⚖
پرونده سکوهای نفتی (Oil Platforms Case)یکی از دعاوی حقوقی مهم در دیوان بینالمللی دادگستری (ICJ) بود که از سوی جمهوری اسلامی ایران علیه ایالات متحده آمریکا مطرح شد. این پرونده موضوعاتی چون استفاده از زور، حق دفاع مشروع و تفسیر معاهدات دوجانبه را در بر داشت و نقش مهمی در توسعه حقوق بینالملل ایفا کرد.
نام کامل پرونده:Islamic Republic of Iran v. United States of America
موضوع:
تخریب سکوهای نفتی ایران توسط نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس
✔️زمینه تاریخی:
در طول دهه ۱۹۸۰ و در بحبوحه جنگ ایران و عراق، خلیج فارس شاهد درگیریهای گستردهای بود. ایالات متحده، که در این دوره از منافع نفتی خود و کشورهای خلیج فارس حمایت میکرد، چندین کشتی جنگی را برای اسکورت نفتکشهای کویتی تحت پرچم آمریکا (در قالب عملیات "پرچمگذاری مجدد") به منطقه اعزام کرد. پس از چند حادثه انفجاری علیه کشتیهای آمریکایی (که آمریکا ایران را مسئول آنها میدانست)، در سالهای ۱۹۸۷ و ۱۹۸۸، نیروی دریایی آمریکا اقدام به حمله و تخریب چند سکوی نفتی متعلق به ایران در خلیج فارس کرد.
✔️ادعای ایران:
ایران در سال ۱۹۹۲ علیه آمریکا در دیوان بینالمللی دادگستری شکایت کرد و ادعا نمود که این حملات نقض تعهدات ایالات متحده بر اساس معاهده مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی ۱۹۵۵ میان دو کشور بوده است. ایران همچنین استدلال کرد که این اقدامات ناقض اصول بنیادین حقوق بینالملل، بهویژه ممنوعیت توسل به زور هستند.
✔️پاسخ آمریکا:
ایالات متحده در پاسخ گفت که حمله به سکوهای نفتی ایران در چارچوب دفاع مشروع (self-defence) بر اساس ماده ۵۱ منشور ملل متحد صورت گرفته و بهدنبال حملات ایران به کشتیهای آمریکایی انجام شده است.
✔️رأی دیوان:
در سال ۲۰۰۳، دیوان بینالمللی دادگستری رأی نهایی خود را صادر کرد و نتیجه گرفت:
حمله آمریکا به سکوهای نفتی ایران، در سطح حمله مسلحانهای که دفاع مشروع را توجیه کند نبود؛ در نتیجه، دفاع مشروع آمریکا پذیرفته نشد.
با این حال، دیوان نتیجه گرفت که ایالات متحده مفاد معاهده مودت را نقض نکرده، زیرا حمله به سکوهای نفتی را نمیتوان بهطور مستقیم و اثباتپذیر در تضاد با مقررات اقتصادی و تجاری آن معاهده دانست.
در نتیجه، شکایت ایران رد شد، اما نکات حقوقی مهمی از سوی دیوان ارائه گردید.
✔️نکات حقوقی مهم پرونده:
تفکیک میان حمله به کشتیهای نظامی و کشتیهای تجاری در تحلیل دفاع مشروع
استاندارد بالای لازم برای اثبات وقوع "حمله مسلحانه"
محدودیتهای استفاده از زور تحت ماده ۵۱ منشور ملل متحد
تفسیر مضیق دیوان از مفاد معاهدات دوجانبه در زمینه تجارت و روابط اقتصادی
این پرونده، علیرغم رد شدن شکایت ایران، برای حقوقدانان بینالملل بسیار اهمیت دارد، چرا که استانداردهایی مهم در زمینه استفاده از زور و اجرای معاهدات دوجانبه در شرایط بحرانی ارائه کرد.
@Human_rights_for_world