📔 از میراث تاریخی فلسفهٔ اسلامی تا فلسفهٔ ذهن معاصر
در سال‌های اخیر، مطالعهٔ دانشگاهی میراث «فلسفهٔ اسلامی» با رویکردی فلسفی و نه صرفاً تاریخی، رو به فزونی نهاده است. از ثمرات این رویکرد فلسفی به سنت فلسفهٔ اسلامی، تلاش برای بازسازی و بازخوانی این سنت پر شاخ و برگ و بهره‌گیری از بینش‌های آن برای فهم و پاسخ به سوالات فلسفی معاصر است.
«ژورنال بریتانیایی تاریخ فلسفه British Journal for the History of Philosophy» با همین رویکرد، در شمارهٔ اخیر خود (شماره ۳۲، سال ۲۰۲۴) ویژه‌نامه‌ای با عنوان «ذهن و شناخت ذهن در فلسفهٔ کلاسیک اسلامی» با یک مقدمه و شش مقاله پژٰوهشی منتشر کرده است. مقالات این ویژه‌نامه مروری است بر مساهمت‌های فلسفهٔ اسلامی کلاسیک درباره مسائل «فلسفهٔ ذهن» معاصر و تلاشی برای برقرار کردن ارتباط میان مباحث فلسفهٔ کلاسیک اسلامی و تحقیقات معاصر در فلسفهٔ ذهن. مقالات این ویژه‌نامه با رویکردها و دیدگاه‌های متنوع متکفل توضیح این است که چگونه فیلسوفان مسلمان جنبه‌های مختلف ذهن، عقل و روح را بررسی کرده و این مفاهیم را با مباحث متافیزیک، معرفت‌شناسی، روانشناسی و اخلاق ترکیب کرده‌اند. هر شش مقالهٔ این ویژه‌نامه، بر آراء فیلسوفان دورهٔ شکل‌گیری فلسفهٔ اسلامی، به‌ویژه ابن‌سینا، تمرکز کرده است.
🍔مقالات این ویژه‌نامه به شرح زیر است:
⏺مقدمه: ذهن و شناخت ذهن در فلسفهٔ کلاسیک اسلامی
👥آنتونی رابرت بوث (دانشگاه ساسکس)، یاری کاوکاو (دانشگاه یووسکوله)، اندرو استفنسن (دانشگاه ساوت‌همپتون)
ویراستاران مهمان این ویژه‌نامه، در مقدمهٔ خود بر ارتباط دیدگاه‌های تاریخی، به ویژه در تاریخ فلسفهٔ اسلامی، با بحث‌های معاصر در فلسفهٔ ذهن تأکید کرده و سهم بالقوهٔ نظریه‌های فیلسوفان اسلامی را در مباحث جاری درباره آگاهی، مسألهٔ ذهن-بدن، ادراک، تخیل و ماهیت عقل برجسته ساخته‌اند.
⏺نظریهٔ فارابی در باب کسب مفاهیم فلسفی
👤محمد علی خالدی (دانشگاه شهری نیویورک)
خالدی در این مقاله دیدگاه فارابی دربارهٔ کسب مفاهیم فلسفی را بررسی می‌کند و استدلال می‌کند که فارابی قائل به ارتباطی وثیق میان مفاهیم روزمره و مفاهیم تخصصی فلسفی بوده است.
⏺«دانشی مستقل یا جزئی از یک دانش»: منطق در مرز متافیزیک و روانشناسی در کتاب الشفاء ابن‌سینا
👤سیلویا دی وینچنزو (مدرسه مطالعات عالی Lucca)
دی وینچنزو دیدگاه ابن سینا دربارهٔ منطق در جایگاه یک علم مستقل و همچنین آلتی برای سایر علوم، به ویژه متافیزیک و روانشناسی را می‌کاود.
⏺ماهیت امکانی آینده و علم خداوند به جزئیات در اندیشه ابن‌سینا
👤یاری کاوکاو (دانشگاه یووسکوله)
در این مقاله، کاوکاو دیدگاه ابن‌سینا دربارهٔ رابطه خدا و جهان را به بحث گذاشته و به‌ویژه بر مسألهٔ علم الهی به جزئیات و پیامدهای آن برای معرفت انسانی تمرکز کرده است.
⏺دیدگاه ابن سینا درباره طبیعت مشترک و مبنای متافیزیکی مقولات
👤هاشم مروارید (دانشگاه ایلینوی، شیکاگو)
مروارید مفهوم ابن‌سینا از طبیعت مشترک و نقش آن را در مقوله‌بندی متافیزیکی وجود بررسی می‌کند و تفسیرهای جایگزینی از دیدگاه ابن سینا پیشنهاد می‌دهد.
⏺نظریهٔ ابن‌سینا در باب قصدمندی تهی: مطالعه‌ای موردی در ابن‌سیناگرایی تحلیلی
👤محمد صالح زارع‌پور (دانشگاه منچستر)
زارع‌پور در امتداد پروژه خوانش تحلیلی از فلسفه ابن‌سینا، در این مقاله رویکرد ابن‌سینا به قصدمندی را بررسی کرده و به ویژه مسأله قصدمندی تهی یا ارجاع به معدومات را مورد مداقه قرار می‌دهد.
⏺انواع آگاهی در اندیشهٔ کلاسیک عربی: ابن سینا، ابن رشد و متکلمان
👤دبورا بلک (دانشگاه تورنتو)
دبورا بلک گونه‌های مختلف مفهوم آگاهی را در تفکر کلاسیک اسلامی کاویده و دیدگاه‌های ابن‌سینا، ابن رشد و برخی از متکلمان درباره آگاهی را با یکدیگر مقایسه می‌کند.
#معرفی_مقاله
@AlBasatin
📔 از میراث تاریخی فلسفهٔ اسلامی تا فلسفهٔ ذهن معاصر
در سال‌های اخیر، مطالعهٔ دانشگاهی میراث «فلسفهٔ اسلامی» با رویکردی فلسفی و نه صرفاً تاریخی، رو به فزونی نهاده است. از ثمرات این رویکرد فلسفی به سنت فلسفهٔ اسلامی، تلاش برای بازسازی و بازخوانی این سنت پر شاخ و برگ و بهره‌گیری از بینش‌های آن برای فهم و پاسخ به سوالات فلسفی معاصر است.
«ژورنال بریتانیایی تاریخ فلسفه British Journal for the History of Philosophy» با همین رویکرد، در شمارهٔ اخیر خود (شماره ۳۲، سال ۲۰۲۴) ویژه‌نامه‌ای با عنوان «ذهن و شناخت ذهن در فلسفهٔ کلاسیک اسلامی» با یک مقدمه و شش مقاله پژٰوهشی منتشر کرده است. مقالات این ویژه‌نامه مروری است بر مساهمت‌های فلسفهٔ اسلامی کلاسیک درباره مسائل «فلسفهٔ ذهن» معاصر و تلاشی برای برقرار کردن ارتباط میان مباحث فلسفهٔ کلاسیک اسلامی و تحقیقات معاصر در فلسفهٔ ذهن. مقالات این ویژه‌نامه با رویکردها و دیدگاه‌های متنوع متکفل توضیح این است که چگونه فیلسوفان مسلمان جنبه‌های مختلف ذهن، عقل و روح را بررسی کرده و این مفاهیم را با مباحث متافیزیک، معرفت‌شناسی، روانشناسی و اخلاق ترکیب کرده‌اند. هر شش مقالهٔ این ویژه‌نامه، بر آراء فیلسوفان دورهٔ شکل‌گیری فلسفهٔ اسلامی، به‌ویژه ابن‌سینا، تمرکز کرده است.
🍔مقالات این ویژه‌نامه به شرح زیر است:
⏺مقدمه: ذهن و شناخت ذهن در فلسفهٔ کلاسیک اسلامی
👥آنتونی رابرت بوث (دانشگاه ساسکس)، یاری کاوکاو (دانشگاه یووسکوله)، اندرو استفنسن (دانشگاه ساوت‌همپتون)
ویراستاران مهمان این ویژه‌نامه، در مقدمهٔ خود بر ارتباط دیدگاه‌های تاریخی، به ویژه در تاریخ فلسفهٔ اسلامی، با بحث‌های معاصر در فلسفهٔ ذهن تأکید کرده و سهم بالقوهٔ نظریه‌های فیلسوفان اسلامی را در مباحث جاری درباره آگاهی، مسألهٔ ذهن-بدن، ادراک، تخیل و ماهیت عقل برجسته ساخته‌اند.
⏺نظریهٔ فارابی در باب کسب مفاهیم فلسفی
👤محمد علی خالدی (دانشگاه شهری نیویورک)
خالدی در این مقاله دیدگاه فارابی دربارهٔ کسب مفاهیم فلسفی را بررسی می‌کند و استدلال می‌کند که فارابی قائل به ارتباطی وثیق میان مفاهیم روزمره و مفاهیم تخصصی فلسفی بوده است.
⏺«دانشی مستقل یا جزئی از یک دانش»: منطق در مرز متافیزیک و روانشناسی در کتاب الشفاء ابن‌سینا
👤سیلویا دی وینچنزو (مدرسه مطالعات عالی Lucca)
دی وینچنزو دیدگاه ابن سینا دربارهٔ منطق در جایگاه یک علم مستقل و همچنین آلتی برای سایر علوم، به ویژه متافیزیک و روانشناسی را می‌کاود.
⏺ماهیت امکانی آینده و علم خداوند به جزئیات در اندیشه ابن‌سینا
👤یاری کاوکاو (دانشگاه یووسکوله)
در این مقاله، کاوکاو دیدگاه ابن‌سینا دربارهٔ رابطه خدا و جهان را به بحث گذاشته و به‌ویژه بر مسألهٔ علم الهی به جزئیات و پیامدهای آن برای معرفت انسانی تمرکز کرده است.
⏺دیدگاه ابن سینا درباره طبیعت مشترک و مبنای متافیزیکی مقولات
👤هاشم مروارید (دانشگاه ایلینوی، شیکاگو)
مروارید مفهوم ابن‌سینا از طبیعت مشترک و نقش آن را در مقوله‌بندی متافیزیکی وجود بررسی می‌کند و تفسیرهای جایگزینی از دیدگاه ابن سینا پیشنهاد می‌دهد.
⏺نظریهٔ ابن‌سینا در باب قصدمندی تهی: مطالعه‌ای موردی در ابن‌سیناگرایی تحلیلی
👤محمد صالح زارع‌پور (دانشگاه منچستر)
زارع‌پور در امتداد پروژه خوانش تحلیلی از فلسفه ابن‌سینا، در این مقاله رویکرد ابن‌سینا به قصدمندی را بررسی کرده و به ویژه مسأله قصدمندی تهی یا ارجاع به معدومات را مورد مداقه قرار می‌دهد.
⏺انواع آگاهی در اندیشهٔ کلاسیک عربی: ابن سینا، ابن رشد و متکلمان
👤دبورا بلک (دانشگاه تورنتو)
دبورا بلک گونه‌های مختلف مفهوم آگاهی را در تفکر کلاسیک اسلامی کاویده و دیدگاه‌های ابن‌سینا، ابن رشد و برخی از متکلمان درباره آگاهی را با یکدیگر مقایسه می‌کند.
#معرفی_مقاله
@AlBasatin