🗺
مطالعات خاورمیانه: اسراییل و "فضای حیاتی" هیتلر و حزب وی خواهان فضای حیاتی (Living space) برای قوم ژرمن بودند و مرزهای سیاسی برآمده از معاهدهی ورسای را برای شکوفایی آلمان ناکافی و ظالمانه میدانستند. فضای حیاتی اگرچه ایدهای استعماری است، فراتر از استعمار میرود. برای مثال استعمارگران بریتانیایی، اسپانیایی و پرتغالی در شرق دور، آفریقا و امریکای لاتین لزوما و همواره در پی تغییر بافت جمعیتی مستعمرات و پاکسازی قومی بومیان نبودند بلکه صرفا توسعهطلبی سرزمینی، تسلط بر منابع طبیعی و انسانی، و بهرهبرداری از ثروتهای این مناطق را مد نظر داشتند؛ ایدهای که صدالبته اساسا تحت لوای مؤمن سازی کفار غیرمسیحی و ضمنا متمدنسازی آنان به پیش میرفت.
اما ایدهی فضای حیاتی قوم ژرمن فقط به دنبال توسعهطلبی سرزمینی نیست بلکه در پی جایگزینی جمعیت بومی مستعمرات با قوم برتر و اسکان ساکنان جدید است. آلفرد روزنبرگ از مهمترین نظریهپردازان نازیها معتقد بود:
آلمان برای مردم خود به فضای حیاتی نیاز دارد. مستعمرات پذیرفتی نیستند چراکه نژادهای بیگانه در آنجا زندگی میکنند. فضای حیاتی را میتوان در [جغرافیای] امپراتوری آلمان قدیم و در شرق یافت"[1].
روزنبرگ در صدد این بود که آلمان بزرگِ مد نظر خود را با تخلیهی جمعیتی مناطق شرق (مانند لهستان) و بازتوزیع این سرزمینها در میان شهرکنشینان آلمانی بازتأسیس کند[2]. با این توضیحات مشخص است که چرا فاشیسمشناسانی مانند ارنست نولته[3] و متفکرانی چون کارل پوپر، ایدهی صهیونیسم سیاسی را از نوعی فاشیسم قیاس میگیرند؛ چنانکه بنی موریس مورخ صهیونیستِ لیبرال نیز میگوید:
البته که بن گوریون درست میگفت. صهیونیسم یک ایدئولوژی و جنبش استعمارگر و توسعهطلبانه بود. استعمار کلاسیک اروپایی شاهد قدرتنماییِ کشورهای امپریالیستی و توسعهطلبیِ سرزمینیشان با توسل به زور اسلحه و با استقرار شهرکهایی متشکل از فرزندان خود در سرزمینهای دوردست بود، جایی که آنان از طریق محروم کردن مردمان بومی و استثمار منابع طبیعیشان خدایی میکردند...[4].
ـــــــــــ
ارجاعات:
[1]. James B. Whisker,
The Philosophy of Alfred Rosenberg: Origins of the National Socialist Myth, p. 6, Berserker Books.
[2]. Ibid, p. 9.
[4]. نولته میگوید: «صهیونیستها اساسا خواهان چیزی شبیه به خواستهی نازیها بودند، یعنی دقیقا تسخیر و استعمارِ یک فضای حیاتی».
کتاب "Streitpunkte : heutige und kunftige Kontroversen um den Nationalsozialismus"
به نقل از ترجمهی انگلیسی عبارت نولته در:
Sergio Itzhak Minerbi, “Ernst Nolte and the Memory of the Shoah”,
Jewish Political Studies Review, 14:3-4 (Fall 2002)
[4]. Benny Morris,
Righteous Victims: A History of the Zionist-Arab Conflict: 1881–1999, p.676, Vintage Books, 1999.
✍️عدنان فلّاحی
https://t.me/AdnanFallahi