمداران و پژوهشگران و کارشناسان داخلی عربستان، متولیان و کارمندان آرشیوهای دولتی و خصوصی کشور، و همچنین مردم عادیِ عضو گروه‌هایی که تاریخشان از اسناد و چهره‌ی شهرها زدوده می‌شود، گفت‌وگو کرده است و ردّ پای سیاست در تاریخ‌سازی و روایتِ تاریخ را از لابه‌لای اسناد و مدارک و شاهدان عینی بیرون کشیده است. تمرکز او در این کتاب بر اقدامات دولتی در آخرین دهه‌ی قرن بیستم و اولین دهه‌ی قرن بیست‌ویکم است. یعنی همان دو دهه‌ای که حاکمیت عربستان، چهره‌ی بسیاری از شهرهای مهم از جمله مکه را تغییر داد و با ویران کردن بقایای گذشته و پروژه‌های عظیم ساخت‌وساز و همچنین احداث نهادهای آرشیو و مستندسازی بیشتر، به شکلی متمرکز به دنبال ثبت و ارائه‌ی تاریخ کشور رفت.
📚 بشیر برای نگارش این کتاب از بسیاری از آرشیوهای رسمی کشور، موزه‌ها، کتاب‌خانه‌های ملی و خصوصی، مجموعه‌های خصوصی، آرشیوهای شخصی و گاه پنهان گروه‌های سرکوب‌شده، و میراث باقی‌مانده در خانواده‌های سعودی دیدار کرده و با مجموعه‌داران، آرشیویست‌ها، مسئولان موزه‌ها، کتابدارها، مردمی که روایت زندگی‌شان حذف شده، و کسانی که بناهای تاریخی‌شان بر اثر توسعه‌ی مکه و مدینه به اسم مدرن‌سازیِ شهر تخریب و نابود شده، گفت‌وگو کرده است. از منظر تحقیق میدانی، اثر او کم‌نظیر است. بشیر می‌گوید که در سفرهای خود به عربستان متوجه شد که موقعیتش به‌عنوان پژوهشگری «خارجی» در یک دانشگاه معروف و معتبر آمریکایی، درهای بسته به روی بسیاری از محققان داخل عربستان را به روی او باز کرد. این موقعیت به او اجازه داد که در برخی مراکز آرشیو کشور، شیوه‌ی کار، ثبت و فهرست کردن اسناد و مدارک را از نزدیک مشاهده کند.
📚 جنگ‌های آرشیوی نمونه‌ی کمیاب و مهمی از پژوهشی دقیق درباره‌ی چگونگیِ ثبت روایت‌های رسمی و تاریخ‌سازی در خاورمیانه و مسئله‌ی «میراث فرهنگی» است، روندی پیچیده که خود بشیر هم صادقانه می‌گوید پاسخ دادن به تمام پرسش‌های مربوط به آن، دست‌کم با اطلاعات و اسناد و شواهد فعلی، ممکن نیست. کتاب بشیر نمونه‌ی موفقی است از ترکیب تاریخ‌نگاری و مردم‌شناسی. این اثر پژوهشی برای فهم بهترِ آنچه او «صنعت تولید میراث تاریخی» در منطقه می‌نامد ضروری است. او به درستی تأکید می‌کند که این صنعت در عربستان خشونت‌بار بوده است، اما نه عربستان تنها حکومتِ تمامیت‌خواه منطقه است و نه فقط آن‌ها بودند که در یک قرن اخیر به دنبال تولید روایتی یک‌دست و باب میلِ خود از تاریخ و مردم کشورشان رفتند و در این راستا دست به اقداماتِ خشونت‌بار هم زدند.
@NashrAasoo 💭
📚 رزی بشیر تاریخ‌نگار متخصص خاورمیانه‌ی مدرن و جریان‌های روشن‌فکریِ سیاسی و اجتماعیِ جهان عرب است و در دانشگاه هاروارد تدریس می‌کند. او برای تحقیق و تدوین کتاب «جنگ‌های آرشیوی: سیاست تاریخ در عربستان سعودی» بارها به عربستان سعودی سفر کرده و مدتی طولانی را در این کشور به سر برده است. بشیر با بسیاری از سیاستمداران و پژوهشگران و کارشناسان داخلی عربستان، متولیان و کارمندان آرشیوهای دولتی و خصوصی کشور، و همچنین مردم عادیِ عضو گروه‌هایی که تاریخشان از اسناد و چهره‌ی شهرها زدوده می‌شود، گفت‌وگو کرده است و ردّ پای سیاست در تاریخ‌سازی و روایتِ تاریخ را از لابه‌لای اسناد و مدارک و شاهدان عینی بیرون کشیده است. تمرکز او در این کتاب بر اقدامات دولتی در آخرین دهه‌ی قرن بیستم و اولین دهه‌ی قرن بیست‌ویکم است. یعنی همان دو دهه‌ای که حاکمیت عربستان، چهره‌ی بسیاری از شهرهای مهم از جمله مکه را تغییر داد و با ویران کردن بقایای گذشته و پروژه‌های عظیم ساخت‌وساز و همچنین احداث نهادهای آرشیو و مستندسازی بیشتر، به شکلی متمرکز به دنبال ثبت و ارائه‌ی تاریخ کشور رفت.
📚 بشیر برای نگارش این کتاب از بسیاری از آرشیوهای رسمی کشور، موزه‌ها، کتاب‌خانه‌های ملی و خصوصی، مجموعه‌های خصوصی، آرشیوهای شخصی و گاه پنهان گروه‌های سرکوب‌شده، و میراث باقی‌مانده در خانواده‌های سعودی دیدار کرده و با مجموعه‌داران، آرشیویست‌ها، مسئولان موزه‌ها، کتابدارها، مردمی که روایت زندگی‌شان حذف شده، و کسانی که بناهای تاریخی‌شان بر اثر توسعه‌ی مکه و مدینه به اسم مدرن‌سازیِ شهر تخریب و نابود شده، گفت‌وگو کرده است. از منظر تحقیق میدانی، اثر او کم‌نظیر است. بشیر می‌گوید که در سفرهای خود به عربستان متوجه شد که موقعیتش به‌عنوان پژوهشگری «خارجی» در یک دانشگاه معروف و معتبر آمریکایی، درهای بسته به روی بسیاری از محققان داخل عربستان را به روی او باز کرد. این موقعیت به او اجازه داد که در برخی مراکز آرشیو کشور، شیوه‌ی کار، ثبت و فهرست کردن اسناد و مدارک را از نزدیک مشاهده کند.
📚 جنگ‌های آرشیوی نمونه‌ی کمیاب و مهمی از پژوهشی دقیق درباره‌ی چگونگیِ ثبت روایت‌های رسمی و تاریخ‌سازی در خاورمیانه و مسئله‌ی «میراث فرهنگی» است، روندی پیچیده که خود بشیر هم صادقانه می‌گوید پاسخ دادن به تمام پرسش‌های مربوط به آن، دست‌کم با اطلاعات و اسناد و شواهد فعلی، ممکن نیست. کتاب بشیر نمونه‌ی موفقی است از ترکیب تاریخ‌نگاری و مردم‌شناسی. این اثر پژوهشی برای فهم بهترِ آنچه او «صنعت تولید میراث تاریخی» در منطقه می‌نامد ضروری است. او به درستی تأکید می‌کند که این صنعت در عربستان خشونت‌بار بوده است، اما نه عربستان تنها حکومتِ تمامیت‌خواه منطقه است و نه فقط آن‌ها بودند که در یک قرن اخیر به دنبال تولید روایتی یک‌دست و باب میلِ خود از تاریخ و مردم کشورشان رفتند و در این راستا دست به اقداماتِ خشونت‌بار هم زدند.
@NashrAasoo 💭