ادامه مطلب


آزیترومایسین به‌طور کلی به‌خوبی تحمل می‌شود، اما در برخی موارد می‌تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند، به‌ویژه در دوزهای بالا یا در بیمارانی با شرایط خاص. عوارض این دارو به چند دسته تقسیم می‌شود:

الف) عوارض قلبی:

1. آریتمی‌های قلبی و طولانی شدن فاصله QT:
   - یکی از عوارض شناخته شده آزیترومایسین تزریقی، طولانی شدن فاصله QT در نوار قلب است که می‌تواند منجر به آریتمی‌های خطرناک قلبی مانند Torsades de pointes شود.
   - این عارضه بیشتر در بیماران مبتلا به اختلالات الکترولیتی (کمبود پتاسیم یا منیزیم)، بیماری‌های قلبی موجود یا مصرف همزمان داروهای دیگر که بر فاصله QT تأثیر می‌گذارند، مشاهده می‌شود.
   - راهکار پیشگیرانه: قبل از تجویز دارو، نظارت بر وضعیت الکترولیتی بیمار و ECG توصیه می‌شود. در صورت مشاهده فاصله QT طولانی، تجویز دارو باید قطع شده یا دوز آن کاهش یابد.

2. افزایش احتمال حملات قلبی (در بیماران با بیماری‌های قلبی پیش‌زمینه‌ای):
   - در برخی بیماران که زمینه بیماری‌های قلبی دارند، تجویز آزیترومایسین می‌تواند خطر بروز حملات قلبی و سایر مشکلات قلبی را افزایش دهد.

ب) عوارض گوارشی:
- تهوع، استفراغ، درد شکم و اسهال از عوارض رایج داروهای ماکرولیدی از جمله آزیترومایسین هستند. این عوارض به‌ویژه در مصرف دوزهای بالاتر ممکن است تشدید شوند.
- التهاب پانکراس و هپاتیت از عوارض نادر ولی جدی‌تر هستند که باید در نظر گرفته شوند.

ج) عوارض سیستم عصبی:
- برخی بیماران ممکن است دچار سرگیجه، سردرد، یا خواب‌آلودگی شوند. این عوارض معمولاً خفیف و گذرا هستند.

د) عوارض خونی:
- کم‌خونی، ترومبوسیتوپنی (کاهش پلاکت‌ها) و لکوپنی (کاهش گلبول‌های سفید خون) نیز در بعضی از بیماران گزارش شده است.

نحوه تجویز آزیترومایسین تزریقی:

آزیترومایسین به‌صورت تزریقی معمولاً در بیمارانی که نمی‌توانند دارو را به‌صورت خوراکی مصرف کنند (مانند بیماران بستری یا با تهوع شدید) تجویز می‌شود.

الف) دوز و روش تجویز:
1. دوز معمول: دوز معمول آزیترومایسین تزریقی ۵۰۰ میلی‌گرم است که معمولاً در یک روز اول تجویز می‌شود. بعد از آن، ممکن است دوز دارو کاهش یابد یا به دوز ۲۵۰ میلی‌گرم در روز ادامه یابد.
2. روش تجویز:
   - آزیترومایسین تزریقی معمولاً به‌صورت انفوزیون (تزریق آهسته) به مدت حداقل ۶۰ دقیقه (بسته به شرایط بالینی) تجویز می‌شود.
   - برای جلوگیری از تحریک محل تزریق و بروز عوارض، آزیترومایسین تزریقی باید در دوز مناسب رقیق شده و به‌طور آهسته و کنترل‌شده تجویز شود.
   - معمولاً در بیمارانی که نیاز به دوز بالاتر دارند، این دوز به‌صورت انفوزیون طولانی‌مدت در نظر گرفته می‌شود.

ب) پیش‌آگهی و نظارت بالینی:
- پیش از شروع درمان، باید آزمایشات مربوط به عملکرد کبد و کلیه، سطح الکترولیت‌ها و نوار قلب (ECG) برای بررسی فاصله QT انجام شود.
- در طول درمان، نیاز به نظارت مستمر بر وضعیت قلبی بیمار (به‌ویژه در بیماران با مشکلات قلبی یا مصرف داروهای همزمان) و ارزیابی عملکرد کبد و کلیه‌ها است.
- در صورت بروز هرگونه علامت یا نشانه‌ای از آریتمی‌های قلبی یا عوارض دیگر، باید تجویز دارو قطع و اقدامات درمانی مناسب صورت گیرد.

موارد احتیاط:
- در بیماران با سابقه حساسیت به داروهای ماکرولیدی، آزیترومایسین باید با احتیاط تجویز شود.
- استفاده همزمان با داروهای ضدویروسی یا داروهای دیگر که بر متابولیسم آزیترومایسین تأثیر می‌گذارند، ممکن است باعث افزایش خطر عوارض جانبی گردد.
- استفاده از آزیترومایسین در دوران بارداری یا شیردهی باید با مشورت دقیق پزشک و در صورت لزوم انجام شود، چرا که این دارو در سطح پایین وارد شیر مادر می‌شود.

Nelson Textbook of Pediatrics, 2024
Edition
- UpToDate - Azithromycin for Pediatric Infections
- American Academy of Pediatrics, Red Book 2024


آقای دکتر بابک الیاسی (متخصص کودکان)