Citadelle

در گذشته، تصرف سرزمین‌ها با هدف افزایش ثروت و قدرت انجام می‌گرفت. منابع طبیعی، طلا، جواهرات و ... انگیزه اصلی کشورها و قبایل برای حمله به سرزمین‌های دیگر بود. اما در دنیای امروز، این مدل کشورگشایی به دلایل متعددی غیرعملی و غیرمنطقی شده است.

ساختار اقتصاد جهانی تغییر یافته است. در دنیای مدرن، ارزش اقتصادی دیگر به میزان سرزمین یا منابع خام وابسته نیست، بلکه به عوامل دیگری مانند تکنولوژی، دانش، و مدیریت منابع بستگی دارد. کشورهایی مانند سنگاپور و دبی نمونه‌های برجسته‌ای از جوامعی هستند که با وجود مساحت کوچک، به قدرت‌های اقتصادی تبدیل شده‌اند. در مقابل، کشورهایی با سرزمین‌های وسیع، مانند روسیه و کانادا، از نظر اقتصادی با چالش‌های متعددی مواجه‌اند.

هزینه اشغال یک کشور یا منطقه بسیار بیشتر از منافع اقتصادی آن است. نمونه‌هایی مانند اشغال عراق و افغانستان توسط آمریکا نشان داده‌اند که حضور طولانی‌مدت نظامی نه تنها هزینه‌بر است، بلکه عواید اقتصادی قابل توجهی نیز به همراه ندارد. عراق با وجود برخورداری از منابع نفتی و کشاورزی قدرتمند و حتی صادرات خرما، به دلیل هزینه‌های سرسام‌آور نظامی برای آمریکا جذابیتی در بلندمدت نداشت. به همین ترتیب، افغانستان با وجود زمین‌های بکر، به دلیل هزینه‌های نظامی بالا رها شد.

در اقتصاد امروز، توسعه و بهره‌برداری از فناوری‌های پیشرفته و تجارت بین‌المللی اهمیت بیشتری نسبت به کنترل سرزمین‌ها دارد. کشورهایی مانند ترکیه که اقتصادشان به گردشگری و تجارت وابسته است، از هرگونه اقدامی که به ثبات منطقه‌ای آسیب برساند، اجتناب می‌کنند. به عنوان مثال، آغاز هرگونه درگیری در ایران می‌تواند باعث کاهش شدید گردشگران در ترکیه شود، چرا که گردشگران خارجی از هرگونه منطقه پرتنش اجتناب می‌کنند.

شروع هرگونه درگیری نظامی به اقتصاد کشورهای مهاجم نیز آسیب جدی وارد می‌کند. ترکیه با اقتصادی مبتنی بر فروش املاک و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، یا جمهوری آذربایجان که اقتصادش وابسته به صادرات نفت است، در صورت حمله نظامی، متحمل زیان‌های سنگینی خواهند شد. حتی چند موشک به تأسیسات نفتی جمهوری آذربایجان می‌تواند اقتصاد این کشور را فلج کند.

طالبان نمونه‌ای از یک گروه شورشی است که در دوران حضور نظامی آمریکا در افغانستان با انجام اقدامات تروریستی توانست از بی‌ثباتی سود ببرد. اما پس از تبدیل شدن طالبان به یک دولت، این گروه به دلیل نیاز به ثبات اقتصادی و بین‌المللی، از انجام بسیاری از اقدامات تخریبی خودداری کرده است. این نشان می‌دهد که حتی در دولت‌هایی با امکانات محدود، ثبات و تعامل با جهان اولویت پیدا می‌کند و جنگ‌افروزی تنها برای گروه‌های غیر دولتی سودآور است.

ساختار حقوقی بین‌الملل امروز نیز مانع بزرگی برای هرگونه تجاوز نظامی است. تجاوز به یک کشور دیگر می‌تواند منجر به تحریم‌های شدید اقتصادی و سیاسی علیه کشور مهاجم شود.

نمونه‌هایی از برخورد حقوقی بین‌المللی شامل مواردی مانند تهاجم صدام حسین به کویت است. این اقدام نه تنها باعث انزوای عراق شد، بلکه سال‌ها بعد عراق مجبور به پرداخت غرامت سنگین به کویت گردید. در موردی دیگر، جنگ روسیه در اوکراین نیز به دلیل غیر اقتصادی بودن و تحریم‌های بین‌المللی، فشارهای شدیدی به اقتصاد روسیه وارد کرده است.

یکی از دلایل دیگر برای کاهش احتمال تهاجم خارجی، انسجام فرهنگی و اجتماعی در ایران است. ایران دارای تنوع قومی گسترده‌ای است، اما این اقوام در طول تاریخ در هم تنیده‌اند و جدایی‌پذیری آن‌ها به سادگی ممکن نیست. به عنوان مثال، آذری‌ها از شمال غرب ایران تا مرکز و حتی جنوب این کشور پراکنده‌اند و جدایی آن‌ها عملاً غیرممکن است. همچنین، اقوامی مانند کردها، لرها و عرب‌ها به شدت در مناطق مختلف ایران با سایر اقوام ادغام شده‌اند و تفکیک آن‌ها در عمل غیرممکن است.