تفکر

مهم‌ترین مسأله تاریخ اجتماعی و فرهنگی ما "نقابی" است که تجربه دینی بر چهره خویش زده است و آن "نقاب عشق" است.

با این نقاب توانسته است "خرد" و معرفت عقلانی را از پهنه زندگی اجتماعی ما بیرون براند.

در حوزه الاهیات، عقل هیچ کاره است. اما بیرون از حوزه الاهیات، یعنی در قلمرو زندگی اجتماعی و مادی انسان، عقل همه کاره است.
تا مرزهای این دو نیرو و قلمروهای فرمان‌روایی هر کدام را نتوانیم مشخص کنیم، همواره زندگی مادی و عقلانی ما تباه خواهد بود؛ آن گونه که در این هزار سال اخیر از عصر رازی و بیرونی و ابن سینا به این سوی، جهان ایرانی محروم از خرد گرایی بوده است و هرگاه خرد ایرانی خواسته در امری اجتماعی یا سیاسی یا مادی وارد میدان شود، صاحب آن "نقاب" با یک حمله او را از میدان به در کرده است.

محمد رضا شفیعی کدکنی
@Tafakkor

چاه استراتژیک چیست؟
زمانی که یک کشور و حتی یک فرد در اثر نادانی و کوته بینی خود، در چاه فرضیِ (چاه استراتژیک) ندانم کاری سقوط می‌کند، که خطای کار آنها توسط منعفت طلبان چه فردی و چه جهانی شناخته شده باشد، و سود استراتژیک خطا در بلند مدت برای همه‌ی بازیگران درسطح کوچک یا قدرت‌های جهانی دراین باشد که آن فرد و یا آن کشور بایستی محکوم به فنا شود و در این چاه باقی بماند، در واقع درآمدن آن فرد و یا آن کشور از آن چاه، تقریبا محال و نشدنی است و تئوری قورباغه و آب گرم شامل آنها می‌شود و بایستی نابود و فنا گردند.

امروزه درسطح کوچک و یا جهانی، عمیق‌ترین چاه تا کم عمق‌ترینِ آن، آماده‌ی بلعیدن اینگونه آدم‌ها و یا این کشورها می‌باشد. که در دراز مدت به نفع همه‌ی قدرت‌های سیاسی جهان و مسئولین و دولت‌مردان آن کشورها می‌باشد.
در مباحث سیاست جهانی، زمانی که یک کشور در چاه فرضی فرو می‌رود، باعث می‌شود تمام همسایه‌ها برای امنیت خود به یک کشور قدرتمند رو آورند. آن کشور مقتدر -فرض آمریکا- جای پای محکمی در آن منطقه‌ی اقتصادی دنیا برای خود فراهم می‌کند و تحریم‌ها‌ی فلج کننده برای آن کشورِ در چاه فرو رفته، تنظیم می‌کند. حال باعث می‌گردد آن کشور ِدربندِ چاه، برای نجات و فرار از این فضا، به قطب دوم سیاسی پناه ببرند. فرض، از دست امریکا به روسیه و چین رو می‌آورد. در نتیجه این دو کشور برای هر مذاکره‌ای و منافع خود از این کشورِ دربندِ چاه، به عنوان یک تهدید، علیه همان کشورها‌ی منطقه استفاده می‌کنند.
فرض کشورِ کره شمالی که در چاه عمیق طرح آمریکا فرو رفته است در نتیجه روسیه و چین بهترین بهر ه برداری را از آن می‌برند و یا مثلا دولت‌های ژاپن و کره جنوبی و.......در افکار عمومی کشورشان از کره شمالی به عنوان یک دشمن ترسناک و وحشی که در هر مرحله قصد نابودکردن آنها را دارد، مطرح می‌کنند، و در نهایت استفاده‌ی سودمند را آن کشورهای قدرتمند امریکا و روسیه و چین می‌برد.
از سوی دیگر کشور کره شمالی حاکمان مستبد آنها در رفاه کامل زندگی می‌کنند و به سرکوب ایدئولوژی علیه مردمشان ادامه می‌دهند. حاکمان از وضعیت فعلی خیلی راضی هستند. بطوریکه نزدیک به نیم قرن است که مردم بدبخت کره شمالی در چاه استراتژیک ازسوء تغذیه و عدم رفاه و عدم آزادی دست و پا می‌زنند و بزرگترین آرزوی
آنها جان به‌دربردن از دستان حاکمان خود که بهترین رفاه و آسایش برای آنها می‌باشد. ضمنا هیچگاه آنها در انتظار آرزو و رویاها و رفاه بلندمدت درسطح جهانی نیستند.
متاسفانه مردم ایران هم در چاه مشابهی گرفتار شده‌اند.
@Tafakkor

... ولی برادر نازنین من، مبادا چنان‌که برخی از واعظانِ از خدا بی‌خبر می‌کنند، راه سربالا و خارآگین بهشت را به من بنمایید، هم بدانگاه که مانند یک آدم بی‌بندوبار نخوت‌زده و بی‌پروا خودتان گلگشت خوش‌گذرانی و هرزگی را بپویید،
و به توصیه‌ی خودتان به دیگران توجه ننمایید.

هملت/شکسپیر
@Tafakkor

‍ فرهنگ مدارا چیست؟

فرهنگ مدار می‌تواند یک کشور و یک ملت را به توسعه برساند.

در این خصوص یکی از روش‌هایی که می‌توانیم جوامع را از همدیگر باز بشناسیم، طرح این سوال است که در این جوامع اختلافات چگونه حل می‌شود؟
وارد جامعه فنلاند می‌شویم، می‌خواهیم ببینیم در این جامعه آدم‌ها که با هم نزاع می‌کنند و دچار اختلاف می‌شوند، چگونه حل وفصل می‌کنند؟ در انگلیس چطور؟ در یک کشور عربی چطور؟ در فرهنگ ژاپنی چطور؟

یک استاد ژاپنی می‌گفت، از بچگی به ما یاد می‌دهند، که تا می‌توانید، با دیگران مدارا کنید. این باورها به «شینتوئیسم» برمی‌گردد که ژاپنی‌ها به عنوان مرام اجتماعی-اخلاقی پذیرفته‌اند و آموزه‌های آن در فرهنگ،اقتصاد، بنگاه‌داری و سیاست ژاپن بسیار اثرگذار بوده است.
به این ترتیب ارتباطی مستقیم و ارگانیک و پیچیده، بین سرنوشت توسعه یک کشور، و روش حل و فصل اختلافات وجود دارد.
در مقابل، تاریخ ایران را بخوانید، تاریخ ایران، مملو است از تبعید، حذف، ترور، خیانت، مهاجرت، قتل و کشتار!

در سال‌های ۵۱ و ۵۲، بخشی از تحصیل کرده‌ها و تکنوکرات‌ها از ایران مهاجرت کردند. همان دوره‌ای که درآمدهای نفتی ایران زیاد شده بود، حس استبدادی شاه غلیظ‌تر‌ شد، و او دیگر حرف کسی را گوش نمی‌کرد، و همه دیدند اینجا یک نفر است که به تنهایی تصمیم‌های اقتصادی، نظامی،امنیتی، اجتماعی و سیاست خارجی می‌گیرد. فلذا فرار را بر قرار ترجیح دادند و مهاجرت های بیشماری صورت گرفت.
در اقتدارگرایی، عموم مسایل به گونه‌ای طراحی و هدایت می‌شوند تا یک نفر در قدرت باقی بماند. شاه هم رسماً گفت: هر کسی که این روند را دوست ندارد، گذرنامه‌اش را بردارد و از این کشور برود. به این ترتیب یک عده دیدند که نمی‌توانند در ایران زندگی کنند و در سال‌های ۵۱ و ۵۲مهاجرت کردند.

این روش حل نزاع و اختلاف در ایران است! ما در ایران فرهنگ مدارا نداریم.
یاد نگرفته‌ایم با هم مصالحه کنیم. از تضعیف و تخریب یکدیگر لذت می‌بریم. شما چند تجربه انتقاد به دیگران دارید؟ چه بسا ملایم و محترمانه انتقاد کرده‌اید اما احتمال این‌که روابط شما پس از طرح انتقادات ادامه پیدا کرده باشد، بسیار ضعیف است. یعنی ما هنوز مساله انتقاد را در جامعه حل نکرده‌ایم. و در مورد آن آموزش ندیده ایم در واقع، می‌خواهم بگویم افرادی که در ایران صحبت از دموکراسی می‌زنند، اول باید این مسائل را حل کنند. اول بایدفرهنگ انتقادپذیری را فراگیر کنند. بعد باید یاد بگیریم چگونه با هم همکاری کنیم. افرادی که از دموکراسی سخن می‌گویند شاید آگاهی لازم را ندارند. شاید نمی‌دانند که ایرانیان چقدر از هم گریزان هستند.

این روزها به هر شهر اروپایی یا آمریکایی بروید، یک گروه چینی فعال و پرتلاش می‌بینید. چینی‌ها آموخته‌اند که چگونه با هم زندگی و همکاری کنند و کوتاه بیایند. از هم حمایت می‌کنند. در مقابل به اجتماع ایرانی‌ها در داخل و خارج از کشور نگاه کنید، عموماً از هم فرار می‌کنند. وقتی همکاری و مدارا نمی‌کنیم، وقتی واژه سازش، واژه‌ای منفی در فرهنگ ایرانی است و اگر من با فردی سازش کنم، یعنی اینکه ابهت من زیر سوال رفته، فکر می‌کنید این فرهنگ می‌تواند تولید کند یا حزب بسازد؟ چون هم تولید و هم حزب، هر دو نیاز به همکاری دارند. نیاز به فرهنگ مدارا دارند

برگرفته از مصاحبه دکتر سریع القلم با مهرنامه در مورد ریشه های تاریخی توسعه یافتگی
@Tafakkor

روزی که حجّاج‌بن‌یوسف از دنیا رفت، مردی به قصر او آمد و خواستار ملاقات با حجاج شد.
نگهبان به او گفت:
حجاج درگذشت.
مرد ساعتی بعد برگشت و درخواست را تکرار کرد.
نگهبان به او گفت: گفتم حجاج مُرد.
مرد برای بار سوم برگشت و درخواست را تکرار کرد.
‏نگهبان به او گفت: نفهمیدی؟ بهت گفتم حجاج مُرد.
مرد گفت: می‌فهمم اما از شنیدن این خبر، لذت می‌برم.
@Tafakkor

ایمان، محصول ساحت احساسات یا ساحت عقل؟

ویلیام جیمز

این واقعیت که اگر کسی به خدا اعتقاد داشته باشد، استدلال‌ها و براهین دال بر اثبات وجود خدا، اعتقاد او را محکم می‌کند و اگر کسی به خدا اعتقاد نداشته باشد، این براهین نمی‌توانند او را قانع کنند؛ نشان از تقدم احساس دینی بر الهیات و مباحث عقلی و کلامی دارد.
دین امری شخصی و باطنی است و اگرچه انسان سعی دارد که محتویات دین را در قالب فلسفه بریزد اما این تلاش‌ها، فرآیندهای ثانویه‌ای هستند که به هیچ وجه چیزی به اعتبار و صحت و صدق این احساسات نمی‌افزایند.
من واقعا معتقدم که سرچشمه‌ی عمیقتر دین همان احساس است و قوانین و احکام فلسفی و کلامی مانند ترجمه‌هایی از یک متن به زبان دیگر محصولی ثانوی محسوب می‌شوند.
وقتی اصول الهیات را محصول ثانوی می‌نامم منظورم این است در جهانی که اصلا احساس دینی وجود نداشته باشد،تردید دارم الهیات فلسفی نیز تدوین شود. گمان نمی‌کنم تفکرات سرد عقلانی درباره‌ی عالم هستی، جدای از درد و حرمان درونی و روحی و نیاز به رهایی و آزادی از یک‌سو و عواطف عرفانی از سوی دیگر، منتج به فلسفه‌های دینی موجود شده باشد.
@Tafakkor