🔹 بلوچ و بلوچستان در دانشنامه جهان اسلام
━━━≼🔸≽━━━
📃 جغرافيای (بلوچستان بزرگ)
🪶 برایان اسپونر
━━━≼🔸≽━━━
🔹 ارتفاع فلات در جنوب کوه تفتان و در امتداد مسیر رود ماشکید و ریزابه‌های آن به پایین‌تر از هزار متر از سطح دریا کاهش می‌یابد و قبل از اینکه مجدداً به سمت شمال و به خاران برود، بخش‌های سراوان و پنجگور را تشکیل می‌دهد. در حال حاضر، رود ماشکید فقط پس از بارندگی دارای آب می‌شود. در جایی که ریزابه‌های عمده به رودخانه می‌پیوندند، رود از میان شن‌های فرسایشی دشت و دشتگونی می‌گذرد که جز دسته‌هایی از «پیش» [نوعی درختچهٔ نخل] در وادی‌های معدود، کاملاً خشک و لم‌يزرع است.
🔹 کوه بیرک، که در جهت شمال‌غربی به جنوب‌شرقی ۱۵۰ کیلومتر ادامه دارد، سراوان را از هامون جزموریان جدا می‌کند. مَگَس (که در زمان رضاشاه به زابلی تغییر نام یافت) در ارتفاع ۱٬۲۰۰ متری در پایین منتهی‌الیه جنوبی کوه بیرک دارای بهترین خرمایی است که در سمت ایرانیِ مرز، به دست می‌آید. در شرق آن، دو درهٔ طولانی و موازی وجود دارد که در یکی آبادی‌های زراعی قدیم پَسکوه، سوران و سیب، و در دیگری گُشت، شَستون (شهر امروزی سراوان) و دِزَک (که در زمان رضا شاه به داورپناه تغییر نام یافت) قرار دارد. آبادی‌های قدیم دیگر در پایین آب این ناحیه و در کوه‌های دو سوی آن قرار گرفته‌اند که عبارت‌اند از: کَلَّکان، اِسفَندَک، کوهَک، ناهوک، جالق، کَنت، هیدوچ، آشار، اَفشان و ایرافشان، بَمپُشت. یکی از نواحی عمده چادرنشینی و زراعتِ «آپ‌بند» (آب‌بند)، در جنوب ماشکید واقع است. هر دو بخش به قنات متکی‌اند و جمعیت ساکن در محل احتمالاً در تمام طول تاریخ بر چادر‌نشینان کوچرو غلبه داشته‌اند.
🔹 دهوارها قسمت اعظم زارعان سراوان و سیب - سوران را تشکیل می‌دهند. ایل‌های دیگر مشتمل‌اند بر بارکزایی (که اخیراً گروه غالب بوده است)، سلف ایشان در قدرت، یعنی بزرگزاده (که یک شعبهٔ آنها، میرمرادزایی‌ها، قلعه‌های سیب، سوران، پسکوه، کنت، گشت و هُوشَک و شعبهٔ دیگری یعنی نعمت‌اللهی‌ها، جالق و دزک را در اختیار داشتند)، نوشیروانی (در ناهوک، کوهک، اسفندک)، صاحبزاده (که سیّد هستند)، ملکزاده، لُری، نوتی‌زایی، سپاهی (که تفنگچیان ایل بزرگزاده بودند)، ارباب (که خرده‌مالک‌اند)، ایل‌های بلوچ معروف به سیاهبُر، چاکَربُر، عبدالزایی، چاریزایی، دُرّا‌زایی (در بمپشت و هیدوچ)، کُرد (در مگس). بلوچ‌های سلاهکوه و کوه‌های مجاور عبارت‌اند از: آسکانی، پُرکی و سِیپادَک، شهری‌ها در ایرافشان عبارت‌اند از: رئیس و وَتکار.
#جغرافیا
💠 @balochs_history
━━━≼🔸≽━━━
📃 جغرافيای (بلوچستان بزرگ)
🪶 برایان اسپونر
━━━≼🔸≽━━━
🔹 ارتفاع فلات در جنوب کوه تفتان و در امتداد مسیر رود ماشکید و ریزابه‌های آن به پایین‌تر از هزار متر از سطح دریا کاهش می‌یابد و قبل از اینکه مجدداً به سمت شمال و به خاران برود، بخش‌های سراوان و پنجگور را تشکیل می‌دهد. در حال حاضر، رود ماشکید فقط پس از بارندگی دارای آب می‌شود. در جایی که ریزابه‌های عمده به رودخانه می‌پیوندند، رود از میان شن‌های فرسایشی دشت و دشتگونی می‌گذرد که جز دسته‌هایی از «پیش» [نوعی درختچهٔ نخل] در وادی‌های معدود، کاملاً خشک و لم‌يزرع است.
🔹 کوه بیرک، که در جهت شمال‌غربی به جنوب‌شرقی ۱۵۰ کیلومتر ادامه دارد، سراوان را از هامون جزموریان جدا می‌کند. مَگَس (که در زمان رضاشاه به زابلی تغییر نام یافت) در ارتفاع ۱٬۲۰۰ متری در پایین منتهی‌الیه جنوبی کوه بیرک دارای بهترین خرمایی است که در سمت ایرانیِ مرز، به دست می‌آید. در شرق آن، دو درهٔ طولانی و موازی وجود دارد که در یکی آبادی‌های زراعی قدیم پَسکوه، سوران و سیب، و در دیگری گُشت، شَستون (شهر امروزی سراوان) و دِزَک (که در زمان رضا شاه به داورپناه تغییر نام یافت) قرار دارد. آبادی‌های قدیم دیگر در پایین آب این ناحیه و در کوه‌های دو سوی آن قرار گرفته‌اند که عبارت‌اند از: کَلَّکان، اِسفَندَک، کوهَک، ناهوک، جالق، کَنت، هیدوچ، آشار، اَفشان و ایرافشان، بَمپُشت. یکی از نواحی عمده چادرنشینی و زراعتِ «آپ‌بند» (آب‌بند)، در جنوب ماشکید واقع است. هر دو بخش به قنات متکی‌اند و جمعیت ساکن در محل احتمالاً در تمام طول تاریخ بر چادر‌نشینان کوچرو غلبه داشته‌اند.
🔹 دهوارها قسمت اعظم زارعان سراوان و سیب - سوران را تشکیل می‌دهند. ایل‌های دیگر مشتمل‌اند بر بارکزایی (که اخیراً گروه غالب بوده است)، سلف ایشان در قدرت، یعنی بزرگزاده (که یک شعبهٔ آنها، میرمرادزایی‌ها، قلعه‌های سیب، سوران، پسکوه، کنت، گشت و هُوشَک و شعبهٔ دیگری یعنی نعمت‌اللهی‌ها، جالق و دزک را در اختیار داشتند)، نوشیروانی (در ناهوک، کوهک، اسفندک)، صاحبزاده (که سیّد هستند)، ملکزاده، لُری، نوتی‌زایی، سپاهی (که تفنگچیان ایل بزرگزاده بودند)، ارباب (که خرده‌مالک‌اند)، ایل‌های بلوچ معروف به سیاهبُر، چاکَربُر، عبدالزایی، چاریزایی، دُرّا‌زایی (در بمپشت و هیدوچ)، کُرد (در مگس). بلوچ‌های سلاهکوه و کوه‌های مجاور عبارت‌اند از: آسکانی، پُرکی و سِیپادَک، شهری‌ها در ایرافشان عبارت‌اند از: رئیس و وَتکار.
#جغرافیا
💠 @balochs_history