ستارۀ آسمانِ مشروطه
♦️دبا: «ثُرَیّا»، نشریۀ سیاسی ـ خبری است که در فاصلۀ سال‌های ۱۳۱۶ تا ۱۳۲۸ق، در ۳ دورۀ انتشاراتی در شهرهای قاهره، تهران و کاشان منتشر می‌شد. در ادامه فرازی از مدخلی درباره این جریده در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی تحریر علی میرانصاری را می‌خوانید.
🔹«استبداد ناصرالدین‌شاه و امتداد دورۀ آن، سبب شد تابسیاری از وطن‌دوستان و آزادی‌خواهان ایرانی، برای نشرافکار ترقیخواهانۀ خود، جلای وطن کنند و به کار روزنامه‌نگاری بپردازند. قاهره یکی از شهرهایی بود که نه‌تنها روشنفکران جهان عرب مانند عبدالرحمان کواکبی و رشید رضا بدان جا جلب شده، و به روزنامه‌نگاری پرداخته بودند، که برخی از ایرانیان آزادی‌خواه مانند علیمحمد کاشانی شیبانی، مهدی‌خان تبریزی، ملقب به زعیمالدوله، و عبدالمحمد اصفهانی، به سبب احساس امنیت از تعقیب یا استرداد بر اثر نبودن رابطۀ دو جانبۀ سیاسی و عمیق میان ایران و مصر، از محیط آزاد آن دیار سود بردند و به نشر روزنامههایی چون: ثریا، حکمت، چهرهنما و پرورش پرداختند. این‌گونه فعالیتهای فرهنگی و مطبوعاتی در قاهره چنان فضای مناسبی پدید آورد که این شهر توانست نقشی مهم در تکوین نهضت مشروطه بر عهده گیرد و به مرکزی برای نشر افکار آزادی خواهانه در میان ایرانیان خارج از وطن مبدل گردد.
🔸در ۱۳۱۶ق/ ۱۸۹۸م، یعنی ۳سال پس از قتل ناصرالدین شاه ودر سومین سال حکومت مظفرالدینشاه، دو تن از میهنپرستان ایرانی، یعنی علیمحمد شیبانی کاشانی و سیدفرجالله حسینی کاشانی در قاهره تصمیم به انتشار روزنامهای با مشی آزادیخواهانه گرفتند.
شمارۀ نخست ثریا در ۱۴ جمای‌الآخر ۱۳۱۶ق/ ۳۰ اکتبر۱۸۹۸م، در مطبعۀ عثمانیۀ قاهره چاپ و منتشر شد. این نشریه هفتگی بود و روزهای شنبه با چاپ سربی در ۱۶ صفحه طبع، و روزهای یکشنبه توزیع می‌شد. در سرمقالۀ شمارۀ نخست نیزآمده بود که برای ایرانیان طالب خدمت به وطن، «به شرط قدرتقلم و قوّت قدم»، خدمتی بهتر از نشر روزنامه وجود ندارد. در صفحۀ نخست هر شماره، این عبارت به چشم می‌خورد: روزنامه دربارۀ سیاست، علوم، فنون، ادبیات، تجارت، صنایع و غیره بحث می‌کند.
🔹دیری نپایید که ثریا در شمار پرتیراژترین و ارزشمندترین روزنامه‌های برون مرزی درآمد، و گسترۀ انتشار آن، کشورهای هند، چین، ترکیه، روسیۀ تزاری، قفقاز و اروپا را دربرگرفت. البته نثر شیوا و زیبای علیمحمد کاشانی در مقالاتش و اندیشههای بلند و مترقیانۀ وی در این امر نقشی مهم داشت.»
▪️متن کامل این نوشتار را در صفحاتِ ٢٨ تا ٢٩ از جلدِ هفدهمِ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و هم‌چنین پیوند آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/223596/%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%8C-%D9%86%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%87
@cgie_org_ir
♦️دبا: «ثُرَیّا»، نشریۀ سیاسی ـ خبری است که در فاصلۀ سال‌های ۱۳۱۶ تا ۱۳۲۸ق، در ۳ دورۀ انتشاراتی در شهرهای قاهره، تهران و کاشان منتشر می‌شد. در ادامه فرازی از مدخلی درباره این جریده در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی تحریر علی میرانصاری را می‌خوانید.
🔹«استبداد ناصرالدین‌شاه و امتداد دورۀ آن، سبب شد تابسیاری از وطن‌دوستان و آزادی‌خواهان ایرانی، برای نشرافکار ترقیخواهانۀ خود، جلای وطن کنند و به کار روزنامه‌نگاری بپردازند. قاهره یکی از شهرهایی بود که نه‌تنها روشنفکران جهان عرب مانند عبدالرحمان کواکبی و رشید رضا بدان جا جلب شده، و به روزنامه‌نگاری پرداخته بودند، که برخی از ایرانیان آزادی‌خواه مانند علیمحمد کاشانی شیبانی، مهدی‌خان تبریزی، ملقب به زعیمالدوله، و عبدالمحمد اصفهانی، به سبب احساس امنیت از تعقیب یا استرداد بر اثر نبودن رابطۀ دو جانبۀ سیاسی و عمیق میان ایران و مصر، از محیط آزاد آن دیار سود بردند و به نشر روزنامههایی چون: ثریا، حکمت، چهرهنما و پرورش پرداختند. این‌گونه فعالیتهای فرهنگی و مطبوعاتی در قاهره چنان فضای مناسبی پدید آورد که این شهر توانست نقشی مهم در تکوین نهضت مشروطه بر عهده گیرد و به مرکزی برای نشر افکار آزادی خواهانه در میان ایرانیان خارج از وطن مبدل گردد.
🔸در ۱۳۱۶ق/ ۱۸۹۸م، یعنی ۳سال پس از قتل ناصرالدین شاه ودر سومین سال حکومت مظفرالدینشاه، دو تن از میهنپرستان ایرانی، یعنی علیمحمد شیبانی کاشانی و سیدفرجالله حسینی کاشانی در قاهره تصمیم به انتشار روزنامهای با مشی آزادیخواهانه گرفتند.
شمارۀ نخست ثریا در ۱۴ جمای‌الآخر ۱۳۱۶ق/ ۳۰ اکتبر۱۸۹۸م، در مطبعۀ عثمانیۀ قاهره چاپ و منتشر شد. این نشریه هفتگی بود و روزهای شنبه با چاپ سربی در ۱۶ صفحه طبع، و روزهای یکشنبه توزیع می‌شد. در سرمقالۀ شمارۀ نخست نیزآمده بود که برای ایرانیان طالب خدمت به وطن، «به شرط قدرتقلم و قوّت قدم»، خدمتی بهتر از نشر روزنامه وجود ندارد. در صفحۀ نخست هر شماره، این عبارت به چشم می‌خورد: روزنامه دربارۀ سیاست، علوم، فنون، ادبیات، تجارت، صنایع و غیره بحث می‌کند.
🔹دیری نپایید که ثریا در شمار پرتیراژترین و ارزشمندترین روزنامه‌های برون مرزی درآمد، و گسترۀ انتشار آن، کشورهای هند، چین، ترکیه، روسیۀ تزاری، قفقاز و اروپا را دربرگرفت. البته نثر شیوا و زیبای علیمحمد کاشانی در مقالاتش و اندیشههای بلند و مترقیانۀ وی در این امر نقشی مهم داشت.»
▪️متن کامل این نوشتار را در صفحاتِ ٢٨ تا ٢٩ از جلدِ هفدهمِ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و هم‌چنین پیوند آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/223596/%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%8C-%D9%86%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%87
@cgie_org_ir