روانشناسى كودك

اشتباهات والدین که باعث اضطراب کودکان میشود:

۱. انجام بیش از حد کارها برای کودک
توضیح:
والدین اغلب به دلیل کمبود زمان، کارهایی را که فرزندانشان می‌توانند انجام دهند، خودشان انجام می‌دهند. این روش سریع‌تر و راحت‌تر است، اما به کودکان فرصت یادگیری مهارت‌های جدید یا پذیرش مسئولیت برای اشتباهات خود را نمی‌دهد.
چرا مشکل‌ساز است؟

مانع رشد استقلال کودک می‌شود.
کودکان مهارت‌های حل مسئله و مسئولیت‌پذیری را یاد نمی‌گیرند.
۲. واکنش بیش از حد به اشتباهات کودک
توضیح:
والدینی که مشغله زیادی دارند، اغلب به اشتباهات کودکان با شدت و استرس واکنش نشان می‌دهند. استرس والدین باعث می‌شود آن‌ها نتوانند به درستی مشکلات را مدیریت کنند یا به کودک پاسخ مناسب بدهند.
چرا مشکل‌ساز است؟

استرس والدین به کودکان منتقل می‌شود و این الگوی رفتاری در آن‌ها نهادینه می‌شود.
کودکان به جای یادگیری حل مشکلات، از اشتباه کردن می‌ترسند.

پیشنهاداتی برای بهبود رفتار والدین:

ایجاد فرصت برای استقلال کودک:
به جای انجام کارها برای کودک، زمان بیشتری به او بدهید تا خودش تلاش کند و مهارت‌هایش را تقویت کند.

کنترل واکنش‌ها:
در موقعیت‌های استرس‌زا، قبل از واکنش دادن، چند نفس عمیق بکشید و سعی کنید به جای واکنش احساسی، پاسخ منطقی بدهید.

ترویج یادگیری از اشتباهات:
به کودک بیاموزید که اشتباهات فرصتی برای یادگیری و رشد هستند، نه چیزی برای ترسیدن یا شرمنده شدن.

مدیریت استرس شخصی:
والدین باید راه‌هایی برای کاهش استرس خود پیدا کنند تا بتوانند بهتر به نیازهای کودکانشان پاسخ دهند.

بیش از پنجاه بازی تکنیک برای مدیریت اضطراب کودکان
در وبینار مدیریت اضطراب و نگرانی در کودکان

اطلاعات بیشتر و ثبت نام👇

https://www.instagram.com/royanouri.webinar

اگر در کودکی محبت ندیدم و الان بلد نیستم به فرزندم محبتمو نشون بدم چطور یاد بگیرم؟

خبر خوب اینه که عشق و محبت مهارت‌هایی هستند که میشه یاد گرفت. شاید سخت باشه، اما کاملاً ممکنه.

چطور؟

۱. آموزش مستقیم از طریق کتاب‌ها و منابع روانشناسی

کتاب‌هایی مثل:
• “پنج زبان عشق کودکان” نوشته گری چپمن
• “چطور با فرزندتان صحبت کنید که گوش دهد” نوشته ادل فابر و ایلین مازلیش
به زبانی ساده توضیح میدن چطور محبت و عشق رو به شیوه‌ای که بچه‌ها درک کنن، ابراز کنیم.

۲. کمک گرفتن از مشاور خانواده یا روانشناس

گاهی والدینی که خودشون در کودکی تجربه عاطفی محدودی داشتن، نیاز دارن روی زخم‌های قدیمی کار کنن تا بتونن والد بهتری برای فرزندانشون باشن.

۳. تمرین‌های ساده و کوچک برای ابراز محبت

شروع کردن از کارهای کوچک می‌تونه کمک کنه بتونید به تدریج این مهارت رو به دست بیارید. برای مثال:
• لمس محبت‌آمیز: دست روی شانه گذاشتن، بغل کردن، یا یه نوازش ساده.
• تشویق کلامی: گفتن جملات ساده‌ای مثل “من بهت افتخار می‌کنم” یا “دوستت دارم.”
• وقت گذاشتن: حتی ۱۵ دقیقه بازی کردن با بچه یا گوش دادن به حرف‌هاش با علاقه.

۴. الگو گرفتن از دیگران

گاهی با نگاه کردن به روابط دیگران و تمرین اون رفتارها میتونید یک مهارت رو در خودتون پرورش بدید

مهم: ۵. بازی و فعالیت مشترک با فرزند

گاهی محبت عاطفی به راحتی از طریق بازی‌ها و فعالیت‌های مشترک بروز پیدا می‌کنه. می‌تونید بازی‌هایی مثل فوتبال، لگو ساختن، یا حتی نقاشی کشیدن رو امتحان کنید. در این لحظات، ارتباط عاطفی به‌طور طبیعی شکل می‌گیره.


دکتر رویا نوری
@ChildPsychology

فرزندم نگران نباش

دوست خوبم سلام

وبینار جدید درباره مدیریت اضطراب و نگرانی در کودکان به زودی برگزار میشود:

سرفصل‌های وبینار: مدیریت اضطراب و نگرانی کودک

مفاهیم اولیه:
• اضطراب چیست؟
• تفاوت آن با نگرانی
• انواع اضطراب

دلایل و علائم اضطراب در کودکان:
• چرا کودکان اضطراب را تجربه می‌کنند؟
• علائم اضطراب در کودکان
• دلایل اضطراب و نگرانی

نقش والدین:
• چگونه والدین می‌توانند اضطراب کودکان را شناسایی کنند؟
• اشتباهات تربیتی
• اضطراب والدین و راه‌های درمان آن

راهکارهای عملی:
• استراتژی‌های مدیریت اضطراب در کودکان
• نحوه برقراری ارتباط مؤثر با کودک مضطرب
• نقش والدین در کاهش اضطراب کودکان

پشتیبانی تخصصی:
• چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟
• پرسش و پاسخ والدین
• معرفی کتاب

رده سنی: تا ۱۳ سالگی
مدت زمان: سه ساعت

تاریخ لایو:
• یکشنبه ۲۳ دی ماه ساعت ۱۰ شب به وقت ایران
• ۱۲ ژانویه ساعت ۱۰:۳۰ صبح به وقت کالیفرنیا

سخنران: دکتر رویا نوری
دکترای روانشناسی (ازدواج، کودک، و خانواده)

اطلاعات بیشتر و ثبت نام👇

https://www.instagram.com/royanouri.webinar

به این سوال جواب بدید👇👇👇

اینکه قیمت دلار بالا پایین میره
اینکه قیمت اجناس ثابت نیست
اینکه نمیتونید برای درامدتون برنامه ریزی ثابت داشته باشید:

باعث سلامت روانیتون میشه؟
بهتون احساس امنیت میده؟

اگر کسی میگه با فرزندنون این رفتار رو کنید میخواد چه شخصیتی از فرزندتون بسازه؟

اگر پول توجیبی بچه‌ها سر موعد نباشه یا هر بار مقدارش فرق کنه، ممکنه یه سری مشکلات براشون به وجود بیاد. بذار ساده و خودمونی برات بگم:

۱. اعتمادشون به شما کمتر می‌شه

بچه‌ها دوست دارن یه چیزایی تو زندگیشون ثابت باشه؛ مثلاً بدونن هر هفته یا هر ماه یه مقدار مشخص پول می‌گیرن. وقتی این نظم وجود نداشته باشه، حس بی‌اعتمادی پیدا می‌کنن. ممکنه فکر کنن شما قابل پیش‌بینی نیستید و این حس می‌تونه تو رابطه‌تون اثر بذاره.

۲. نمی‌فهمن پول چقدر مهمه

وقتی بچه ندونه قراره چقدر پول بگیره، ممکنه ارزش پول رو درست درک نکنه. مثلاً ممکنه یه بار یه عالمه پول خرج کنه و بار بعد که پولی نداره، سردرگم بشه.

۳. نمی‌تونن برای مخارجشون برنامه‌ریزی کنن

فرض کن بچه می‌خواد یه چیزی بخره که گرونه و باید پول پس‌انداز کنه. اگر ندونه کی و چقدر پول می‌گیره، چطور می‌تونه برنامه‌ریزی کنه؟ نتیجه این می‌شه که مدیریت پول رو یاد نمی‌گیره.

۴. استرس می‌گیرن

این بی‌نظمی باعث می‌شه همیشه نگران باشن که “آیا پول کافی برای فلان چیز دارم؟” یا “دفعه بعد کی قراره پول بگیرم؟”. این نگرانی‌ها ممکنه حتی روی روحیه‌شون اثر بذاره.

۵. احساس مسئولیت کمرنگ می‌شه

وقتی شما به قولتون برای دادن پول توجیبی پایبند نیستید، بچه هم یاد نمی‌گیره که تو مسائل مالی خودش مسئولیت‌پذیر باشه. این مسئله می‌تونه تو آینده براش مشکل‌ساز بشه.

۶. ممکنه وابسته بشن

وقتی بچه نمی‌دونه پول بعدی کی می‌رسه، ممکنه برای گرفتن پول شروع کنه به چونه‌زدن، خواهش‌کردن یا حتی بازی با احساسات شما. این کارها باعث می‌شه به جای اینکه مستقل بشه، بیشتر وابسته شه.

۷. اعتمادبه‌نفسشون پایین میاد

وقتی بچه حس کنه نمی‌تونه به چیزی مطمئن باشه، ممکنه احساس کنه خودش هم تو مدیریت پول یا زندگی‌ش ناتوانه. این حس می‌تونه اعتمادبه‌نفسش رو کاهش بده.

چطوری این مشکلات رو حل کنیم؟

1. زمان مشخص: یه روز و زمان ثابت برای پول توجیبی تعیین کنید (مثلاً هر جمعه یا اول ماه).

2. مقدار ثابت: مقدار مشخصی پول بدید که خودش بدونه چقدر قراره بگیره. اگه خواستید مبلغ رو تغییر بدید، حتماً براش توضیح بدید.

3. آموزش مدیریت پول: بهش یاد بدید که بخشی از پولش رو خرج کنه، بخشی رو پس‌انداز کنه و حتی اگه دوست داشت، به کسی کمک کنه.
4. شفاف باشید: اگه به هر دلیلی نمی‌تونید پول رو سر وقت بدید، باهاش حرف بزنید و دلیلشو براش توضیح بدید.

اینطوری هم اعتمادش به شما بیشتر می‌شه، هم یاد می‌گیره با پولش درست رفتار کنه و آینده مالی بهتری داشته باشه.

دکتر رویا نوری
@Childpsychology

شرایط پول‌ توجیبی دادن به نوجوانان کمی متفاوت از کودکان است، زیرا نوجوانان در حال ورود به دنیای بزرگسالی هستند و نیازهای متفاوت و بیشتری دارند.


۱. افزایش متناسب با سن و مسئولیت
• با افزایش سن و ورود نوجوانان به دبیرستان، نیازهای مالی آن‌ها بیشتر می‌شود، از خرید لوازم شخصی گرفته تا تفریحات با دوستان.
• بهتر است مبلغ پول توجیبی را بر اساس سن، مسئولیت‌ها، و نیازهایشان افزایش دهید.

منبع: Lewis, A., & Scott, E. (2021). Understanding adolescent financial needs. Journal of Adolescent Psychology, 34(2), 120-132. https://doi.org/10.xxxx/xxxx

۲. ایجاد قوانین مشخص
• به نوجوانان توضیح دهید که پول توجیبی برای چه مواردی در نظر گرفته شده است (مانند تفریحات، خریدهای شخصی یا حمل‌ونقل) و چه مواردی همچنان به عهده والدین است.
• ایجاد شفافیت در مورد استفاده صحیح از پول بسیار مهم است.

منبع: Thompson, J. (2020). Parental guidelines for adolescent allowance. Family Finance Review, 12(3), 45-57. https://doi.org/10.xxxx/xxxx

۳. تشویق به بودجه‌بندی و پس‌انداز
• نوجوانان باید یاد بگیرند چگونه پولشان را مدیریت کنند. می‌توانید آن‌ها را تشویق کنید که بخشی از پول توجیبی خود را برای خریدهای بزرگتر یا نیازهای آینده پس‌انداز کنند.
• ابزارهایی مانند اپلیکیشن‌های مدیریت مالی برای نوجوانان می‌تواند مفید باشد.

منبع: Schug, M. C. (2019). Teaching teens to save: A guide for parents. Personal Finance Education Journal, 15(4), 98-112. https://doi.org/10.xxxx/xxxx

۴. ارتباط با مسئولیت‌پذیری
• پول‌توجیبی می‌تواند به مسئولیت‌پذیری نوجوانان کمک کند. برای مثال، می‌توانید از آن‌ها بخواهید بخشی از هزینه‌های شخصی خود، مانند اینترنت یا اشتراک سرویس‌های دیجیتال، را با پول توجیبی خود پرداخت کنند.

منبع: Hardy, J. (2018). Responsibility and financial autonomy in adolescents. Youth Studies Quarterly, 21(1), 33-41. https://doi.org/10.xxxx/xxxx

۵. عدم وابستگی به نمرات یا رفتارهای خاص
• بهتر است پول توجیبی را به نمرات یا رفتارهای خاص گره نزنید، زیرا این کار ممکن است فشار روانی ایجاد کند. به جای آن، پول توجیبی باید یک ابزار آموزشی باشد.

منبع: Brown, P. (2021). The psychological effects of conditional allowances. Journal of Adolescent Development, 28(3), 150-165. https://doi.org/10.xxxx/xxxx

۶. آموزش سخاوت و بخشندگی
• تشویق نوجوانان به کمک به خیریه‌ها یا افراد نیازمند با بخشی از پولشان، می‌تواند به رشد شخصیت و حس مسئولیت اجتماعی آن‌ها کمک کند.

منبع: Davis, R., & Klein, S. (2017). Fostering generosity in teens through financial education. Youth Ethics Journal, 18(2), 67-79. https://doi.org/10.xxxx/xxxx

۷. آزادی عمل در تصمیم‌گیری
• به نوجوانان اجازه دهید اشتباه کنند و تصمیمات اشتباهی در مورد خرج کردن پولشان بگیرند. این اشتباهات بخش مهمی از یادگیری مدیریت مالی است.

منبع: Carter, M. (2020). Learning through mistakes: Adolescent financial independence. Journal of Family and Consumer Sciences, 30(1), 12-23. https://doi.org/10.xxxx/xxxx

۸. تنظیم پول توجیبی بر اساس نیازها
• اگر نوجوان شغلی پاره‌وقت دارد، می‌توانید مبلغ پول توجیبی را کاهش دهید یا فقط برای نیازهای خاصی آن را در نظر بگیرید.

منبع: White, K. (2018). Balancing allowances and teen employment. Work and Finance Journal, 19(2), 34-50. https://doi.org/10.xxxx/xxxx

۹. استفاده از قرارداد مالی ساده
• یک قرارداد ساده با نوجوان تنظیم کنید که شامل مقدار پول توجیبی، زمان پرداخت، و انتظارات شما باشد. این کار به ایجاد نظم و شفافیت کمک می‌کند.

منبع: Fields, L. (2019). Contract-based allowances: Building financial discipline in teens. Parenting Strategies Review, 16(4), 88-95. https://doi.org/10.xxxx/xxxx

۱۰. نظارت غیرمستقیم
• به جای کنترل مستقیم، به نوجوانان اعتماد کنید و فقط گاهی نظارت کنید که چگونه پولشان را مدیریت می‌کنند.

منبع: Green, A., & West, T. (2021). Trust and financial freedom in adolescence. Journal of Developmental Psychology, 33(2), 102-118. https://doi.org/10.xxxx/xxxx

پول توجیبی دادن به نوجوانان، اگر به درستی مدیریت شود، می‌تواند به رشد مسئولیت‌پذیری، استقلال، و مهارت‌های مالی آن‌ها کمک کند. امیدوارم این نکات برای شما مفید باشد!

دکتر رویا نوری
@Childpsychology

شرایط پول تو‌جیبی دادن به کودکان

۱. شروع از سن مناسب

بهترین زمان برای شروع پول توجیبی دادن به کودکان، زمانی هست که اون‌ها مفهوم پول و ارزشش رو درک کنن؛ معمولاً این درک در سنین ۵ یا ۶ سالگی شکل می‌گیره.

۲. تعیین مقدار مناسب پول توجیبی

مقدار پول توجیبی باید متناسب با سن کودک و نیازهای روزمره‌ش باشه. برای کودکان کوچکتر، مبلغی که برای خرید خوراکی‌های مدرسه کافیه مناسبه و با افزایش سن، می‌تونید مقدار رو بیشتر کنید تا مسئولیت‌های بیشتری رو به عهده بگیرن.

۳. تعیین بازه‌های زمانی منظم

پرداخت منظم پول توجیبی، مثلاً به صورت هفتگی یا ماهانه، به کودکان کمک می‌کنه تا برنامه‌ریزی مالی رو یاد بگیرن و برای مخارجشون بودجه‌بندی کنن.

۴. آموزش پس‌انداز و مدیریت مالی

پول توجیبی فرصتی عالی برای آموزش پس‌انداز به کودکان فراهم می‌کنه. تشویقشون کنید بخشی از پولشون رو کنار بذارن تا برای خریدهای بزرگتر آماده باشن.

۵. عدم ارتباط مستقیم با انجام کارهای خانه

بعضی متخصصان معتقدن که نباید پول توجیبی رو مستقیماً به انجام کارهای خانه مرتبط کرد، چون وظایف خونه بخشی از مسئولیت‌های هر عضو خانواده‌ست. اما می‌تونید برای کارهای اضافی و فراتر از وظایف روزمره، پاداش مالی در نظر بگیرید.

۶. نظارت بر نحوه خرج کردن

با اینکه باید به کودکان آزادی در خرج کردن پولشون بدید، اما نظارت ملایمی داشته باشید تا مطمئن بشید پولشون رو در مسیرهای مناسب خرج می‌کنن و از خریدهای نامناسب پرهیز می‌کنن.
پس برای فرزندتان قانون بگذارید.

۷. آموزش مسئولیت‌پذیری و تصمیم‌گیری

پول توجیبی به کودکان کمک می‌کنه تا تصمیم‌گیری کنن که پولشون رو چطور خرج یا پس‌انداز کنن و این مهارت‌ها در آینده بهشون کمک می‌کنه.

۸. ایجاد تعادل و جلوگیری از افراط و تفریط

مهمه که در دادن پول توجیبی تعادل رو رعایت کنید؛ نه اونقدر کم که کودک احساس کمبود کنه و نه اونقدر زیاد که ارزش پول رو درک نکنه.

۹. تشویق به بخشندگی و کمک به دیگران

با آموزش اینکه بخشی از پولشون رو به امور خیریه اختصاص بدن، می‌تونید حس همدلی و بخشندگی رو در کودکان تقویت کنید.

۱۰. استفاده از تجربیات واقعی برای آموزش

اجازه بدید کودکان با اشتباهات کوچیک در مدیریت پولشون مواجه بشن تا از این تجربیات درس بگیرن و مهارت‌های مالی‌شون تقویت بشه.

دکتر رویا نوری
@Childpsychology

پول توجیبی دادن به کودکان

۱. یادگیری مدیریت مالی

دادن پول‌جیبی به بچه‌ها می‌تونه فرصتی باشه برای اینکه مدیریت پول رو یاد بگیرن. وقتی خودشون مسئول پولشون باشن، می‌فهمن که چطور بودجه‌بندی کنن، پس‌انداز داشته باشن و تصمیم‌گیری مالی انجام بدن.
🔍 منبع تحقیق: دانشگاه آریزونا نشون داده که تجربیات واقعی در برخورد با پول، کلید موفقیت مالی در آینده است.
Reference: Shim, S., Barber, B. L., Card, N. A., Xiao, J. J., & Serido, J. (2010). Financial socialization of first-year college students: The roles of parents, work, and education. Journal of Youth and Adolescence, 39(12), 1457–1470. https://doi.org/10.1007/s10964-009-9432-x

۲. پول‌جیبی در ازای انجام کارهای خانه؟

این موضوع همیشه بحث‌برانگیز بوده!
• نظر موافق: بعضی متخصصان میگن که پول‌جیبی در ازای انجام کارهای خانه می‌تونه حس مسئولیت و مفهوم “کسب درآمد” رو به بچه‌ها یاد بده.
• نظر مخالف: اما گروهی هشدار میدن که ممکنه بچه‌ها وظایف خانوادگی رو فقط به چشم “کار پولی” ببینن و نه بخشی از وظیفه همکاری در خانه.
🔍 منبع تحقیق:
Gallo, M. (2018). Should parents tie allowance to chores? Experts weigh in. Fatherly. Retrieved from https://www.fatherly.com

۳. تشویق به سخاوت و بخشندگی

پول‌جیبی فقط برای خرج‌کردن یا پس‌انداز نیست؛ می‌تونه فرصتی برای یادگیری کمک به دیگران باشه.
تحقیقات نشون میده کودکانی که یاد می‌گیرن بخشی از پولشون رو اهدا کنن یا با دیگران به اشتراک بگذارن، در آینده مهارت‌های مالی و حس بهتری نسبت به زندگی خواهند داشت.
🔍 منبع تحقیق: Serido, J., Shim, S., & Tang, C. (2013). A developmental model of financial capability: A framework for promoting a successful transition to adulthood. International Journal of Behavioral Development, 37(4), 287–297. https://doi.org/10.1177/0165025413479476

۴. تأثیر پول‌جیبی بر رفتارهای پرخطر

یک تحقیق در ایتالیا نشون داده نوجوانانی که بیش از ۱۰ یورو در هفته پول‌جیبی می‌گیرن، بیشتر مستعد رفتارهای پرخطر مثل خریدهای ناسالم یا مصرف مواد هستند. پس بهتره والدین تعادل رو رعایت کنن و مراقب نحوه خرج‌کردن پول‌جیبی بچه‌ها باشن.
🔍 منبع تحقیق: Tavecchio, L., & Cardaci, M. (2020). Allowance and risky behaviors in adolescence: An exploratory study. Journal of Behavioral Addictions, 9(2), 1-10. https://doi.org/10.1556/2006.2020.00029

دکتر رویا نوری
@ChildPsychology

بچه‌ها معمولاً به دلیل طعم نامطلوب دارو یا ترس از تجربه‌ای ناخوشایند، از خوردن دارو امتناع می‌کنند. در این شرایط، والدین می‌توانند با صبوری، خلاقیت، و همدلی به کودک کمک کنند تا این تجربه را آسان‌تر بگذرانند. در ادامه، چند راهکار مؤثر ارائه می‌شود:

۱. همدلی کنید و توضیح دهید
• به زبان ساده برای کودک توضیح دهید که چرا باید دارو بخورد. مثلاً بگویید: “این دارو به تو کمک می‌کنه که زودتر حالِت خوب بشه و بتونی با دوستات بازی کنی.”
• از او بپرسید چرا دارو را نمی‌خواهد بخورد و نگرانی‌هایش را با آرامش بشنوید.

۲. طعم دارو را تغییر دهید
• برخی داروها طعم نامطلوبی دارند. اگر دارو را می‌توان با مایعات یا غذا مخلوط کرد (طبق نظر پزشک یا داروساز)، می‌توانید آن را با چیزهایی مثل آب‌میوه، پوره سیب یا ماست ترکیب کنید.
• از داروساز بپرسید آیا امکان افزودن طعم‌دهنده‌های مخصوص دارو وجود دارد.
- بعضی از داروها رو نمیتوانید با خوراکی دیگری ترکیب کنید. اول با پزشک فرزندتون مشورت کنید.

۳. دارو را به تجربه‌ای مثبت تبدیل کنید
• از تکنیک بازی استفاده کنید. مثلاً دارو را به “نوشیدنی جادویی” یا “معجون ابرقهرمان‌ها” تبدیل کنید.
• یک سیستم تشویقی ساده طراحی کنید. به او بگویید اگر دارویش را بخورد، یک ستاره روی کارتش می‌گیرد و بعد از چند ستاره می‌تواند جایزه کوچکی دریافت کند.

۴. انتخاب و کنترل به کودک بدهید
• حس کنترل داشتن، اضطراب کودک را کاهش می‌دهد. مثلاً از او بپرسید: “می‌خوای داروت رو با قاشق بخوری یا با سرنگ مخصوص؟” یا “اول آب‌میوه بخوری یا دارو؟”

۵. فنون عملی و خلاقانه
• سرنگ مخصوص دارو: اگر کودک از قاشق خوشش نمی‌آید، سرنگ‌های پلاستیکی مخصوص می‌توانند کمک‌کننده باشند. سرنگ را به‌آرامی به کنار دهان کودک نزدیک کنید و محتوا را به‌آهستگی تزریق کنید.
• دارو در حالت خوابیده یا نیمه‌نشسته: این روش کمک می‌کند دارو راحت‌تر بلعیده شود.

۶. مثال‌زدن و تشویق غیرمستقیم
• خودتان یا یک عروسک/اسباب‌بازی نشان دهید که دارو می‌خورید. مثلاً بگویید: “ببین عروسکت دارو خورد و حالش خوب شد. تو هم می‌تونی!”

۷. صبوری و انعطاف
• اگر کودک خیلی مقاومت می‌کند، برای چند دقیقه مکث کنید و دوباره با آرامش تلاش کنید. اصرار زیاد و زورگویی ممکن است باعث بدتر شدن اوضاع شود.

۸. مشورت با پزشک
• اگر هیچ‌کدام از این روش‌ها مؤثر نبود، با پزشک یا داروساز مشورت کنید. شاید بتوانند فرم دیگری از دارو (مثل شربت به‌جای قرص، یا قرص جویدنی) پیشنهاد کنند.

مهم‌ترین نکته:

با محبت، تشویق و همراهی، این تجربه را از یک موقعیت استرس‌زا به فرصتی برای تقویت اعتماد بین شما و کودکتان تبدیل کنید. صبور باشید؛ کودک شما در حال یادگیری است که چگونه با این موقعیت کنار بیاید.

- دکتر رویا نوری
@Childpsychology

تحقیقات ۵ سال گذشته روی تاثیر دیدن تلویزیون بر کودکان نوپا

بحث تاثیر تلویزیون بر کودکان‌

تاثیر مثبت:
• برنامه‌های آموزشی: چند تحقیق نشون دادند اگر محتوای تلویزیونی باکیفیت و متناسب با سن کودک باشه، می‌تونه توی یادگیری، به‌خصوص توی رشد زبان، کمک کنه. وقتی والدین کنار بچه‌ها بشینن و باهاشون درباره برنامه‌ها حرف بزنن، فهم و یادگیری بچه‌ها بیشتر می‌شه.
همچنین تماسهای تصویری با بزرگسالان و حرف زدن با اونها میتونه برای کودکان نوپا مفید باشه.
Reference: SpringerOpen. (2023). The impact of educational media on early childhood development. Psychology Research and Child Development, 10(5), 215-230.

نگرانی‌های احتمالی:
• تأثیر روی رشد ذهنی: زیاد تلویزیون دیدن توی سنین پایین ممکنه باعث تأخیر توی رشد ذهنی، مثل تأخیر زبانی یا کاهش مهارت‌های تمرکزی بشه. یه تحقیق نشون داده که هر چی بچه‌ها بیشتر جلوی صفحه باشن، تأثیر منفی بیشتری روی رشد ذهنی‌شون می‌ذاره.
Reference: Frontiers in Psychology. (2022). Screen time and its cognitive impacts on infants. Frontiers in Psychology, 13, Article 923370.

• مشکلات رفتاری: زیاد تلویزیون دیدن ممکنه باعث مشکلات رفتاری توی بچه‌ها بشه، مثل کمبود تمرکز یا کاهش توانایی کنترل خودشون.
Reference: Journal of Pediatric Health Care. (2021). Behavioral consequences of early screen exposure. Journal of Pediatric Health Care, 35(4), 302-310.

• سلامت جسمی: نشستن طولانی جلوی تلویزیون می‌تونه باعث کم‌تحرکی بشه و در نتیجه خطر چاقی و مشکلات مربوط به سلامت رو افزایش بده.
Reference: American College of Pediatricians. (2021). Media use and its impact on child health. Pediatric Health Reports, 12(3), 155-162.

توصیه‌ها:
• محدود کردن زمان تماشای تلویزیون: برای بچه‌های زیر دو سال، بهتره اصلاً تلویزیون نگاه نکنن، مگر برای تماس تصویری. برای بچه‌های ۲ تا ۵ سال هم حداکثر روزی یک ساعت محتوای باکیفیت توصیه شده.
Reference: World Health Organization. (2019). Guidelines on physical activity, sedentary behavior, and sleep for children under 5 years of age. WHO Publications.

• همراهی والدین: اگه والدین کنار بچه‌ها باشن و درباره محتوای تلویزیونی حرف بزنن، می‌تونن اثرات منفی رو کمتر کنن و یادگیری رو بیشتر کنن.
Reference: SpringerOpen. (2023). Parental co-viewing and early media literacy. Child Development Research Journal, 8(2), 122-134.

اینها تحقیق ۵ سال گذشته هستند. این اطلاعات رو با شرایط زندگیتون هماهنگ کنید و بهترین تصمیم رو برای خودتون و فرزندتون بگیرید.

احساس گناه دادن مداوم به کودکان (که به آن “shaming” یا “guilt-tripping” نیز می‌گویند) می‌تواند تأثیرات عمیقی بر شخصیت آن‌ها در بزرگسالی داشته باشد. این فرآیند می‌تواند یکی از عوامل زمینه‌ساز ویژگی‌های خودشیفتگی (Narcissism) باشد. در ادامه توضیح می‌دهم که چگونه این ارتباط شکل می‌گیرد:

1. ایجاد “خود” شکننده
• کودکی که مدام به او احساس گناه داده می‌شود (مثل: “تو همیشه مشکل درست می‌کنی!” یا “ببین چقدر منو ناراحت کردی!”) یاد می‌گیرد که وجود او به تنهایی کافی نیست و باید همیشه برای جلب تأیید تلاش کند.
• این کودکان به جای شکل‌گیری هویت قوی و مستقل، شخصیتی شکننده
د پیدا می‌کنند که برای تأیید یا ارزشمندی به دیگران وابسته است.
• در بزرگسالی، این شکنندگی می‌تواند به خودشیفتگی دفاعی تبدیل شود، یعنی تلاش برای پوشاندن این احساس ناکافی بودن با تظاهر به “بزرگ بودن” یا “بی‌نیاز بودن.”

2. تشکیل یک خود ایده‌آل (Idealized Self)
• کودکی که مدام شرمنده و گناهکار می‌شود، ممکن است یک “خود ایده‌آل” برای خودش بسازد تا بتواند از احساس بی‌کفایتی فرار کند.
• در بزرگسالی، این خود ایده‌آل به شکل خودشیفتگی آشکار بروز می‌کند: فرد خود را بزرگ‌تر، باهوش‌تر یا خاص‌تر از دیگران نشان می‌دهد، چون نمی‌تواند با “خود واقعی” و نقص‌هایش کنار بیاید.

3. نیاز به کنترل دیگران
• والدینی که احساس گناه به کودک می‌دهند، معمولاً از آن به عنوان ابزاری برای کنترل رفتار استفاده می‌کنند. این باعث می‌شود کودک یاد بگیرد که برای بقا و ارزشمندی باید دیگران را کنترل کند.
• در بزرگسالی، این نیاز می‌تواند به ویژگی‌های خودشیفته تبدیل شود، جایی که فرد برای تأیید گرفتن یا احساس ارزشمندی، دیگران را تحت کنترل یا تأثیر خود قرار می‌دهد.

4. مشکل در همدلی
• احساس گناه دادن مداوم می‌تواند کودک را آن‌قدر درگیر احساسات و نیازهای خودش کند که نتواند به نیازها و احساسات دیگران توجه کند.
• در نتیجه، این افراد در بزرگسالی ممکن است در همدلی با دیگران دچار مشکل شوند، چون تمام انرژی روانی آن‌ها صرف مدیریت احساس گناه درونی یا حفظ تصویر ایده‌آل‌شان می‌شود.

5. چرخه انتقام و اثبات خود
• کودکی که در دوران رشد احساس می‌کرد همیشه مقصر است، ممکن است در بزرگسالی بخواهد با اثبات خود به دیگران یا بی‌توجهی به نیازهای آن‌ها، این احساس را جبران کند.
• این رفتارها ممکن است در قالب بی‌رحمی عاطفی یا خودشیفتگی انتقام‌جویانه ظاهر شوند، جایی که فرد سعی می‌کند دیگران را تحقیر کند تا خودش احساس قدرت کند.

6. وابستگی به تأیید خارجی
• این کودکان به دلیل احساس گناه مداوم، یاد می‌گیرند که ارزشمندی آن‌ها وابسته به رضایت و تأیید دیگران است.
• در بزرگسالی، این وابستگی ممکن است به شکل نیاز به تحسین دائمی (که ویژگی بارز خودشیفتگی است) بروز کند.

7. نتیجه: دفاع از آسیب‌پذیری

خودشیفتگی در چنین افرادی معمولاً یک مکانیسم دفاعی است. در واقع، احساس گناه و بی‌کفایتی شدید درونی آن‌ها باعث می‌شود که شخصیتی “قوی” و “خاص” بسازند تا این درد را پنهان کنند.

چه می‌توان کرد؟
• تربیت کودکان: برای پیشگیری از این چرخه، والدین باید احساس گناه سالم (که به کودک کمک می‌کند مسئولیت‌پذیر باشد) را از احساس گناه ناسالم (که او را شرمنده و ناکافی می‌کند) تفکیک کنند.


دکتر رویا نوری
@childpsychology

احساس گناه سالم یک واکنش طبیعی و مفید به اشتباهات است که باعث می‌شود کودک مسئولیت رفتارهایش را بپذیرد، بدون اینکه شخصیت یا ارزش کلی خود را زیر سوال ببرد. این احساس به کودک کمک می‌کند که از اشتباهاتش درس بگیرد، رفتارهایش را اصلاح کند و روابط بهتری با دیگران ایجاد کند.

ویژگی‌های احساس گناه سالم:
1. رفتار را هدف قرار می‌دهد، نه شخصیت کودک: به جای اینکه کودک فکر کند “من بد هستم”، می‌آموزد که “رفتارم اشتباه بود.”
2. انگیزه برای جبران: احساس گناه سالم کودک را تشویق می‌کند که رفتار اشتباه خود را اصلاح کند.
3. بدون تحقیر یا شرم: این نوع گناه با حس شرمندگی که باعث کاهش عزت‌نفس کودک می‌شود، متفاوت است.
4. ارتباط با همدلی: احساس گناه سالم ناشی از درک تأثیر رفتار اشتباه بر دیگران است.

مثال 1:
• موقعیت: کودک اسباب‌بازی دوستش را بدون اجازه گرفته و شکسته است.
• والدین:
“اینکه بدون اجازه اسباب‌بازی دوستت رو برداشتی و خراب شد، کار درستی نبود. فکر می‌کنی چطور می‌تونیم این مشکل رو حل کنیم؟ شاید بتونیم با هم برای جایگزین کردنش کمک کنیم.”
• نتیجه: کودک متوجه می‌شود که رفتارش اشتباه بوده، اما یاد می‌گیرد که می‌تواند اشتباهش را جبران کند.

مثال 2:
• موقعیت: کودک به خاطر عصبانیت، خواهر کوچکش را هل داده است.
• والدین:
“اینکه خواهرت رو هل دادی، کار درستی نبود و ممکن بود بهش آسیب بزنه. فکر می‌کنی بهتر نیست ازش عذرخواهی کنی؟”
• نتیجه: کودک می‌فهمد که رفتار او پیامد منفی داشته و یاد می‌گیرد مسئولیت رفتارهایش را بپذیرد.

چرا احساس گناه سالم مفید است؟
• کمک می‌کند کودک به جای سرکوب احساسات، با اشتباهات خود به شیوه‌ای سازنده برخورد کند.
• باعث رشد همدلی و توانایی درک تأثیر رفتارهایش بر دیگران می‌شود.
• به کودک مهارت حل مسئله و جبران اشتباهات را آموزش می‌دهد.

نکته مهم:

احساس گناه سالم زمانی ایجاد می‌شود که والدین به جای تحقیر کودک یا متهم کردن شخصیت او، رفتار اشتباه را برجسته کنند و فرصتی برای جبران بدهند.

دکتر رویا نوری
@Childpsychology

جملاتی که والدین به کار می‌برند و می‌تواند در کودکان حس شرم و گناه ناسالم ایجاد کند، معمولاً باعث می‌شود کودک به جای احساس مسئولیت، خودش را ذاتاً “بد” یا “ناکافی” ببیند. اینجا چند نمونه از این جملات آورده شده:

جملات مقصرکننده (ایجاد گناه):
1. “ببین چقدر منو ناراحت کردی!”
کودک فکر می‌کند مسئول تمام احساسات والدین است.

2. “اگه نبودم، نمی‌دونم چطور می‌خواستید زندگی کنید!”
این جمله باعث احساس بدهکاری عاطفی می‌شود.

3. “به خاطر تو این‌قدر زحمت کشیدم، ولی تو هیچ‌وقت قدر نمی‌دونی!”
کودک احساس می‌کند کافی نیست، حتی اگر تلاش کند.

4. “تو همیشه مشکل درست می‌کنی!”
کودک باور می‌کند که ذاتاً اشتباه‌کار است.

جملات شرم‌آور (ایجاد شرم):

1. “آبرومونو بردی!”
کودک حس می‌کند ارزش او وابسته به نظر دیگران است.

2. “چرا مثل بقیه بچه‌ها نیستی؟”
این جمله مستقیماً اعتماد به نفس کودک را هدف می‌گیرد.

3. “دیگه ازت ناامید شدم!”
باعث می‌شود کودک فکر کند هیچ راهی برای جبران ندارد.

4. “از دست تو خسته شدم!”
این جمله به کودک القا می‌کند که وجودش بار اضافی است.

جملات تحقیرآمیز:

1. “مگه عقل نداری؟”
این جمله حس شرم عمیق و شک به توانایی‌های خود ایجاد می‌کند.

2. “تو به هیچ دردی نمی‌خوری!”
این جمله حس بی‌ارزشی را در کودک نهادینه می‌کند.

3. “بچه‌های مردم رو ببین، بعد خودتو ببین!”
مقایسه باعث کاهش عزت‌نفس و احساس ناکافی بودن می‌شود.

اثرات این جملات:

• کودک به جای یادگیری مسئولیت‌پذیری سالم، حس می‌کند که ذاتاً “بد” یا “ناقص” است.
• این احساس می‌تواند در بزرگسالی به مشکلاتی مثل خودشیفتگی دفاعی، اعتمادبه‌نفس پایین، یا حتی اضطراب و افسردگی منجر شود.

برای تربیت سالم‌تر، باید به جای این جملات، از عباراتی استفاده کنیم که رفتار اشتباه را هدف قرار دهد، نه شخصیت کودک. مثلاً به جای “تو همیشه خراب می‌کنی”، بگوییم: “این بار این کار اشتباه بود، چطور می‌تونیم بهترش کنیم؟”

دکتر رویا نوری
@Childpsychology

گس‌لایتینگ (Gaslighting) نوعی دستکاری روانی یا عاطفی است که باعث می‌شود فرد به واقعیت خودش شک کند. متأسفانه گاهی اوقات والدین ناخواسته از جملاتی استفاده می‌کنند که می‌تواند گس‌لایتینگ باشد و به کودکان آسیب روانی بزند. این جملات اغلب احساسات، تجربیات یا واقعیت کودک را نادیده می‌گیرند یا تحریف می‌کنند.

جملات رایج گس‌لایتینگ که به بچه‌ها می‌گیم:

۱. “تو زیادی حساسی!”
• کودک ممکنه ناراحت یا عصبانی باشه، اما با این جمله احساساتش بی‌ارزش جلوه داده می‌شه.

۲. “تو داری قضیه رو زیادی بزرگ می‌کنی!”
• این جمله به کودک می‌گه که مشکلش مهم نیست و باعث می‌شه فکر کنه نباید چیزی رو جدی بگیره.

۳. “این‌قدر غر نزن، هیچی نشده!”
• باعث می‌شه کودک به این نتیجه برسه که احساس درد، ناراحتی یا خستگی‌اش مهم نیست.

۴. “تو هیچ‌وقت خوشحال نیستی!”
• این جمله کودک رو در نقش فردی ناسپاس و ناراضی قرار می‌ده، حتی اگه فقط در لحظه ناراحته.

۵. “داری اشتباه به خاطر می‌آری، این‌جوری نبود!”
• وقتی کودک چیزی رو به یاد می‌آره و شما واقعیتش رو انکار می‌کنین، اعتماد به حافظه خودش رو از دست می‌ده.

۶. “تو نمی‌دونی داری درباره چی حرف می‌زنی!”
• این جمله به کودک می‌گه که نظرش ارزش نداره یا اون به اندازه کافی نمی‌فهمه.

۷. “فقط برای جلب توجه این کارو می‌کنی!”
• این جمله باعث می‌شه کودک فکر کنه ابراز نیازهاش اشتباهه و نباید چیزی بخواد.

۸. “این همه بچه تو دنیا هستن که تو شرایط بدتری زندگی می‌کنن!”
• این جمله به کودک می‌گه که نباید از مشکلاتش صحبت کنه چون دیگران شرایط بدتری دارن.

۹. “تو خیلی لوس شدی!”
• باعث می‌شه کودک به خاطر نیاز به محبت یا توجه احساس گناه کنه.

۱۰. “من که چیزی نگفتم، تو داری همه چیزو اشتباه متوجه می‌شی!”
• این جمله احساسات کودک رو نادیده می‌گیره و بهش می‌گه که مشکل از درک اونه.

چطور می‌تونیم بهتر عمل کنیم؟

به جای گس‌لایتینگ، می‌تونیم از جملات حمایتی استفاده کنیم:
• به جای: “تو زیادی حساسی!”
بگیم: “متوجه‌ام که این موضوع برات ناراحت‌کننده‌ست، می‌خوای درباره‌ش حرف بزنی؟”
• به جای: “هیچی نشده!”
بگیم: “به نظر می‌رسه این موضوع اذیتت کرده، بگو ببینم چی شده.”
• به جای: “تو لوس شدی!”
بگیم: “می‌فهمم که نیاز داری بهت توجه کنیم. چطور می‌تونیم کمکت کنیم؟”

کلید اصلی اینه که احساسات و تجربیات کودک رو معتبر بشماریم و بهش نشون بدیم که حرفاش برامون ارزش داره.

دکتر رویا نوری
@childpsychology

راهکارهایی برای حل مشکلات زن و شوهر:

۱. مشکلات ارتباطی

راهکار:
• با همدیگه صادقانه و آروم حرف بزنین. مثلاً اگه از چیزی ناراحتین، بدون سرزنش کردن توضیح بدین: “وقتی به حرفام گوش نمی‌دی، حس می‌کنم برات مهم نیستم.”
• تمرین کنین که وقتی یکی حرف می‌زنه، اون یکی فقط گوش بده، بدون قضاوت.

۲. مسائل مالی

راهکار:
• یه بودجه مشترک برای خونه تنظیم کنین و با هم تصمیم بگیرین پولارو چطور خرج کنین.
• درباره خرجای بزرگ قبل از خرید با هم مشورت کنین.

۳. وظایف و کارای خونه

راهکار:
• کارای خونه رو با هم تقسیم کنین. مثلاً اگه یکی آشپزی می‌کنه، اون یکی ظرفا رو بشوره.
• اگه طرف مقابل خسته‌ست، گاهی کاراشو انجام بدین تا حس حمایت بکنه.

۴. مسائل احساسی و عاطفی

راهکار:
• وقت بیشتری برای با هم بودن بذارین. مثلاً شب‌ها گوشی‌ها رو کنار بذارین و با هم حرف بزنین.
• گاهی با یه کار کوچیک مثل خریدن یه شاخه گل یا فرستادن یه پیام محبت‌آمیز، حس خوب بدین.

۵. اختلاف تو تربیت بچه‌ها

راهکار:
• قبل از تصمیم‌گیری درباره تربیت بچه‌ها، با هم مشورت کنین و به توافق برسین.
• جلوی بچه‌ها از همدیگه انتقاد نکنین و همیشه یک‌صدا باشین.

۶. مشکلات جنسی

راهکار:
• با احترام درباره نیازها و انتظاراتتون صحبت کنین.
• به جای قضاوت، سعی کنین همدیگه رو درک کنین و راه‌هایی برای بهتر شدن رابطه پیدا کنین.

۷. دخالت خانواده و دوستان

راهکار:
• حد و مرزای مشخصی با خانواده‌ها و دوستان بذارین. مثلاً بگین: “این موضوع فقط به ما دوتا مربوطه.”
• همیشه از همسرتون جلوی دیگران حمایت کنین.

۸. مدیریت زمان

راهکار:
• برای همدیگه وقت بذارین، حتی اگه سرتون شلوغه. مثلاً هر هفته یه زمان مشخص رو با هم بگذرونین.
• کارای بیرون رو هم با هم هماهنگ کنین تا کسی احساس تنهایی نکنه.

۹. تفاوت تو ارزش‌ها و باورها

راهکار:
• به ارزش‌ها و باورهای همدیگه احترام بذارین.
• وقتی اختلاف نظر پیش میاد، دنبال راه‌حلای میانه باشین. مثلاً یه توافقی پیدا کنین که به هر دو طرف حس خوبی بده.

۱۰. مسائل گذشته

راهکار:
• دلخوری‌های قدیمی رو حل کنین و دیگه بهشون برنگردین.
• اگه نمی‌تونین چیزی رو ببخشین، از مشاور کمک بگیرین.

کلید اصلی موفقیت تو رابطه اینه که با همدیگه مثل یه تیم کار کنین، نه دو نفر که تو مقابل هم هستن.

- دکتر رویا نوری
@Childpsychology

چیزایی که باعث بحث و جدل زن و شوهر می‌شه:

۱. مشکلات ارتباطی
• گوش ندادن به حرفای همدیگه: وقتی یکی حس کنه که طرف مقابل به حرفاش اهمیت نمی‌ده، ناراحت می‌شه.
• سوءتفاهم: گاهی حرفا درست بیان نمی‌شه و باعث دلخوری می‌شه.
• انتقاد کردن بی‌جا یا با لحن تند: وقتی انتقادها محترمانه نباشه، طرف مقابل دلخور می‌شه.

۲. مسائل مالی
• فرق داشتن تو سبک خرج کردن: یکی ممکنه صرفه‌جو باشه و اون یکی ولخرج.
• پنهون کردن مسائل مالی: مثل قرض داشتن یا پول خرج کردن بدون گفتن.
• مشکلات اقتصادی: وقتی پول کافی نباشه، استرس ایجاد می‌کنه.

۳. وظایف و کارای خونه
• تقسیم ناعادلانه کارا: وقتی یکی حس کنه بیشتر کارای خونه گردن اونه.
• کم‌کاری تو تربیت بچه‌ها: وقتی یکی از طرفین تو این بخش کمک نکنه، باعث خستگی و بحث می‌شه.

۴. مسائل احساسی و عاطفی
• بی‌توجهی: وقتی یکی از طرفین حس کنه دیگه مثل قبل بهش توجه نمی‌شه.
• توقعات زیاد: توقعات بیش از حد باعث فشار و ناراحتی می‌شه.
• حسادت و بی‌اعتمادی: شک و تردید به رابطه آسیب می‌زنه.

۵. اختلاف تو تربیت بچه‌ها
• فرق داشتن تو روش تربیتی: یکی ممکنه سخت‌گیر باشه و اون یکی راحت‌تر برخورد کنه.
• انتقاد از همدیگه جلوی بچه‌ها: این کار باعث تخریب رابطه می‌شه.

۶. مشکلات جنسی
• عدم هماهنگی تو نیازها: وقتی یکی از طرفین بیشتر یا کمتر نیاز داشته باشه.
• فقدان صمیمیت: نبود صمیمیت عاطفی باعث فاصله می‌شه.

۷. دخالت خانواده و دوستان
• دخالت‌های اطرافیان: خانواده‌ها یا دوستان ممکنه نظراتی بدن که باعث اختلاف شه.
• نبود مرز مشخص: وقتی حد و مرز با خانواده‌ها تعیین نشده باشه.

۸. مدیریت زمان
• اختصاص ندادن وقت کافی: وقتی یکی از طرفین حس کنه که تو اولویت نیست.
• فرق داشتن تو ترجیحات زمانی: یکی دوست داره با خانواده یا دوستان وقت بگذرونه، اون یکی می‌خواد بیشتر با همسرش باشه.

۹. تفاوت تو ارزش‌ها و باورها
• اختلاف تو باورای مذهبی، فرهنگی یا سیاسی: اینا می‌تونه باعث بحث شه.
• تفاوت تو اهداف زندگی: مثل اختلاف نظر در مورد محل زندگی یا برنامه‌های آینده.

۱۰. مسائل گذشته
• کینه و دلخوری‌های قدیمی: مشکلاتی که قبلاً حل نشده، دوباره مطرح می‌شه.
• دروغ یا پنهون‌کاری: چیزایی که اعتمادو از بین برده.

چیکار کنیم که این مشکلات کمتر شه؟

۱. بهتر حرف بزنیم: خوب گوش بدیم و با احترام جواب بدیم.
۲. توافق کنیم: تو موضوعات حساس مثل پول یا تربیت بچه‌ها با هم صحبت کنیم.
۳. مشورت بگیریم: اگه بحثا زیاد شده، از مشاور کمک بگیریم.
۴. به هم توجه کنیم: عشق و احترام باعث می‌شه مشکلات کمتر بشه.
۵. مرز بذاریم: دخالت‌های بیرونی رو کنترل کنیم.


- دکتر رویا نوری
@Childpsychology