اندیشکده آموزش

➖«آقازاده‌ها را به مدارس دولتی بفرستید!»

| مدارس خاص و پولی را جمع کنید! | عمد مافیای آموزشی در تضعیف مدارس دولتی |

باتوجه به سهم ۸ درصدی مدارس دولتی در قبولی نفرات برتر کنکور، به نظر می‌رسد برای برقراری عدالت آموزشی باید برای تعطیلی مدارس خاص تصمیم جدی گرفت. آیا رئیس جمهور پزشکیان برای اجرای شعار عدالت آموزشی خود مصمم است؟

طبق نظر دو کارشناس، محمدرضا نیک‌نژاد و عادل برکم، سازوکارهای سودجویانه‌ای وجود دارند که جلوی حذف مدارس خاص را می‌گیرند.

محمدرضا نیک‌نژاد، عضو کانون صنفی معلمان تهران، در پاسخ به سوال خبرنگار انصاف نیوز که «از تعطیلی مدارس خاص بیشتر سود می‌بریم یا متضرر می‌شویم؟»، می‌گوید: «باندهای مختلف و صاحبان قدرت و ثروت، باعث شده‌اند مدارس دولتی به عمد ضعیف نگه داشته شوند و درحال‌حاضر در ناعادلانه‌ترین شرایط آموزشی درطول ۴۵ سال گذشته هستیم. بنابراین باعث بی‌عدالتی آموزشی شده‌اند.

اول باید ببینیم از آموزش چه هدفی داریم؛ هدف از آموزش در مقطع دبستان، سوادآموزی، مهارت‌افزایی و افزایش معلومات است. کالج در خارج و مقطع متوسطه‌ی دوم در ایران به کشف استعداد و توانایی برای انتخاب شغل اختصاص دارد.

مدارس دولتی برای متوسطه‌ی دوم در ایران به قصد ضعیف نگه داشته شده‌اند تا باندهای اقتصادی و مافیاهای وابسته به قدرت بتوانند از ناکارآمدی مدارس دولتی به نفع مدارس خاص استفاده کنند.»

به گزارش انصاف نیوز به نقل از روزنامه فرهیختگان، «یک‌سوم رتبه‌های برتر کنکور تهرانی‌ها هستند و از ۴۰ نفر برتر کنکور فقط سه نفرشان در مدارس دولتی درس خوانده‌اند!»

به‌طور کلی سهم برترین‌های کنکور در هر سه گروه، ۶۰درصد است که به مدارس سمپاد اختصاص دارد.

میان‌تیترها:

🔹صاحبان قدرت و ثروت راهش را پیدا می‌کنند! | حذف مدارس خاص، هشداری برای مسئولان

🔹نفوذ باندها در سطوح بالای قدرت و سیاست | انتقاد پزشکیان از کیفیت آموزشی

🔹اوج جداسازی در مدارس ایران | انقلاب مستضعفین و مدارس پولی!

🔹رواج آموزش طبقاتی در ایران

🔹عملکرد دانش‌آموزان ایرانی در آزمون بین‌المللی تیمز

🔹مدارسی که از هدفشان دور شدند | کودک مناطق محروم بی‌استعداد است؟

متن کامل گزارش
@ensafnews

یک پژوهش نتیجه گرفته است ممنوعیت موبایل در مدارس باعث بهبود انضباط و موفقیت درسی نمی‌شود - BBC News فارسی
https://www.bbc.com/persian/articles/c1m5kjzjnl5o

ویژه‌ی #روز_جهانی_آموزش

یونسکو منتشر کرد:

آموزش ارزش‌ها، دانش و مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی (برای دانش آموزان)

چکیده‌سازی و برگردان: چت جی‌پی‌تی/ گاهنامه فرهیزش، شماره شانزده، بهمن 1403

توضیح: روز جهانی آموزش 2025، 24 ژانویه/ پنج بهمن است. چندسالی است که یونسکو این روز را برای گرامیداشت و پرداختن به «آموزش» به‌عنوان بنیادی‌ترین عامل در توسعه انسانی اعلام کرده و هر سال در این روز بیانیه‌ای می‌دهد، شعار یا تمی مشخص کرده و برنامه‌های ویژ‌ای برگزار می‌کند.

شعار یا تم امسال یونسکو برای این روز، «هوش مصنوعی و آموزش؛ پاسداری از عامل انسانی در جهان خودکار‌سازی امور»‌ است. اما چرا هوش مصنوعی؟ پیشرفت‌های شگرف فناوری‌های مبتنی بر رایانه و هوش مصنوعی در یک دهه گذشته، نه‌چندان آرام و گام به گام، در حال دگرگون‌کردن جهان انسانی و فیزیکی ما هستند؛ جهانی که یکی از بنیادهای اساسی‌اش، انسان و روابط انسانی و عاملیت انسان است.

یونسکو به فراخور روز جهانی آموزش و شعار امسال آن متنی در سه بخش با عنوان چارچوب‌های شایستگی بهره‌گیری از هوش مصنوعی منتشر کرده است. متن زیر چکیده این شیوه‌نامه برای دانش‌آموزان است. متن اصلی بسیار طولانی‌تر از چکیده زیر است. ما متن اصلی را به چت جی‌پی‌تی دادیم تا خلاصه کند و پس از خلاصه‌سازی هم با همین فناوری آن را ترجمه کردیم و با اندکی ویرایش آن را به شکل متن زیر درآوردیم.

«این چارچوب شایستگی‌های هوش مصنوعی توسط یونسکو برای دانش‌آموزان طراحی شده است. چارچوب بر آموزش ارزش‌ها، دانش و مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی تمرکز دارد و هدف آن تقویت تعامل اخلاقی و انسان‌محور با این فناوری در محیط‌های آموزشی و جامعه است. چهار جنبه اصلی این چارچوب عبارت‌اند از: «ذهنیت انسان‌محور، اخلاق هوش مصنوعی، تکنیک‌ها و کاربردها و طراحی سیستم‌های هوش مصنوعی».

چارچوب در سه سطح مهارتی (درک، کاربست و آفرینش) طراحی شده تا دانش‌آموزان را به‌تدریج از مفاهیم پایه به طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های هوش مصنوعی هدایت کند. همچنین، این چارچوب با ترویج تفکر انتقادی، استفاده پایدار و دربرگیرندگی، بر تجهیز دانش‌آموزان برای مواجهه با چالش‌های دنیای دیجیتال تأکید دارد.

۱. اهمیت آموزش هوش مصنوعی

در جهانی که هوش مصنوعی با سرعتی بی‌سابقه مسیر زندگی و کار را تغییر می‌دهد، آموزش شایستگی‌های مرتبط با آن برای دانش‌آموزان یک ضرورت است. این آموزش باید فراتر از دانش فنی، بینش اخلاقی و تفکر انتقادی آنها را نیز تقویت کند. دانش‌آموزان به‌عنوان شهروندان آگاه باید بتوانند تأثیرات اجتماعی، زیست‌محیطی و اخلاقی هوش مصنوعی را ارزیابی کرده و در طراحی ابزارهای نوآورانه مبتنی بر ارزش‌های انسانی و پایداری مشارکت کنند. این چارچوب، راهی برای مشارکت فعال دانش‌آموزان در توسعه فناوری‌های اخلاق‌محور و عادلانه ارائه می‌دهد.

۲. اهداف چارچوب شایستگی هوش مصنوعی

ادامه این یادداشت را در اینجا بخوانید

ویژه‌ی #روز_جهانی_آموزش

هوش مصنوعی به کاهش ترک تحصیل یاری می‌رساند*

برگردان: محمدرضا نیک نژاد/ گاهنامه فرهیزش، شماره شانزده، بهمن 1403

بهره‌گیری از هوش مصنوعی در آموزش موضوعی چالش برانگیز است. در حالی که بکار‌گیری آن بوسیله دانش‌آموزان خطر دزدی ادبی و اخلاقی را به همراه دارد، اما در جاهای دیگر نوید بخش است. یکی از سودمندترین آن‌ها کاهش نرخ بازماندگی از آموزش است. تنها در سال 2022، در آمریکا دو میلیون و صد هزار دانش‌آموز آموزش را رها کرده‌اند. کامل نکردن تحصیل آنان می‌تواند این افراد را بدون دانش و مهارت‌های ضروری برای آن‌ها در آینده رها کند و به دشواری‌های اجتماعی-اقتصادی گسترده‌تری بیانجامد. هوش مصنوعی می‌تواند به سامانه‌های آموزشی کمک کند تا با چند روش گوناگون از این کار جلوگیری کنند.

1-پیش بینیِ خطر ناکامی‌ [های آموزشی]

برخی از منطقه‌ها آزمایشِ‌ِ روش‌های یادگیری با ماشین برای پیش بینی خطرِ شکست دانش‌آموزان را آغاز کرده‌اند. هوش مصنوعی با واکاوی موردهای گذشته می‌تواند یاد بگیرد که نمونه‌هایی که اغلب با بازماندگی روبرو هستند را شناسایی کند. پس از آن است که فناوری می‌تواند به کارکنان [مدرسه] هشدار دهد که دانش‌آموز نشانه‌های هشداردهنده اولیه را دارد یا نه!

دریافت هشدار خطر می‌تواند به ورود سریع و کارآمد بیانجامد. آموزگاران، مشاوران، و پدر‌و‌مادرها پیش از آن که خیلی دیر شود می‌توانند رویکرد خود نسبت به آموزشِ دانش‌آموز را سامان دهند یا از آن‌ها پرسش‌هایی درباره‌ی نیازهای برآورده نشده برای بهبود عملکردشان بپرسند.

همچنان سامانه‌های هشدارهای اولیه کامل نیستند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که هشدارها زمانی کارآمدتر می‌باشند که نرخ بازماندگی از آموزش در مدرسه کمتر از 10 درصد باشد و منابع کافی برای ورودِ مناسب به چنین چالشی در اختیار داشته‌باشند. با این حال، هر گونه بهبودی در این زمینه سودمند است و این روش‌ها شاید با گذشت زمان و توسعه شان، دقیق‌تر شوند.

2-واکاوی عامل‌های غیر‌آموزشی (بازماندگی از تحصیل)

همچنین می‌توان از هوش مصنوعی برای یافتن و ردیابی عامل‌های غیرآموزشیِ زمینه‌ساز ترک تحصیل بهره برد. افراد به ندرت به یک دلیل ترک تحصیل می‌کنند و بسیاری از این دلایل در نمره‌ها بازتاب نمی‌یابد. برای نمونه، دانش‌آموزان دبیرستانیِ درگیر با افسردگی بیش از دو برابر همسالان خود احتمال ترک تحصیل دارند. یادگیری ماشینی [با هوش مصنوعی] می‌تواند چنین روندهایی را آشکار کند.
الگوهای پیش‌بینی‌کننده می‌توانند موردهای بازماندگی از آموزش در گذشته را واکاوی نموده و دانش‌آموزان کنونی که نشانه‌های هشدار دهنده بروز می‌دهند را برای یافتن هشدارهای تازه و کمتر آشکار، پایش کنند. این‌ها ممکن است دربرگیرنده برخی رفتارهای اجتماعی یا پس زمینه‌های اجتماعی-اقتصادی باشد که عامل‌های دیگری نیز در آن‌ها نقش دارند. در نتیجه این کار، مدرسه‌ها بهتر می‌توانند بفهمند که چه چیزی منجر به بازماندگی از آموزش می‌شوند.
افزایش زمینه‌ها [و داده‌ها] سبب پیش‌بینی‌های مطمئن‌تر و ورود‌های کارآمدتر می‌شود. توانایی شناسایی روندهای ظریفی که کارشناسان انسانی ممکن است از دست بدهند نیز بسار مهم است.

3-شخصی‌سازی برنامه‌های یادگیری

فراتر از پیش‌بینی دانش‌آموزانی که با خطر ترک تحصیل روبرو هستند، هوش مصنوعی می‌تواند نرخ ترک تحصیل را کاهش دهند. همچنین می‌تواند با متناسب کردنِ درس‌ها برای تک‌تک یادگیرنده‌ها، شانس رسیدن به این نقطه را به کمترین میزان برساند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که یادگیری شخصی‌سازی شده به لذت بیشتر بردن از یادگیری در دانش‌آموزان با هر پیش‌زمینه‌ای می‌انجامد. این کار به نوبه خود، گردش مالی را کاهش داده و عملکرد را بهبود می‌بخشد. در حالی که هوش مصنوعی تنها راه برای متناسب‌سازی درس‌ها با افراد نیست، اما می‌تواند با برداشتنِ بسیاری از کارهای تکراری از دوش آموزگار، آموزش را آسان‌تر کند. هوش مصنوعی می‌تواند عملکرد و رفتار هر دانش‌آموز را در سناریوهای گوناگون بکاود تا بهترین کار‌[های آموزشی] را برای آن‌ها بیابد. سپس بر پایه‌ی این یافته‌ها، می‌تواند برنامه‌های درسی را تغییر دهد و آموزگاران را به نظارت بر درس دانش آموزان در سطح شخصی و انسانی در حین کار آن‌ها وادارد. چنین آمیخته‌ای از شخصی‌سازی مبتنی بر فناوری و پشتیبانی‌های انسان-محور می‌تواند به شکل چشم‌گیری بر میزان ماندگاری (بچه‌ها) در مدرسه موثر باشد.

چالش‌های احتمالی کاهش ترک تحصیل با هوش مصنوعی

همانگونه که هوش مصنوعی می‌تواند در این زمینه سودمند باشد، نگرانی‌های ویژه‌ی خود را نیز پدید می‌آورد. گسترده‌ترین آن‌ها در پیوند با حریم خصوص است. یادگیری با هوش مصنوعی برای دقت بیشتر به گستره‌ی فراخی از داده‌ها نیاز دارد.

ادامه متن را در اینجا بخوانید.

https://t.me/farhizesh_mag

ویژه #روز_جهانی_آموزش

اهمیت هوش مصنوعی در آموزش برای همه دانش آموزان*

برگردان: زهرا علی اکبری

گاهنامه فرهیزش، شماره شانزده، بهمن 1403

با ظهور ویژگی های جادویی ChatGPT، Google Bard، Midjourney و Canva، هوش مصنوعی (AI) به سرعت به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره ما تبدیل می شود، صنایع را متحول و نحوه کار، یادگیری و ارتباط ما را تغییر می دهد. این پیشرفت سریع تکنولوژیکی، اهمیت گنجاندن آموزش هوش مصنوعی را در برنامه درسی نه تنها برای اطمینان از اینکه همه دانش‌آموزان برای آینده تحصیلی خود مجهز به فناوری های نوین هستند، بلکه برای توسعه نیروی کار نیز به خوبی نشان می‌دهد.

پشتیبانی هوش مصنوعی برای آموزش

هوش مصنوعی این پتانسیل را دارد که با افزایش تجربیات یادگیری، حمایت از معلمان و ارائه فرصت های یادگیری شخصی تر برای دانش آموزان، بخش آموزش را متحول کند. ما باید معلمان را با دانش و استراتژی هایی که برای استفاده از این فناوری جدید برای بهبود و ساده کردن فرآیندهای روزمره و همچنین اجرای کلاس درس نیاز دارند، مجهز کنیم.

برخی از زمینه هایی که هوش مصنوعی می تواند کلاس درس را متحول کند عبارتند از: یادگیری شخصی، ایده پردازی، یادگیری تطبیقی، آموزش با نیازهای ویژه، آموزش دو زبانه، گیمیفیکیشن و یادگیری فراگیر.

یادگیری شخصی شامل سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی است که سبک‌های یادگیری، نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان را تجزیه و تحلیل می‌کند تا برنامه‌های درسی متناسب را ایجاد و منابعی را برای پاسخگویی به نیازهای فردی آنها پیشنهاد کند.

پلتفرم‌های یادگیری تطبیقی ​​می‌توانند با پیشرفت هر دانش‌آموز در زمان واقعی، شناسایی شکاف‌های دانش، ارائه بازخورد فوری و پیشنهاد مداخلات هدفمند برای کمک به دانش‌آموزان در تسلط بر مطالب، تنظیم شوند. هوش مصنوعی همچنین می تواند به معلمان کمک کند تا وظایف اداری را خودکار کنند و آنها را قادر می سازد تا بر آموزش و تعامل دانش آموز تمرکز بیشتری داشته باشند.

علاوه بر این، آموزگاران مجازی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند پشتیبانی شبانه‌روزی را برای دانش‌آموزان فراهم کنند. این در حالی است که راه‌حل‌های یادگیری سفارشی و شخصی سازی شده می‌توانند دانش‌آموزان با نیازهای ویژه را برای دستیابی به پتانسیل کامل خود توانمند کنند. گیمیفیکیشن و تجربیات یادگیری فراگیر می تواند آموزش را جذاب تر، سرگرم کننده و به یاد ماندنی کند.

ابزارهای ترجمه زبان مبتنی بر هوش مصنوعی می توانند موانع ارتباطی را از بین ببرند و دانش آموزان و معلمان را از کشورهای مختلف یا با زبان های مختلف قادر می سازند تا در پروژه ها همکاری و از یکدیگر یاد بگیرند.

آموزش دانش‌آموزان در مورد هوش مصنوعی برای توسعه سواد دیجیتال، مهارت‌های تفکر انتقادی و آماده‌سازی دانش‌آموزان برای موفقیت تحصیلی و شغلی آینده ضروری است. درک اولیه از سیستم‌های هوش مصنوعی دانش‌آموزان را قادر می‌سازد تا با فناوری‌های هوش مصنوعی به صورت ایمن، مسئولانه و اخلاقی درگیر شوند. یادگیری در مورد هوش مصنوعی همچنین دانش آموزان را تشویق می کند تا ساختار سؤال، اطلاعات پیچیده، فرضیات سؤال را تجزیه و تحلیل و ارزیابی و پیامدهای اخلاقی استفاده از فناوری هوش مصنوعی را در نظر بگیرند.

علاوه بر این، هوش مصنوعی با افزایش تقاضا برای متخصصان ماهر در هوش مصنوعی و زمینه های مرتبط، بازار کار را متحول می کند. آموزش دانش‌آموزان در مورد هوش مصنوعی می‌تواند به آنها کمک کند تا دانش و مهارت‌های مورد نیاز برای دنبال کردن مشاغل در فناوری، علم داده و سایر صنایع مورد تقاضا را توسعه دهند. یادگیری هوش مصنوعی می‌تواند دانش‌آموزان را برای تولید ایده‌ها و راه‌حل‌ها، پرورش خلاقیت و نوآوری - مهارت‌های ضروری در بازار کار رقابتی و در حال تحول امروز، ترغیب کند.

به ویژه مهم است که آموزش هوش مصنوعی را از جمعیت دانش آموزی که کمتر به آنها معرفی شده است، حذف نکنید. در واقع، ادغام تنوع، برابری و شمول در این حوزه حیاتی است تا اطمینان حاصل شود که دیدگاه گسترده ای از ارزش ها برای مبارزه با تعصب و تبعیض دیجیتالی پذیرفته شده است.

ادامه مطلب را در اینجا بخوانید

https://t.me/farhizesh_mag

ویژه‌ی #روز_جهانی_آموزش

هوش مصنوعی و آموزش/ پاسداری از عاملیت انسان در جهان خودکارسازی امور/ بخش دوم و پایانی

گفت و گو با دکتر حمیدرضا کفاش (پژوهشگر هوش مصنوعی) به فراخور روز جهانی آموزش و شعار آن/ شماره شانزدهم گاهنامه فرهیزش/ بهمن 1403

🔻 توضیح: با اطلاع یافتن از شعار روز جهانی آموزش که در ارتباط با آموزش و فناوری رو به گسترشِ هوش مصنوعی بود، تصمیم گرفتیم در این باره با یک کارشناس گفت و گویی داشته باشیم. زمانی که در تحریریه بحث در این باره کلید خورد آقای دکتر کفاش یکی از گزینه ها شد. پس از اندکی گفت و گو در این زمینه ایشان به عنوان میهمان برگزیده شدند. ابتدا تصمیم این بود که این گفت و گو حضوری و محدود باشد اما پس از آن که دوستانی از شهرهای دیگر هم تمایل به حضور داشتند قرار بر آن شد که نشست در فضای مجازی برگزار شود و افزون بر اعضای تحریریه از شماری از همکاران نویسنده نیز دعوت شود تا در نشست باشند. این شد که دوشنبه 25 دی 1403 در فضای گوگل میت از ساعت 21 تا 23 این نشست با حضور دکتر کفاش و شماری از نویسنده-معلمان برگزار شد. متن زیر بخش مهمی از این نشست، پرسش های ما و پاسخ های جناب کفاش درباره هوش مصنوعی، چیستی آن، ضرورت بهره گیری از آن، فرصت ها و تهدیدهای آن برای آموزش و کاربردهای عملی این فناوری مهم برای معلمان، دانش آموزان و در کل برای آموزش می‌باشد.

🔻فرهیزش: همچنان که می‌دانیم و البته بهانه این گفتگو هم هست شعار یا تم برگزیده روز جهانی آموزش برای ۲۰۲۵ ، هوش مصنوعی و آموزش و پرورش است؛ جناب کفاش به نظر شما چرا یونسکو و همراهانشان در جهان یعنی نهاد‌های جهانی مثل یونسف و ei که در زمینه آموزش فعال هستند، این روز را به این موضوع اختصاص دادنده و این شعار را برای این موضوع قرار دادند؟

کفاش: سوال بسیار خوبی است؛ روز جهانی آموزش یک فرصتی برای طرح این سه موضوع است: توجه بیشتر به نقش حیاتی آموزش؛ تقویت صلح و ارتقای رفاه اجتماعی؛ این‌ها سه پایه روز جهانی آموزش اند که به صورت ویژه بر روی این موارد کار می‌کند.

عرصه هوش مصنوعی فرصت‌ها و چالش‌هایی را ایجاد کرده است؛ فرصت هایی که هوش مصنوعی ایجاد کرده، یادگیری شخصی سازی شده است یعنی با کمک هوش مصنوعی جهان به سمتی می رود که هر فردی را بر اساس استعداد خودش آموزش دهد و این کار الان در غرب شروع شده است؛ چراکه آدم ها با هم متفاوت هستند، هیچ دو انسانی نیست که مثل همدیگر باشند.

یکسان سازی آموزش برای همگان ظلم بزرگی به عرصه آموزش است لذا هوش مصنوعی کمک می‌کند که یادگیری شخصی سازی شده، تحقق پیدا کند؛ یکی دسترسی بهتر به منابع از دیگر موارد مهم است؛ هوش مصنوعی کمک می کند تا هر کسی در هر کجایی که هست به بهترین، جدیدترین، به روزترین منابع پژوهشی دسترسی پیدا کند.

نکته بعدی ارزیابی سریع و علمی است؛ شما با کمک همین چت بادها سریع می‌توانید یک موضوع را ارزیابی، و اعلام نتیجه علمی کنید؛ و حتی به سرعت به منابع و مآخذ دست پیدا کنید. این موضوع واقعاً به کار سرعت می دهد.

برای مقاله نوشتن، برای پژوهش یا برای همین کارهایی که شما انجام می‌دهید خیلی می‌تواند دستیار و کمک خوبی باشد. اما چالش هایی را نیز دارد که یکی از این موضوعات افزایش وابستگی به ماشین‌هاست. همین الان ما این را مشاهده می‌کنیم که نوجوانان جوانان ما بیشتر از حد معمول، حتی ما بزرگترها به ماشین وابسته شدیم. کاهش تعامل انسانی، توسعه هوش مصنوعی و عالم دیجیتال، ارتباطات انسانی را کاهش داده و تعاملات اجتماعی و تعاملات رو در رو کم شده است. و سوم اینکه خطر از دست رفتن حسن اختیار و مسئولیت فردی است. به هر حال توسعه دیجیتال و هوش مصنوعی موجب می شود گاهی اوقات انسان اختیار خود را به ماشین بسپارد و کمتر از توانمندی‌ها و مسئولیت پذیری های خود استفاده کند.

این سه چالش را در کنار آن سه فرصت بگذارید؛ به نظر من یونسکو بسیار هوشمندانه عمل کرده است. یعنی آنان در نام گذاری امسال در حقیقت احساس کردند که عاملیت انسان در خطر است. لذا توجه ویژه به چگونگی حفظ عاملیت انسانی، مبنای این نام گذاری است، به تعبیر دیگر معتقد هستند که هوش مصنوعی ابزار کمکی برای آموزش است، هوش مصنوعی دستیار انسان برای آموزش است، کمک انسان است، سرعت می دهد و تسهیل می کند. بنابراین هوش مصنوعی قرار نیست جایگزین تفکر و خلاقیت و تعاملات انسانی شود و این خطر بزرگی است.

ادامه گفت و گو را در اینجا بخوانید

آدرس بخش نخست گفت و گو : https://t.me/farhizesh_mag/714

سوادناکافی برای کاربرد هوش مصنوعی در آموزش

زهرا علی اکبری، روزنامه شرق، 7 بهمن 1403

🔻معمولا شعاری که برای روزهای مناسبتی در تقویم سازمان های جهانی انتخاب می شود به ضرورت و آگاهی بخشی موضوعاتی می پردازد که یا جهان در حال رویارویی با آن است و باید آگاهی و اطلاع رسانی انجام بگیرد و یا مبتلابه شده و نیاز به برنامه ریزی و آینده نگری دارد. شعار روز جهانی آموزش سال 2025 با عنوان«هوش مصنوعی و آموزش: حفظ عامل انسانی در جهان خودکارسازی(در جهان اتوماسیون)» مطرح شده است .بنابراین توجه جامعه جهانی به سمت فناوری نوینی جلب شده که نه تنها در آموزش بلکه در حوزه های مختلف صنعتی، اجتماعی و فرهنگی نیز ورود پیدا کرده و نیاز به بهره مندی موثر از ظرفیت دارد. هر چند که گفت و شنود ها و راهکارسازی برای هوش مصنوعی در کشور ما به تازگی و در چند سال اخیر شکل گرفته اما نسبت به عرصه جهانی و نظام های آموزشی موفق عقب تر هستیم و باید برای آن فعال تر و پویا تر اقدام شود. در طول دهه گذشته، استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی برای پشتیبانی یا تقویت یادگیری به طور تصاعدی رشد کرده است . در زمان همه گیری کرونا نیز در حالی به سمت آموزش مجازی گام برداشته شد که اصلا نمی دانستیم این شکل از آموزش چه چیزی هست و چه باید کرد. در حال حاضر نیز نظام آموزشی ما هیچ حرکت مثبت و قابل اعتنایی برای کاربرد هوش مصنوعی انجام نداده و این در حالی است که دانش آموزان پیشتاز تر از معلمان و کتاب های درسی خود به دنیای پیچیده هوش مصنوعی پا گذاشته اند و از ظرفیت آن استفاده می کنند. علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد. در زمان کووید19 نیزیکی از پر چالش ترین موضوعات آموزشی به عدم دانش و مهارت کافی در فناوری و حذف نقش معلم به عنوان یاددهنده بر می گشت و این نگرانی وجود داشت که با پیشرفت فناوری و کاربرد آن در آموزش، معلم به عنوان عامل انسانی یاددهی در کلاس درس چه نقشی پیدا می کند.

🔻پژوهش های انجام گرفته در حوزه هوش مصنوعی و آموزش گواه بر این دارد که  تصور نمی شود در آینده سیستم های هوش مصنوعی جایگزین معلمان شوند. در عوض هوش مصنوعی به عنوان امکانی برای افزایش آموزش با کیفیت بالا و کمک به معلمان برای دسترسی گسترده به آن برجسته خواهدشد. تحقیقات نشان می‌دهد که سیستم‌های هوش مصنوعی باید بر کمک به وظایف آموزشی مشخصی تمرکز کنند که برای معلم خسته‌کننده و وقت‌گیر تلقی می‌شوند، برای مثال کمک به ساخت پرسش نامه ها. یکی دیگر از امکان‌های هوش مصنوعی به عنوان دستیار معلمان این است که می‌تواند معلمان را كمك کند تا به جای انتقال دانش مرتبط، بیشتر بر روی حمایت از توسعه دانش‌آموزان به متفکران مستقل مشارکتی تمرکز کنند.

🔻هرچند که سرعت تغییرات و تحولات در فناوری های آموزشی سریع و پیچیده است اما ضرورت دارد که توانمندسازی معلمان برای کاهش فاصله دانشی و مهارتی به یکی از اولویت های نظام های آموزشی تبدیل شود چرا که هوش مصنوعی یکی از امیدوارکننده‌ترین فناوری‌هایی است که می‌تواند روند یادگیری و توسعه فردی را متحول کند. هوش مصنوعی نه‌تنها می‌تواند یادگیری را افزایش دهد، بلکه قادر است کارایی، تعامل و یادآوری را نیز بهبود بخشد؛ بنابراین استفاده از این فناوری برای تسریع و افزایش بهره‌وری فرایند یادگیری ضروری است.هوش مصنوعی می‌تواند به کشف استعداد افراد کمک کرده و کلیشه‌های تحصیلی را از بین ببرد. آنچه از ظواهر نظام آموزشی ما(چه درسطح سیاستگذاران آموزشی و چه در سطح مدیران ومعلمان مدارس) بر می آید؛ نشان از آن دارد که آگاهی کافی و لازم برای کاربرد هوش مصنوعی و حکمرانی آن وجود ندارد. بنابراین برای رفع نگرانیِ کاهش ارزش نقش معلم بایدتوانمندسازی معلمان و شناخت از کاربردهای هوش مصنوعی را در برنامه آموزشی ضمن خدمت آنان گنجاند. البته مسئله مهم تر از معلم این است که در حال حاضر سیاستگذاران و تصمیم گیران نظام آموزشی نیز سواد کافی از هوش مصنوعی ندارند و این مهم است که پیش از معلمان آنان باید بدانند که این فناوری چیست؟با آموزش چه می کند؟چه مسائلی همراه خود می آورد؟ و چه ظرفیت هایی دارد؟ سیاستگذاری که خودش از رویایی با فناوری هراس دارد و از آن چیزی نمی داند، نمی تواند برای معلمی که در کلاس درس با دانش آموزانِ آگاه و آشنا به داده و اطلاعات مواجه است، نقشه راه تدوین کند.

ادامه این یادداشت را در اینجا بخوانید

آدرس یادداشت در روزنامه

هوش مصنوعی و آموزش/ پاسداری از عاملیت انسان در جهان خودکارسازی امور/ بخش نخست

گفت و گو با دکتر حمیدرضا کفاش (پژوهشگر هوش مصنوعی) به فراخور روز جهانی آموزش و شعار آن

🔻 توضیح: با اطلاع یافتن از شعار روز جهانی آموزش که در ارتباط با آموزش و فناوری رو به گسترشِ هوش مصنوعی بود، تصمیم گرفتیم در این باره با یک کارشناس گفت و گویی داشته باشیم. زمانی که در تحریریه بحث در این باره کلید خورد آقای دکتر کفاش یکی از گزینه ها شد. پس از اندکی گفت و گو در این زمینه ایشان به عنوان میهمان برگزیده شدند. ابتدا تصمیم این بود که این گفت و گو حضوری و محدود باشد اما پس از آن که دوستانی از شهرهای دیگر هم تمایل به حضور داشتند قرار بر آن شد که نشست در فضای مجازی برگزار شود و افزون بر اعضای تحریریه از شماری از همکاران نویسنده نیز دعوت شود تا در نشست باشند. این شد که دوشنبه 25 دی 1403 در فضای گوگل میت از ساعت 21 تا 23 این نشست با حضور دکتر کفاش و شماری از نویسنده-معلمان برگزار شد. متن زیر بخش مهمی از این نشست، پرسش های ما و پاسخ های جناب کفاش درباره هوش مصنوعی، چیستی آن، ضرورت بهره گیری از آن، فرصت ها و تهدیدهای آن برای آموزش و کاربردهای عملی این فناوری مهم برای معلمان، دانش آموزان و در کل برای آموزش می‌باشد.

🔻فرهیزش: ضمن سپاس از جناب دکتر کفاش به خاطر حضور در این نشست، از ایشان می‌خواهیم برای آغاز بهره‌گیری از دانش و تجربه‌های‌شان در این زمینه، ضمن معرفی خود، خلاصه‌ای از تلاش‌هاشان در حوزه هوش مصنوعی و متاورس را بفرمایند و در راستای روشن شدن ذهن ما توضیحی درباره این فناوری‌های نوین بدهند.

دکتر کفاش: سلام عرض می‌کنم خدمت همه همکاران گرامی. یاد مرحوم بهلولی را در آستانه روز پدر گرامی می‌داریم. من جزء مخاطبان شما بودم و مطالب اغلب عزیزان را خوانده و استفاده کرده‌ام. بسیار دقیق و با قلم شیوا و روان بوده است.

ابتدا یک معرفی کنم چون برخی از مخاطبان ممکن است من را به عنوان یک چهره پرورشی و تربیتی در آموزش و پرورش بشناسند، حمیدرضا کفاش هستم. تحصیلات بنده دکترای مدیریت آموزشی است، ۳۷ سال سابقه خدمت تا سال ۹۵ داشتم که بازنشسته شدم. سه سال آخر خدمتم معاون پرورشی و فرهنگی وزارتخونه بودم اما پیش از آن هشت سال معاون فناوری سازمان پژوهش بودم که بنیاد آی سی دی ال، نرم افزارهای آموزشی، شبکه رشد و مقدمات شبکه شاد جز فعالیت‌هایی بود که در آن جا و با همکاران در حوزه فناوری شروع کردیم.

البته قطعاً نکات مثبت و منفی داشت مخصوصاً حوزه هوشمندسازی و حوزه نرم‌افزاری که به هر حال شروع شد. از ۹۵ که بازنشسته شدم به دلیل همان ۸ سال فعالیت در حوزه فناوری در سازمان پژوهش، تابستان‌ها را در نروژ، فنلاند و آلمان مشغول پژوهش پیرامون حوزه هوش مصنوعی بودم؛ چون واقعاً به این حوزه علاقمند بودم و همچنان هستم. تجربیات مختصری هم داشتم و تاکنون نزدیک ده‌ها عنوان کتاب به هم به صورت ترجمه و هم تالیفی در حوزه هوش مصنوعی داشته‌ام.

در همین هفته نیز ۱۴۶ امین کارگاه را هم در سطح کشور برگزار کردم؛ عموماً این کارگاه‌ها ۴ تا ۸ ساعته و مهارت محور است و مخاطبِ اغلبِ این کارگاه‌ها، همکاران عزیز فرهنگی هستند. برای نمونه حدود سه هفته پیش، ۱۰ روز در خراسان جنوبی مستقر شدم و حدود ۳۰۰۰ معلم را در زمینه هوش مصنوعی آموزش دادیم.

خیلی خوشحال هستم که غیر‌رسمی این کار را دنبال می‌کنم و همکاران فرهنگی نیز بسیار استقبال می‌کنند. یک همایش روز جمعه گذاشته بودند که نزدیک به ۱۳۰۰ معلم در این همایش حضور داشتند. 10 عنوان کتاب هم تاکنون منتشر شده که به هر حال در عرصه حوزه آموزش هوش مصنوعی حرفی برای گفتن دارند. همچنین حدود ۱۰ عنوان دیگر نیز مراحل پایانی پژوهش را طی می‌کنند که امیدواریم به زودی این‌ها هم به معلمان کشور، مخصوصاً به عنوان پیشتازان این حوزه، تقدیم شود.در همین هفته نیز ۱۴۶ امین کارگاه را هم در سطح کشور برگزار کردم؛ عموماً این کارگاه‌ها ۴ تا ۸ ساعته و مهارت محور است و مخاطبِ اغلبِ این کارگاه‌ها، همکاران عزیز فرهنگی هستند. برای نمونه حدود سه هفته پیش، ۱۰ روز در خراسان جنوبی مستقر شدم و حدود ۳۰۰۰ معلم را در زمینه هوش مصنوعی آموزش دادیم.

خیلی خوشحال هستم که غیر‌رسمی این کار را دنبال می‌کنم و همکاران فرهنگی نیز بسیار استقبال می‌کنند. یک همایش روز جمعه گذاشته بودند که نزدیک به ۱۳۰۰ معلم در این همایش حضور داشتند. 10 عنوان کتاب هم تاکنون منتشر شده که به هر حال در عرصه حوزه آموزش هوش مصنوعی حرفی برای گفتن دارند. همچنین حدود ۱۰ عنوان دیگر نیز مراحل پایانی پژوهش را طی می‌کنند که امیدواریم به زودی این‌ها هم به معلمان کشور، مخصوصاً به عنوان پیشتازان این حوزه، تقدیم شود.

ادامه بخش نخست گفت و گو را در اینجا بخوانید

#روز_جهانی_آموزش

آموزش ارزش‌ها، دانش و مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی

چکیده‌سازی و برگردان: چت جی‌پی‌تی/ روزنامه شرق، 6 بهمن 1403

👈توضیح: روز جهانی آموزش 2025، 24 ژانویه/ پنج بهمن است. چندسالی است که یونسکو این روز را برای گرامیداشت و پرداختن به «آموزش» به‌عنوان بنیادی‌ترین عامل در توسعه انسانی اعلام کرده و هر سال در این روز بیانیه‌ای می‌دهد، شعار یا تمی مشخص کرده و برنامه‌های ویژ‌ای برگزار می‌کند.

شعار یا تم امسال یونسکو برای این روز، «هوش مصنوعی و آموزش؛ پاسداری از عامل انسانی در جهان خودکار‌سازی امور»‌ است. اما چرا هوش مصنوعی؟ پیشرفت‌های شگرف فناوری‌های مبتنی بر رایانه و هوش مصنوعی در یک دهه گذشته، نه‌چندان آرام و گام به گام، در حال دگرگون‌کردن جهان انسانی و فیزیکی ما هستند؛ جهانی که یکی از بنیادهای اساسی‌اش، انسان و روابط انسانی و عاملیت انسان است.

یونسکو به فراخور روز جهانی آموزش و شعار امسال آن متنی در سه بخش با عنوان چارچوب‌های شایستگی بهره‌گیری از هوش مصنوعی منتشر کرده است. متن زیر چکیده این شیوه‌نامه برای دانش‌آموزان است. متن اصلی بسیار طولانی‌تر از چکیده زیر است. ما متن اصلی را به چت جی‌پی‌تی دادیم تا خلاصه کند و پس از خلاصه‌سازی هم با همین فناوری آن را ترجمه کردیم و با اندکی ویرایش آن را به شکل متن زیر درآوردیم.

اکنون این برگردان هوش مصنوعی از چارچوب شایستگی های یونسکو را با هم می‌خوانیم.

🔻 این چارچوب شایستگی‌های هوش مصنوعی توسط یونسکو برای دانش‌آموزان طراحی شده است. چارچوب بر آموزش ارزش‌ها، دانش و مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی تمرکز دارد و هدف آن تقویت تعامل اخلاقی و انسان‌محور با این فناوری در محیط‌های آموزشی و جامعه است. چهار جنبه اصلی این چارچوب عبارت‌اند از: «ذهنیت انسان‌محور، اخلاق هوش مصنوعی، تکنیک‌ها و کاربردها و طراحی سیستم‌های هوش مصنوعی».

🔻چارچوب در سه سطح مهارتی (درک، کاربست و آفرینش) طراحی شده است تا دانش‌آموزان را به‌تدریج از مفاهیم پایه به طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های هوش مصنوعی هدایت کند. همچنین، این چارچوب با ترویج تفکر انتقادی، استفاده پایدار و دربرگیرندگی، بر تجهیز دانش‌آموزان برای مواجهه با چالش‌های دنیای دیجیتال تأکید دارد.

۱. اهمیت آموزش هوش مصنوعی

🔻در جهانی که هوش مصنوعی با سرعتی بی‌سابقه مسیر زندگی و کار را تغییر می‌دهد، آموزش شایستگی‌های مرتبط با آن برای دانش‌آموزان یک ضرورت است. این آموزش باید فراتر از دانش فنی، بینش اخلاقی و تفکر انتقادی آنها را نیز تقویت کند. دانش‌آموزان به‌عنوان شهروندان آگاه باید بتوانند تأثیرات اجتماعی، زیست‌محیطی و اخلاقی هوش مصنوعی را ارزیابی کرده و در طراحی ابزارهای نوآورانه مبتنی بر ارزش‌های انسانی و پایداری مشارکت کنند. این چارچوب، راهی برای مشارکت فعال دانش‌آموزان در توسعه فناوری‌های اخلاق‌محور و عادلانه ارائه می‌دهد.

۲. اهداف چارچوب شایستگی هوش مصنوعی

ادامه این متن ارزشمند را در اینجا بخوانید.