کشورهای دیگر در مواجهه با ناترازی انرژی چه کار کردند؟
✍️مجتبی رجبی
ایران در سال‌های اخیر با بحران ناترازی انرژی، به‌ویژه در برق و گاز، مواجه شده که تأثیرات گسترده‌ای بر صنایع و زندگی مردم گذاشته است. این مشکل، مختص ایران نیست و بسیاری از کشورها در شرایط مشابه، تصمیمات بلندمدتی برای حل بحران انرژی اتخاذ کرده‌اند. در این مقاله، بررسی خواهیم کرد که برخی کشورهای در حال توسعه یا مشابه ایران در مواجهه با ناترازی انرژی چه اقداماتی انجام داده‌اند و چگونه توانسته‌اند اثرات آن را کاهش دهند.
1. آفریقای جنوبی: گذر از بحران خاموشی‌های گسترده
آفریقای جنوبی یکی از کشورهایی است که به‌شدت با ناترازی انرژی مواجه شد. از سال 2007، این کشور شاهد قطعی‌های گسترده برق بود که صنایع و اقتصاد را به‌شدت تحت تأثیر قرار داد. شرکت ملی برق این کشور (Eskom) به دلیل فرسودگی زیرساخت‌ها و رشد تقاضا، قادر به تأمین برق پایدار نبود.
راهکارهای اتخاذ شده:
- برنامه‌ی مستقل تولید برق (IPP): دولت با اجرای این طرح، بخش خصوصی را به سرمایه‌گذاری در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر تشویق کرد.
- افزایش ظرفیت نیروگاه‌های زغال‌سنگی و گازی: با بهینه‌سازی نیروگاه‌های قدیمی و احداث چند نیروگاه جدید، تولید برق افزایش یافت.
- توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر: این کشور با ایجاد بزرگ‌ترین مزرعه خورشیدی قاره آفریقا و توسعه نیروگاه‌های بادی، وابستگی به زغال‌سنگ را کاهش داد.
نتیجه: تا سال 2023، وابستگی کشور به زغال‌سنگ کاهش یافته و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر از کمتر از 1% در 2010 به بیش از 12% رسیده است.
2. چین: سرمایه‌گذاری کلان در انرژی‌های تجدیدپذیر
چین به‌عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان، با چالش‌های جدی در تأمین انرژی روبه‌رو بود. افزایش مصرف انرژی در دهه 2000، این کشور را مجبور کرد که استراتژی‌های نوینی برای مقابله با ناترازی اتخاذ کند.
راهکارهای اتخاذ شده:
- بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی خورشیدی و بادی: چین در یک دهه اخیر، بیش از 800 میلیارد دلار در نیروگاه‌های خورشیدی و بادی سرمایه‌گذاری کرده و به بزرگ‌ترین تولیدکننده برق تجدیدپذیر در جهان تبدیل شده است.
- برنامه مدیریت مصرف انرژی: اجرای سیاست‌های محدودیت مصرف برق در ساعات اوج مصرف برای صنایع بزرگ و الزام صنایع به استفاده از تکنولوژی‌های کم‌مصرف.
- ذخیره‌سازی انرژی: احداث بزرگ‌ترین تأسیسات ذخیره‌سازی برق از طریق باتری‌های عظیم برای مدیریت بار شبکه.
نتیجه: سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد تولید برق چین از 10% در 2010 به بیش از 30% در 2023 افزایش یافته و وابستگی به سوخت‌های فسیلی کاهش یافته است.
3. هند: راهکارهای نوین برای مقابله با ناترازی انرژی
هند یکی از کشورهایی بود که طی دهه‌های گذشته با کمبود برق و ناترازی شدید انرژی مواجه شد. به‌ویژه در مناطق روستایی و صنعتی، ناتوانی در تأمین پایدار انرژی مشکلات اقتصادی جدی ایجاد کرده بود.
راهکارهای اتخاذ شده:
- برنامه‌ی "روشنایی برای همه": دولت هند با اجرای این طرح، برق‌رسانی به 100% روستاها را تا سال 2019 تکمیل کرد.
- توسعه انرژی خورشیدی: هند در قالب برنامه "خورشید هند" بیش از 90 گیگاوات انرژی خورشیدی تا 2023 تولید کرده که یکی از بزرگ‌ترین رشدهای جهانی در این حوزه است.
- اصلاحات در قیمت‌گذاری انرژی: حذف یارانه‌های ناکارآمد و بهینه‌سازی تعرفه‌های برق برای تشویق به مصرف بهینه.
نتیجه: وابستگی هند به زغال‌سنگ همچنان زیاد است، اما توسعه تجدیدپذیرها و سیاست‌های بهره‌وری، قطعی‌های گسترده برق را به میزان 60% کاهش داده است.
4. برزیل: حرکت به سمت انرژی‌های پایدار
برزیل که اقتصادی در حال توسعه دارد، از سال‌های 1990 با چالش‌های کمبود انرژی و وابستگی بیش‌ازحد به منابع هیدروالکتریکی مواجه بود. خشکسالی‌های مداوم باعث شد که برق این کشور تحت تأثیر قرار بگیرد.
راهکارهای اتخاذ شده:
- متنوع‌سازی منابع انرژی: توسعه نیروگاه‌های بادی و خورشیدی برای کاهش وابستگی به سدها.
- خصوصی‌سازی تولید برق: دولت برزیل با کاهش وابستگی به شرکت‌های دولتی، زمینه حضور شرکت‌های خصوصی در بازار انرژی را فراهم کرد.
- توسعه بیوانرژی: استفاده گسترده از سوخت‌های زیستی، مانند اتانول، برای کاهش فشار بر شبکه برق.
نتیجه: سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در برزیل بیش از 45% از کل تولید برق کشور را تشکیل می‌دهد که یکی از بالاترین نسبت‌ها در میان کشورهای در حال توسعه است.
5. ترکیه: توسعه ظرفیت نیروگاهی و افزایش بهره‌وری
ترکیه که مانند ایران دارای تقاضای بالای انرژی است، در دهه اخیر با افزایش مصرف و محدودیت منابع مواجه شد. این کشور تصمیم گرفت که با تمرکز بر توسعه انرژی‌های نو و افزایش بهره‌وری، بحران ناترازی را مدیریت کند.
✍️مجتبی رجبی
ایران در سال‌های اخیر با بحران ناترازی انرژی، به‌ویژه در برق و گاز، مواجه شده که تأثیرات گسترده‌ای بر صنایع و زندگی مردم گذاشته است. این مشکل، مختص ایران نیست و بسیاری از کشورها در شرایط مشابه، تصمیمات بلندمدتی برای حل بحران انرژی اتخاذ کرده‌اند. در این مقاله، بررسی خواهیم کرد که برخی کشورهای در حال توسعه یا مشابه ایران در مواجهه با ناترازی انرژی چه اقداماتی انجام داده‌اند و چگونه توانسته‌اند اثرات آن را کاهش دهند.
1. آفریقای جنوبی: گذر از بحران خاموشی‌های گسترده
آفریقای جنوبی یکی از کشورهایی است که به‌شدت با ناترازی انرژی مواجه شد. از سال 2007، این کشور شاهد قطعی‌های گسترده برق بود که صنایع و اقتصاد را به‌شدت تحت تأثیر قرار داد. شرکت ملی برق این کشور (Eskom) به دلیل فرسودگی زیرساخت‌ها و رشد تقاضا، قادر به تأمین برق پایدار نبود.
راهکارهای اتخاذ شده:
- برنامه‌ی مستقل تولید برق (IPP): دولت با اجرای این طرح، بخش خصوصی را به سرمایه‌گذاری در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر تشویق کرد.
- افزایش ظرفیت نیروگاه‌های زغال‌سنگی و گازی: با بهینه‌سازی نیروگاه‌های قدیمی و احداث چند نیروگاه جدید، تولید برق افزایش یافت.
- توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر: این کشور با ایجاد بزرگ‌ترین مزرعه خورشیدی قاره آفریقا و توسعه نیروگاه‌های بادی، وابستگی به زغال‌سنگ را کاهش داد.
نتیجه: تا سال 2023، وابستگی کشور به زغال‌سنگ کاهش یافته و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر از کمتر از 1% در 2010 به بیش از 12% رسیده است.
2. چین: سرمایه‌گذاری کلان در انرژی‌های تجدیدپذیر
چین به‌عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان، با چالش‌های جدی در تأمین انرژی روبه‌رو بود. افزایش مصرف انرژی در دهه 2000، این کشور را مجبور کرد که استراتژی‌های نوینی برای مقابله با ناترازی اتخاذ کند.
راهکارهای اتخاذ شده:
- بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی خورشیدی و بادی: چین در یک دهه اخیر، بیش از 800 میلیارد دلار در نیروگاه‌های خورشیدی و بادی سرمایه‌گذاری کرده و به بزرگ‌ترین تولیدکننده برق تجدیدپذیر در جهان تبدیل شده است.
- برنامه مدیریت مصرف انرژی: اجرای سیاست‌های محدودیت مصرف برق در ساعات اوج مصرف برای صنایع بزرگ و الزام صنایع به استفاده از تکنولوژی‌های کم‌مصرف.
- ذخیره‌سازی انرژی: احداث بزرگ‌ترین تأسیسات ذخیره‌سازی برق از طریق باتری‌های عظیم برای مدیریت بار شبکه.
نتیجه: سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد تولید برق چین از 10% در 2010 به بیش از 30% در 2023 افزایش یافته و وابستگی به سوخت‌های فسیلی کاهش یافته است.
3. هند: راهکارهای نوین برای مقابله با ناترازی انرژی
هند یکی از کشورهایی بود که طی دهه‌های گذشته با کمبود برق و ناترازی شدید انرژی مواجه شد. به‌ویژه در مناطق روستایی و صنعتی، ناتوانی در تأمین پایدار انرژی مشکلات اقتصادی جدی ایجاد کرده بود.
راهکارهای اتخاذ شده:
- برنامه‌ی "روشنایی برای همه": دولت هند با اجرای این طرح، برق‌رسانی به 100% روستاها را تا سال 2019 تکمیل کرد.
- توسعه انرژی خورشیدی: هند در قالب برنامه "خورشید هند" بیش از 90 گیگاوات انرژی خورشیدی تا 2023 تولید کرده که یکی از بزرگ‌ترین رشدهای جهانی در این حوزه است.
- اصلاحات در قیمت‌گذاری انرژی: حذف یارانه‌های ناکارآمد و بهینه‌سازی تعرفه‌های برق برای تشویق به مصرف بهینه.
نتیجه: وابستگی هند به زغال‌سنگ همچنان زیاد است، اما توسعه تجدیدپذیرها و سیاست‌های بهره‌وری، قطعی‌های گسترده برق را به میزان 60% کاهش داده است.
4. برزیل: حرکت به سمت انرژی‌های پایدار
برزیل که اقتصادی در حال توسعه دارد، از سال‌های 1990 با چالش‌های کمبود انرژی و وابستگی بیش‌ازحد به منابع هیدروالکتریکی مواجه بود. خشکسالی‌های مداوم باعث شد که برق این کشور تحت تأثیر قرار بگیرد.
راهکارهای اتخاذ شده:
- متنوع‌سازی منابع انرژی: توسعه نیروگاه‌های بادی و خورشیدی برای کاهش وابستگی به سدها.
- خصوصی‌سازی تولید برق: دولت برزیل با کاهش وابستگی به شرکت‌های دولتی، زمینه حضور شرکت‌های خصوصی در بازار انرژی را فراهم کرد.
- توسعه بیوانرژی: استفاده گسترده از سوخت‌های زیستی، مانند اتانول، برای کاهش فشار بر شبکه برق.
نتیجه: سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در برزیل بیش از 45% از کل تولید برق کشور را تشکیل می‌دهد که یکی از بالاترین نسبت‌ها در میان کشورهای در حال توسعه است.
5. ترکیه: توسعه ظرفیت نیروگاهی و افزایش بهره‌وری
ترکیه که مانند ایران دارای تقاضای بالای انرژی است، در دهه اخیر با افزایش مصرف و محدودیت منابع مواجه شد. این کشور تصمیم گرفت که با تمرکز بر توسعه انرژی‌های نو و افزایش بهره‌وری، بحران ناترازی را مدیریت کند.