منتشر شد، اثری ارزنده تالیف جناب فرزاد بالو
این کتاب طرح و شرح پنج رویکرد متفاوت روشنفکران ایرانی به مفهوم زبان و زبان فارسی در بازۀ تاریخی ِ دویستساله(از عصر قاجار تا زمانۀ حاضر) است:
1. رویکرد اصلاح و تغییر خط: نمایندگان آن آخوندزاده، میرزا ملکم خان، طالبوف و آقاخان کرمانی هستند؛
2. رویکرد ناسیونالیستی به زبان فارسی: نمایندگان آن محمدعلی فروغی، سیدحسن تقی زاده، احمد کسروی، کاظم¬زاده ایران شهر، جمال زاده و صادق هدایت هستند؛
3. رویکرد مارکسیستی به زبان فارسی: نمایندگان آن ابوالقاسم ذره، تقی ارانی و احسان طبری هستند؛
4. رویکرد بازگشت به خویشتنی به زبان (حفظ زبان و خط موجود): نمایندگان آن فخرالدین شادمان، جلال آل احمد، علی شریعتی و سیدحسین نصر هستند؛
5. رویکرد فلسفی به زبان فارسی: نمایندگان آن سیداحمد فردید، رضا داوری، آرامش دوستدار، سیدجواد طباطبایی، عبدالکریم سروش و داریوش آشوری هستند.
دغدغۀ اصلی این پژوهش، نشان دادن سیر تطور و دگردیسیِ نوع تلقی از زبان در بزنگاهای تاریخی در هندسۀ معرفتیِ روشنفکران ایرانی است. به بیان دیگر، بررسی چرایی و چگونگیِ به تعبیر رورتی چرخش تأملات زبانی روشنفکران ایرانی از وجهی زبانشناختی و ابزاراِنگارانه به دیدگاهی هستیشناسانه و فلسفی؛ از نگاهی ستایشگرایانه به زبان فارسی تا مواجههای انتقادی به آن است. ازاینرو، داستانِ بلندِ نظروَرزانۀ روشنفکران ایرانی در مواجهه با زبان، از نگاه صرفاً محدود به بازتابِ نمود عینی زبان در قالب نوشتار و خط (پارول سوسوری) در دورۀ قاجار، بهمثابه ابزاری برای عقب نماندن از مدینۀ فاضلۀ تمدن جدید تا پیوند زبان با ملیت و ناسیونالیسم زبانی در دورۀ رضاشاهی، از رویکرد مارکسیستی به زبان تا رویکرد بازگشت به خویشتنِ فرهنگی و نگرۀ خودبسندگیِ زبان و خط در دورۀ پهلوی دوم و سرانجام رویکردی فلسفی به زبان تحت تأثیر اندیشههای فیلسوفانی چون افلاطون، هگل، نیچه، ویتگنشتاین، هایدگر، دریدا و... با معجونی از دیدگاه های زبان¬شناختی افرادی چون سوسور و چامسکی-که البته بنیادی فلسفی دارند- غالباًدر دورۀ پس از انقلاب 57 مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرند.
این کتاب طرح و شرح پنج رویکرد متفاوت روشنفکران ایرانی به مفهوم زبان و زبان فارسی در بازۀ تاریخی ِ دویستساله(از عصر قاجار تا زمانۀ حاضر) است:
1. رویکرد اصلاح و تغییر خط: نمایندگان آن آخوندزاده، میرزا ملکم خان، طالبوف و آقاخان کرمانی هستند؛
2. رویکرد ناسیونالیستی به زبان فارسی: نمایندگان آن محمدعلی فروغی، سیدحسن تقی زاده، احمد کسروی، کاظم¬زاده ایران شهر، جمال زاده و صادق هدایت هستند؛
3. رویکرد مارکسیستی به زبان فارسی: نمایندگان آن ابوالقاسم ذره، تقی ارانی و احسان طبری هستند؛
4. رویکرد بازگشت به خویشتنی به زبان (حفظ زبان و خط موجود): نمایندگان آن فخرالدین شادمان، جلال آل احمد، علی شریعتی و سیدحسین نصر هستند؛
5. رویکرد فلسفی به زبان فارسی: نمایندگان آن سیداحمد فردید، رضا داوری، آرامش دوستدار، سیدجواد طباطبایی، عبدالکریم سروش و داریوش آشوری هستند.
دغدغۀ اصلی این پژوهش، نشان دادن سیر تطور و دگردیسیِ نوع تلقی از زبان در بزنگاهای تاریخی در هندسۀ معرفتیِ روشنفکران ایرانی است. به بیان دیگر، بررسی چرایی و چگونگیِ به تعبیر رورتی چرخش تأملات زبانی روشنفکران ایرانی از وجهی زبانشناختی و ابزاراِنگارانه به دیدگاهی هستیشناسانه و فلسفی؛ از نگاهی ستایشگرایانه به زبان فارسی تا مواجههای انتقادی به آن است. ازاینرو، داستانِ بلندِ نظروَرزانۀ روشنفکران ایرانی در مواجهه با زبان، از نگاه صرفاً محدود به بازتابِ نمود عینی زبان در قالب نوشتار و خط (پارول سوسوری) در دورۀ قاجار، بهمثابه ابزاری برای عقب نماندن از مدینۀ فاضلۀ تمدن جدید تا پیوند زبان با ملیت و ناسیونالیسم زبانی در دورۀ رضاشاهی، از رویکرد مارکسیستی به زبان تا رویکرد بازگشت به خویشتنِ فرهنگی و نگرۀ خودبسندگیِ زبان و خط در دورۀ پهلوی دوم و سرانجام رویکردی فلسفی به زبان تحت تأثیر اندیشههای فیلسوفانی چون افلاطون، هگل، نیچه، ویتگنشتاین، هایدگر، دریدا و... با معجونی از دیدگاه های زبان¬شناختی افرادی چون سوسور و چامسکی-که البته بنیادی فلسفی دارند- غالباًدر دورۀ پس از انقلاب 57 مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرند.