شهرِ توفان
♦️دبا: «بیرْجَنْد» شهرستان و شهری در خراسان جنوبی و مرکز آن استان است. در ادامه بخشی از مدخلی دربارۀ این شهر در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به‌قلم زنده‌یاد محمّدحسن گنجی را می‌خوانیم.
🔹«در اوایل سدۀ ١۴ق /٢٠م، با رونق گرفتن تجارت و اتصال خط آهن كراچی به زاهدان كه توسط انگلیس و در مسیر خط ارتباطی اروپا به هند صورت گرفته بود، موقعیت تجاری بیرجند بیش از پیش رونق گرفت و موجب تجمع تجار و صنعتگران در این شهر شد. پس از این تاریخ بیرجند از طرفی مركز توزیع كالاهای هندی و اروپایی در منطقه، و از طرفی دیگر به محل صدور محصولات قائنات و خراسان بدل گشت؛ در نتیجۀ این تحول اقتصادی و گسترش فعالیتهای بازرگانی یكی از شعبه‌های مهم بانک شاهنشاهی ایران در آنجا تأسیس شد.
🔸توسعۀ اقتصادی بیرجند بر اوضاع فرهنگی و اجتماعی این شهر نیز تأثیر مثبت گذاشت. در ١٣٢۶ق مدرسۀ شوكتیه به همت امیر شوكت‌الملک علم، حاكم وقت بیرجند تأسیس شد. این مدرسه یكی از قدیم‌ترین مدارس به سبک نوین در ایران به شمار می‌رود.
🔹در سالهای جنگ جهانی اول، بیرجند مركز ستاد فرماندهی سپاهیان انگلیسی ـ هندی شد كه در نواحی شرقی ایران مستقر بودند. این عامل در تحولات بعدی بیرجند اثر عمیقی بر جای گذاشت، چنان كه پس از پایان جنگ جهانی اول امیر شوكت الملك علم از لوله‌هایی كه نیروهای انگلیسی برای لوله‌كشی اردوگاههای نظامی خود به جای گذاشته بودند، با صرف مبلغ هنگفتی در ١٣٠٢ش مبادرت به لوله‌كشی آب در شهر بیرجند كرد. بیرجند نخستین شهر ایران بود كه آب آشامیدنی مردم آن از طریق لوله‌كشی آب تأمین می‌شد.
🔸با احداث راه آهن سراسری و تغییر مسیر نقل و انتقال كالاهای تجاری، بیرجند موقتاً رونق گذشتۀ خود را از دست داد؛ اما بروز جنگ جهانی دوم و ساخت راه ارتباطی زاهدان - باجگیران كه در كمک‌رسانی به ارتش شوروی با راه آهن سراسری رقابت می‌كرد، باعث رونق اقتصادی و توسعۀ شهر در سالهای پس از ١٣٢٠ش گردید. این وضع كه از آن زمان تا كنون با نوساناتی ادامه یافته، بیرجند را از نظر وسعت، جمعیت، اهمیت اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی به صورت بزرگ‌ترین شهر و مركزِ خراسان جنوبی درآورده است.»
▪️متن کامل این نوشتار را در صفحات ٣٧۴ تا ٣٧۶ از جلد سیزدهمِ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و هم‌چنین لینک آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/229262/%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D9%86%D8%AF
@cgie_org_ir
♦️دبا: «بیرْجَنْد» شهرستان و شهری در خراسان جنوبی و مرکز آن استان است. در ادامه بخشی از مدخلی دربارۀ این شهر در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به‌قلم زنده‌یاد محمّدحسن گنجی را می‌خوانیم.
🔹«در اوایل سدۀ ١۴ق /٢٠م، با رونق گرفتن تجارت و اتصال خط آهن كراچی به زاهدان كه توسط انگلیس و در مسیر خط ارتباطی اروپا به هند صورت گرفته بود، موقعیت تجاری بیرجند بیش از پیش رونق گرفت و موجب تجمع تجار و صنعتگران در این شهر شد. پس از این تاریخ بیرجند از طرفی مركز توزیع كالاهای هندی و اروپایی در منطقه، و از طرفی دیگر به محل صدور محصولات قائنات و خراسان بدل گشت؛ در نتیجۀ این تحول اقتصادی و گسترش فعالیتهای بازرگانی یكی از شعبه‌های مهم بانک شاهنشاهی ایران در آنجا تأسیس شد.
🔸توسعۀ اقتصادی بیرجند بر اوضاع فرهنگی و اجتماعی این شهر نیز تأثیر مثبت گذاشت. در ١٣٢۶ق مدرسۀ شوكتیه به همت امیر شوكت‌الملک علم، حاكم وقت بیرجند تأسیس شد. این مدرسه یكی از قدیم‌ترین مدارس به سبک نوین در ایران به شمار می‌رود.
🔹در سالهای جنگ جهانی اول، بیرجند مركز ستاد فرماندهی سپاهیان انگلیسی ـ هندی شد كه در نواحی شرقی ایران مستقر بودند. این عامل در تحولات بعدی بیرجند اثر عمیقی بر جای گذاشت، چنان كه پس از پایان جنگ جهانی اول امیر شوكت الملك علم از لوله‌هایی كه نیروهای انگلیسی برای لوله‌كشی اردوگاههای نظامی خود به جای گذاشته بودند، با صرف مبلغ هنگفتی در ١٣٠٢ش مبادرت به لوله‌كشی آب در شهر بیرجند كرد. بیرجند نخستین شهر ایران بود كه آب آشامیدنی مردم آن از طریق لوله‌كشی آب تأمین می‌شد.
🔸با احداث راه آهن سراسری و تغییر مسیر نقل و انتقال كالاهای تجاری، بیرجند موقتاً رونق گذشتۀ خود را از دست داد؛ اما بروز جنگ جهانی دوم و ساخت راه ارتباطی زاهدان - باجگیران كه در كمک‌رسانی به ارتش شوروی با راه آهن سراسری رقابت می‌كرد، باعث رونق اقتصادی و توسعۀ شهر در سالهای پس از ١٣٢٠ش گردید. این وضع كه از آن زمان تا كنون با نوساناتی ادامه یافته، بیرجند را از نظر وسعت، جمعیت، اهمیت اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی به صورت بزرگ‌ترین شهر و مركزِ خراسان جنوبی درآورده است.»
▪️متن کامل این نوشتار را در صفحات ٣٧۴ تا ٣٧۶ از جلد سیزدهمِ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و هم‌چنین لینک آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/229262/%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D9%86%D8%AF
@cgie_org_ir