‍ ژرژ باتای بر این باور است که امر مقدس هم‌زمان دو بُعد متناقض را در خود جای داده: از یک سو، متعالی و والامرتبه است و از سوی دیگر، به‌شدت آلوده به خشونت و خطر. او نشان می‌دهد که در ذاتِ هر آیین مذهبی نیرویی ویرانگر نهفته که مشخضاً در مراسم قربانی‌کردن به وضوح نمایان می‌شود. در این مراسم ریختنِ خون نه‌تنها ابزاری برای پیوند با امر قدسی، که عاملی برای تزلزل و گسست از نظم مستقر است. درواقع این خون، در عین تقدس‌بخشی، آلودگی می‌آفریند، مرزها را درهم می‌شکند و به‌شکلی نمادین، هویت قربانی را از بین می‌برد.
در نگاه باتای، این گسیختگی صرفاً نشانه‌ی آشوب نیست؛ بلکه نوعی فروپاشی بنیادینِ ساختارهای تثبیت‌شده است. آیین قربانی‌کردن با حذف نمادینِ موجودی ارزشمند از «نظم اشیاء» و انتقال آن به «نظم نزدیکی»، نه‌تنها نظمی که بر اساس ارزش‌های مادی و دنیوی شکل گرفته را به چالش می‌کشد، که زمینه‌ساز تجربه‌ای عمیق‌تر و معنوی‌تر از ارتباط با امر مقدس می‌شود. این تغییر بیشتر بر این مهم تأکید دارد که قربانی‌شدن نوعی فرآیند نمادین است که در آن هویت قربانی به‌طور ضمنی از بین می‌رود و به جای آن تجربه‌ای از بی‌نظمی و گسست شکل می‌گیرد.
مشابه چنین وضعیتی را می‌توان در فیلم متصرف، دومین ساخته‌ی براندون کراننبرگ، مشاهده کرد. تکنولوژی‌ای که در این فیلم برای تسخیر بدن دیگران استفاده می‌شود، ظاهراً بخشی از یک فرایند علمی و محاسبه‌شده است، اما در ذاتِ خود شباهت بسیاری به یک آیین رازآلود دارد. درواقع در این فیلم نفوذ به بدن دیگری تنها یک حمله‌ی سایبری نیست؛ بلکه یک مناسک انتقالی است که در آن مرز میان «خود» و «دیگری» محو می‌شود، ذهن اصلی به حاشیه رانده می‌شود، جسم میزبان به قربانگاهی برای ورود نیرویی بیگانه تبدیل می‌شود و در این بین فردیت فرد در هم می‌پاشد.
باتای در نظریه‌ی اقتصاد عام خود می‌گوید که انرژی انسانی تنها به تولید و بقا اختصاص ندارد، بلکه در فرایندی ویرانگر و افراطی هم مصرف می‌شود. مرگ، خشونت و قربانی‌‌کردن از ارکان اصلی این اقتصادند؛ اقتصادی که در آن، اتلاف و نابودی به‌اندازه‌ی خلق و تولید اهمیت دارد. در متصرف، تاسیا وُس با هر بار ورود به بدنی جدید، فقط یک مأموریت را انجام نمی‌دهد، بلکه بخشی از هویت خودش را هم از دست می‌دهد؛ انگار که در ورطه‌ای از مصرف و نابودی گرفتار آمده باشد که هیچ راه بازگشتی برایش متصور نیست. درواقع با هر بار نفوذ به بدن دیگری، مرزهای هویتی تاسیا ضعیف‌تر و نامشخص‌تر می‌شود، تا آنجا که دیگر توان تشخیص خودش را هم از دست می‌دهد. و این همان نکته‌ای است که باتای بر آن تأکید دارد، اینکه دستیابی به امر مقدس نه از مسیر تعالی، که از طریق افراط، مصرف بی‌پایان و غرق شدن در خون و ویرانی‌ست که تحقق می‌یابد.

پ‌ن: در ادامه‌ی مرور فیلم‌های براندون کراننبرگ، این یکشنبه فیلم متصرف را در کانون فیلم رج اکران خواهیم کرد و پس از پایان دقایقی درباره‌ی آن گفت‌وگو خواهیم کرد.

[[ تیوال ]]

@CineManiaa | سینمانیا