❤️ نوریه علویه مولان؛ زنی در تقاطع دو ناسیونالیسم
🖍سوما نگهداری‌نیا

جنبش زنان عثمانی ثمره‌ی تجددگرایی، دین‌زدایی و اصلاحات اجتماعی بود. با وجود این، زمینه‌های اقتصادی و سیاسی نیز در شکل‌گیری و توسعه‌ی آن نقش مهمی داست. علویه به لطف ثروتی که پس از مرگ همسر به ارث برده بود، «انجمن حمایت از نسوان عثمانی» را تأسیس کرد و از نفوذ خود در دربار برای دعوت از زنان تحصیل‌کرده به همکاری بهره برد. او در سال ۱۹۱۳ میلادی با مولان‌زاده ازدواج کرد و در هفدهم آوریل همان سال روزنامه‌ی «دنیای زنان» را افتتاح کرد.

در سال ۱۹۲۳ در گیرودار فروپاشیِ حکومت مرکزی و تعطیلی روزنامه‌ی «دنیای زنان»، سیزده نفر از زنان عضو هیئت تحریریه‌ی این روزنامه «حزب خلق زنان» را به ریاست نزیهه محی‌الدین تشکیل دادند. این اتفاق درست پیش از تشکیل حزب ج.ه.پ به رهبری مصطفی کمال پاشا و اعلام جمهوری رخ داد. در آن زمان، مردان هنوز در قالب انجمن «دفاع از حقوق آناتولی و رومیلی» مشغول فعالیت بودند. با این حال، حزب خلق زنان می‌کوشید با تمرکز بر حقوق زنان مشارکت سیاسیِ آنها در جامعه‌ی نوظهور را افزایش دهد. این حزب هشت ماه به فعالیت ادامه داد و در شهرهای مختلف درباره‌ی حق رأی زنان و حضور فعال آنان در سیاست و قدرت سخن گفت.

😀در سراسر این دوره، این حزب با حملاتِ مردان روشنفکر، روزنامه‌نگار و سیاستمداری روبه‌رو بود که فعالیتِ آنها را «مهمانی زنانه» می‌خواندند.

بررسی آثار علویه مولان در مقام سردبیر روزنامه‌ی «دنیای زنان»، تصویر روشنی از چگونگیِ ورود زنانِ عثمانی به عرصه‌ی سیاست و در نهایت سرنوشتِ سیاست‌ورزی آنها ارائه می‌دهد.

علویه یکی از اولین زنانی بود که از نابرابریِ حقوقیِ زن و مرد به‌صراحت انتقاد می‌کرد و فرودستیِ زنان را «جایگاه حقیر ساخته‌‌شده توسط مردان» می‌خواند و بر لزوم تغییر قوانین تأکید می‌کرد. او می‌گفت حقوق شهروندیِ همه‌ی افراد، از جمله زنان، باید به‌صورت مشخص و شفاف در متن قانون درج شود و ضمانت اجرایی داشته باشد. او در مجموعه مقالاتی با عنوان «محادثات نسوانیه» (گفت‌وگوهای زنانه) به تحلیل حقوق زنان و ارائه‌ی نظراتی درباره‌ی تقسیم کار، حضور در اجتماع، آزادی و نظایر این‌ها می‌پرداخت.

«ایده‌های مربوط به ماهیت تقسیم کار برای مردان و زنان در جامعه‌ی ما یکسان نیست. جامعه از مردان انتظار ندارد که در آنِ واحد هم سرباز باشند و هم امام روحانی، اما در همین جامعه از زنان انتظار می‌رود که هم‌زمان هم همسر باشند، هم مادر، آشپز، خیاط و… در نهایت نیز زنان را به‌علت بی‌سوادی و فقدان درک اجتماعی از حقوق قانونی‌شان محروم می‌کنند.» (علویه مولان، محادثات نسوانیه، «دنیای زنان»، شماره‌ی ۱۴۸، ص ۲)

💭«یکی از بهانه‌های مردانی که می‌خواهند از کسب‌وکار زنان جلوگیری کنند این است که می‌گویند زنان تحصیلات و تجربه‌ی کافی ندارند. اما آیا همه‌ی شما مردانِ صنعت‌گر به مدرسه‌ی فنی رفته‌اید؟ آیا شما همگی تحصیلات عالی دارید؟ خیر، واقعیت این است که بسیاری از شما هم تحصیلات ندارید اما به‌لطف بهره‌مندی از آزادیِ حضور در جامعه توانسته‌اید شاغل شوید و استقلال مالی پیدا کنید.» (علویه مولان، زنان در انتظار کار، «دنیای زنان»، شماره‌ی ۱۵۷، ص ۲)

اما نوریه می‌دانست که نوشتن درباره‌ی این مسائل و مشکلات به‌تنهایی کافی نیست. به همین علت، با دیگر زنانِ عضوِ انجمن به قصد تغییرِ اوضاع دست به کار شدند. آرشیوِ بخش تبلیغات روزنامه در این دوره نشان می‌دهد که آنها از طریق برگزاری کنفرانس، جلسات منظم گفت‌وگو بین زنان و اجرای نمایش‌های مرتبط با حقوق زنان به دنبال جلب افکار عمومی بودند و سرانجام برای گفت‌وگو با دولت به مجامع سیاسی راه یافتند.

این اولین کارزار موفق روزنامه‌‌ی «دنیای زنان» بود که در پی آن حق تحصیلات تکمیلی و دسترسیِ زنان به آموزش عالی به رسمیت شناخته شد. در نهایت، با تأسیس «دارالفنون اناث» زنان توانستند در کنار مردان در رشته‌های علمی و فنی در دانشگاه تحصیل کنند و حتی برای تکمیل تحصیلات به اروپا اعزام شوند. پس از این کارزار موفقیت‌آمیز، اعضای «انجمن دفاع از حقوق نسوان عثمانی» برای هموار کردن راه ورود زنان به اداراتِ دولتی به دولت‌مردان فشار می‌آورند.

🌸هدف فمینیسم نه تنها بهبود زندگی زنان بلکه بهبود زندگی مردان است. فمینیسم می‌خواهد امکان زندگی بهتر، شادتر و انسانی‌تر را برای هر دو جنس فراهم کند.

چرا زنی که به اندازه‌ی مردان بااستعداد، تحصیل‌کرده و فرهیخته است، نباید حقوقی برابر با مردان دریافت کند؟ و چرا باید به جای اعتراض به حقوق و دستمزد نابرابر، سکوت و انفعال پیشه کند؟

این انفعال، دوست عزیز من، چیزی است که فمینیسم نمی‌تواند آن را بپذیرد.» (علویه مولان، فکر می‌کنم، «دنیای زنان»، شماره‌ی ۱۶۶، ص ۲)

▫️نشر آسو

#تاریخ_زنان
#زنان_تاثیر_گذار

✅ ادامه مطلب


📨 @Zane_Ruz_Channel