فروپاشی رژیم سوریه از دریچه‌ای دیگر
اسد را آب بُرد
◾️یکی از مهمترین عوامل شکل‌گیری نارضایتی‌ها در سوریه، در سال‌های دور بحران آب و تخریب کشاورزی بود؛ بحرانی که از اواسط دهه ۲۰۰۰ با خشکسالی‌های پیاپی و در ادامه سدسازی‌های ترکیه بر رودخانه‌های دجله و فرات آغاز شد. طی این سال‌ها، حدود ۱.۵ میلیون نفر از کشاورزان سوری، مجبور به مهاجرت به شهرهای بزرگ شدند. بسیاری از این مهاجران، در فقر مطلق زندگی می‌کردند و این وضعیت، به نارضایتی‌های اجتماعی و اعتراض‌های شهری دامن زد.
◾️سدسازی‌های ترکیه بر رودخانه‌های دجله و فرات، وضعیت را برای سوریه وخیم‌تر کرد. برخلاف روایتی که اعتراضات سوریه را صرفاً براساس مسائل سیاسی و امنیتی تحلیل می‌کند، مطالعات معتبر از جمله پژوهش‌های منتشرشده در مجله Nature و PLOS ONE نشان می‌دهند بحران آب و فروپاشی معیشت کشاورزان، از عوامل کلیدی در تحریک اعتراضات بوده است. بخش زیادی از کسانی که در اعتراضات اولیه در شهر درعا حضور داشتند، از همان مهاجران روستایی بودند که معیشتشان را از دست داده و به حاشیه شهرها رانده شده بودند. برای آنها اعتراض به بحران نان و آب از اعتراض به بحران آزادی پیشی گرفت.
◾️درحالی‌که جنگ داخلی شدت گرفت، بسیاری از کارشناسان، سرنوشت اسد را وابسته به حمایت کشورهای دیگر می‌دانستند. اما درنهایت، آنچه امروز به فرار اسد و سقوط دمشق منجر شد، مجموعه‌ای از عوامل درهم‌تنیده بود؛ از خشکسالی و بحران آب گرفته تا فروپاشی اقتصاد، افزایش تورم، کمبود نان و قطع آب شرب در برخی شهرها. مردم سوریه در اعتراضات خود، بیش از آنکه به آزادی و دموکراسی فکر کنند، به نان، آب و بقا می‌اندیشیدند.
◾️سقوط دمشق و فرار اسد نشان داد آب از بمب و موشک هم خطرناک‌تر است. جنگ‌های امروز، تنها جنگ‌های سیاسی و ایدئولوژیک نیستند؛ بلکه جنگ‌های آب و غذا هستند. سوریه در خط مقدم این واقعیت جدید ایستاده است. امروز اگرچه بشار اسد از قدرت کنار رفته، اما بحران آب، نان و معیشت همچنان در سوریه باقی مانده است. هر دولتی که در آینده بر سوریه حکمرانی کند، بدون مدیریت منابع آب و اصلاح زیرساخت‌های کشاورزی نمی‌تواند از فروپاشی دوباره جلوگیری کند./ پیام‌ما
اسد را آب بُرد
◾️یکی از مهمترین عوامل شکل‌گیری نارضایتی‌ها در سوریه، در سال‌های دور بحران آب و تخریب کشاورزی بود؛ بحرانی که از اواسط دهه ۲۰۰۰ با خشکسالی‌های پیاپی و در ادامه سدسازی‌های ترکیه بر رودخانه‌های دجله و فرات آغاز شد. طی این سال‌ها، حدود ۱.۵ میلیون نفر از کشاورزان سوری، مجبور به مهاجرت به شهرهای بزرگ شدند. بسیاری از این مهاجران، در فقر مطلق زندگی می‌کردند و این وضعیت، به نارضایتی‌های اجتماعی و اعتراض‌های شهری دامن زد.
◾️سدسازی‌های ترکیه بر رودخانه‌های دجله و فرات، وضعیت را برای سوریه وخیم‌تر کرد. برخلاف روایتی که اعتراضات سوریه را صرفاً براساس مسائل سیاسی و امنیتی تحلیل می‌کند، مطالعات معتبر از جمله پژوهش‌های منتشرشده در مجله Nature و PLOS ONE نشان می‌دهند بحران آب و فروپاشی معیشت کشاورزان، از عوامل کلیدی در تحریک اعتراضات بوده است. بخش زیادی از کسانی که در اعتراضات اولیه در شهر درعا حضور داشتند، از همان مهاجران روستایی بودند که معیشتشان را از دست داده و به حاشیه شهرها رانده شده بودند. برای آنها اعتراض به بحران نان و آب از اعتراض به بحران آزادی پیشی گرفت.
◾️درحالی‌که جنگ داخلی شدت گرفت، بسیاری از کارشناسان، سرنوشت اسد را وابسته به حمایت کشورهای دیگر می‌دانستند. اما درنهایت، آنچه امروز به فرار اسد و سقوط دمشق منجر شد، مجموعه‌ای از عوامل درهم‌تنیده بود؛ از خشکسالی و بحران آب گرفته تا فروپاشی اقتصاد، افزایش تورم، کمبود نان و قطع آب شرب در برخی شهرها. مردم سوریه در اعتراضات خود، بیش از آنکه به آزادی و دموکراسی فکر کنند، به نان، آب و بقا می‌اندیشیدند.
◾️سقوط دمشق و فرار اسد نشان داد آب از بمب و موشک هم خطرناک‌تر است. جنگ‌های امروز، تنها جنگ‌های سیاسی و ایدئولوژیک نیستند؛ بلکه جنگ‌های آب و غذا هستند. سوریه در خط مقدم این واقعیت جدید ایستاده است. امروز اگرچه بشار اسد از قدرت کنار رفته، اما بحران آب، نان و معیشت همچنان در سوریه باقی مانده است. هر دولتی که در آینده بر سوریه حکمرانی کند، بدون مدیریت منابع آب و اصلاح زیرساخت‌های کشاورزی نمی‌تواند از فروپاشی دوباره جلوگیری کند./ پیام‌ما