آیا فدرالیسم برای ایران جواب می‌دهد؟
✍️ رضا طهماسبی/ دبیر تحریریه هفته‌نامه تجارت‌فردا
🔹پس از معاون اول رئیس‌جمهوری، رئیس مجلس شورای اسلامی هم به صورت رسمی حمایت خود را خودمختاری استان‌ها اعلام کرد. آقای قالیباف گفت:«نظر سران قوا این است که اختیارات را به استان‌ها واگذار کنیم.» رئیس‌مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه باید از تمرکز گرایی پرهیز کرد، گفت: «باید اجازه دهیم با مدیریت برنامه، استان‌ها استقلال در تصمیم‌گیری داشته باشند و اختیارات را به صورت ذاتی به آنها تفیذ کنیم.»
چندی پیش محمدرضا عارف هم گفته بود: «دولت در این دوره تا مرزها و دروازه‌های استان می‌آید و از آن به بعد، جز در حوزه‌های سیاسی، امنیتی و دفاعی، که در دولت تصمیم گیری می‌شود، استان خودش تصمیم می‌گیرد. ما در صحبت با استانداران به آنها گفتیم که آمادگی داشته باشند که پیشنهادتشان را در رابطه با واگذاری اختیارات دولت به استان‌ها، به ما بدهند البته که می‌دانیم مقتضیات هر استان با دیگری متفاوت است و مقتضیات استان مرزی که باید با کشورهای همسایه قرارداد ببندد و مراوده داشته باشد با استانی دیگر در مرکز متفاوت است. از دید دولت چهاردهم استاندار در استان ، صاحب رأی و تصمیم باید باشد و یک پارلمان کوچک در استان شکل بگیرد.» از این سخنان رئیس مجلس شورای اسلامی و معاون اول رئیس‌جمهوری، فدرالیسم برداشت شده و برخی معتقدند آقایان قالیباف و عارف بدون آن‌که از فدرالیسم نام ببرند، مناسبات و اصول آن را شرح داده‌اند.
🔹فدرالیسم به‌عنوان یک سیستم حکومتی، رویکردی است که قدرت را میان دولت مرکزی و ایالت‌ها یا استان‌ها، تقسیم می‌کند. در این سیستم، هر ایالت‌ها استقلال تعیین شده‌ای در اداره امور خود دارند، به‌طوری که نه دولت مرکزی می‌تواند به‌طور مستقیم دستورات خود را به ایالت‌ها تحمیل کند و نه ایالت‌ها می‌توانند تصمیمات خود را به‌صورت کامل از حکومت مرکزی جدا کنند. در این نوع نظام سیاسی، کشور به بخش‌های محلی با حقوق و وظایف مشخص تقسیم می‌شود. هر ایالت برای خود، مجلس و دولتی ایالتی (نخست‌وزیر) خواهد داشت. امور مربوط به ارتش و دفاعی و امنیتی و سیاست‌های کلی، به حکومت مرکزی مربوط می‌شود؛ در بقیه موارد مجلس‌های ایالتی دارای اختیارات کامل بوده و حق قانون‌گذاری در مورد امور داخلی ایالت‌ها را دارند.
🔹فدرالیسم در خیلی از کشورها نتایج خوبی به دنبال داشته اما در برخی کشورها هم فجایعی به بار آورده است. موافقان معتقدند از آن‌جا که ایران دارای تنوع قومی و فرهنگی زیادی است، فدرالیسم می‌تواند به بهبود نمایندگی و حقوق این گروه‌ها کمک کند. همچنین می‌تواند به کاهش تمرکز قدرت در مرکز و افزایش مشارکت محلی منجر شود. از سوی دیگر موافقان معتقدند فدرالیسم می‌تواند به توسعه مناطق کمتر توسعه‌یافته کمک کند، زیرا استان‌ها می‌توانند به طور مستقل تصمیم‌هایی برای پیشرفت خود بگیرند.
🔹اما مخالفان معتقدند اصلاح نظام حکمرانی مقدم بر فدرالی کردن ساختار سیاسی است. ضمن اینکه فدرالیسم ممکن است منجر به تقویت جنبش‌های تجزیه‌طلبی شود، به ویژه در مناطقی که تنش‌های قومی وجود دارد. همچنین ممکن است در اجرای قوانین بین مناطق مختلف ناهماهنگی ایجاد شود. از سوی دیگر توزیع منابع بین مناطق ممکن است چالش‌برانگیز باشد، به خصوص اگر مناطقی با منابع طبیعی فراوان و مناطقی با منابع طبیعی ناچیز وجود داشته باشند. در نهایت اینکه تغییر به سیستم فدرالیسم نیاز به تغییرات عمیق در قانون اساسی و ساختار سیاسی کشور دارد که ممکن است با مقاومت‌های زیادی مواجه شود.
🔹تجربیات کشورهای مختلف نشان می‌دهد که فدرالیسم همیشه نتیجه مثبتی در پی نداشته است. در کشورهایی مانند پاکستان، سومالی و نیجریه، مشکلات ساختاری و ناهماهنگی در اجرای این سیستم باعث تشدید شکاف‌های قومی، فساد گسترده و نارضایتی‌های اجتماعی شده است. در پاکستان، فدرالیسم نتوانست منابع را به‌طور عادلانه توزیع کند و به تقویت جنبش‌های تجزیه‌طلبانه منجر شد. در سومالی، فدرالیسم به‌دلیل ناهماهنگی در سیاست‌ها و ضعف در هماهنگی میان ایالات و دولت مرکزی، نتوانست به ایجاد ثبات سیاسی و اقتصادی کمک کند. همچنین، در نیجریه، مشکلات اقتصادی و نابرابری در توزیع منابع به‌دلیل سیستم فدرالی سبب نارضایتی و فساد شد.
پاسخ قطعی به این پرسش که آیا فدرالیسم در ایران جواب می‌دهد یا نه، وابسته به بسیاری از عوامل از جمله خواست مردم است اما برای موفقیت چنین سیستمی، نیاز به یک گفتگوی ملی جامع، طرح‌های دقیق قانونی و آمادگی برای مدیریت تغییرات اجتماعی و سیاسی بزرگ است. آیا آمادگی چنین تغییرات بزرگی را داریم؟
#تجارت_فردا
@tejaratefarda
✍️ رضا طهماسبی/ دبیر تحریریه هفته‌نامه تجارت‌فردا
🔹پس از معاون اول رئیس‌جمهوری، رئیس مجلس شورای اسلامی هم به صورت رسمی حمایت خود را خودمختاری استان‌ها اعلام کرد. آقای قالیباف گفت:«نظر سران قوا این است که اختیارات را به استان‌ها واگذار کنیم.» رئیس‌مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه باید از تمرکز گرایی پرهیز کرد، گفت: «باید اجازه دهیم با مدیریت برنامه، استان‌ها استقلال در تصمیم‌گیری داشته باشند و اختیارات را به صورت ذاتی به آنها تفیذ کنیم.»
چندی پیش محمدرضا عارف هم گفته بود: «دولت در این دوره تا مرزها و دروازه‌های استان می‌آید و از آن به بعد، جز در حوزه‌های سیاسی، امنیتی و دفاعی، که در دولت تصمیم گیری می‌شود، استان خودش تصمیم می‌گیرد. ما در صحبت با استانداران به آنها گفتیم که آمادگی داشته باشند که پیشنهادتشان را در رابطه با واگذاری اختیارات دولت به استان‌ها، به ما بدهند البته که می‌دانیم مقتضیات هر استان با دیگری متفاوت است و مقتضیات استان مرزی که باید با کشورهای همسایه قرارداد ببندد و مراوده داشته باشد با استانی دیگر در مرکز متفاوت است. از دید دولت چهاردهم استاندار در استان ، صاحب رأی و تصمیم باید باشد و یک پارلمان کوچک در استان شکل بگیرد.» از این سخنان رئیس مجلس شورای اسلامی و معاون اول رئیس‌جمهوری، فدرالیسم برداشت شده و برخی معتقدند آقایان قالیباف و عارف بدون آن‌که از فدرالیسم نام ببرند، مناسبات و اصول آن را شرح داده‌اند.
🔹فدرالیسم به‌عنوان یک سیستم حکومتی، رویکردی است که قدرت را میان دولت مرکزی و ایالت‌ها یا استان‌ها، تقسیم می‌کند. در این سیستم، هر ایالت‌ها استقلال تعیین شده‌ای در اداره امور خود دارند، به‌طوری که نه دولت مرکزی می‌تواند به‌طور مستقیم دستورات خود را به ایالت‌ها تحمیل کند و نه ایالت‌ها می‌توانند تصمیمات خود را به‌صورت کامل از حکومت مرکزی جدا کنند. در این نوع نظام سیاسی، کشور به بخش‌های محلی با حقوق و وظایف مشخص تقسیم می‌شود. هر ایالت برای خود، مجلس و دولتی ایالتی (نخست‌وزیر) خواهد داشت. امور مربوط به ارتش و دفاعی و امنیتی و سیاست‌های کلی، به حکومت مرکزی مربوط می‌شود؛ در بقیه موارد مجلس‌های ایالتی دارای اختیارات کامل بوده و حق قانون‌گذاری در مورد امور داخلی ایالت‌ها را دارند.
🔹فدرالیسم در خیلی از کشورها نتایج خوبی به دنبال داشته اما در برخی کشورها هم فجایعی به بار آورده است. موافقان معتقدند از آن‌جا که ایران دارای تنوع قومی و فرهنگی زیادی است، فدرالیسم می‌تواند به بهبود نمایندگی و حقوق این گروه‌ها کمک کند. همچنین می‌تواند به کاهش تمرکز قدرت در مرکز و افزایش مشارکت محلی منجر شود. از سوی دیگر موافقان معتقدند فدرالیسم می‌تواند به توسعه مناطق کمتر توسعه‌یافته کمک کند، زیرا استان‌ها می‌توانند به طور مستقل تصمیم‌هایی برای پیشرفت خود بگیرند.
🔹اما مخالفان معتقدند اصلاح نظام حکمرانی مقدم بر فدرالی کردن ساختار سیاسی است. ضمن اینکه فدرالیسم ممکن است منجر به تقویت جنبش‌های تجزیه‌طلبی شود، به ویژه در مناطقی که تنش‌های قومی وجود دارد. همچنین ممکن است در اجرای قوانین بین مناطق مختلف ناهماهنگی ایجاد شود. از سوی دیگر توزیع منابع بین مناطق ممکن است چالش‌برانگیز باشد، به خصوص اگر مناطقی با منابع طبیعی فراوان و مناطقی با منابع طبیعی ناچیز وجود داشته باشند. در نهایت اینکه تغییر به سیستم فدرالیسم نیاز به تغییرات عمیق در قانون اساسی و ساختار سیاسی کشور دارد که ممکن است با مقاومت‌های زیادی مواجه شود.
🔹تجربیات کشورهای مختلف نشان می‌دهد که فدرالیسم همیشه نتیجه مثبتی در پی نداشته است. در کشورهایی مانند پاکستان، سومالی و نیجریه، مشکلات ساختاری و ناهماهنگی در اجرای این سیستم باعث تشدید شکاف‌های قومی، فساد گسترده و نارضایتی‌های اجتماعی شده است. در پاکستان، فدرالیسم نتوانست منابع را به‌طور عادلانه توزیع کند و به تقویت جنبش‌های تجزیه‌طلبانه منجر شد. در سومالی، فدرالیسم به‌دلیل ناهماهنگی در سیاست‌ها و ضعف در هماهنگی میان ایالات و دولت مرکزی، نتوانست به ایجاد ثبات سیاسی و اقتصادی کمک کند. همچنین، در نیجریه، مشکلات اقتصادی و نابرابری در توزیع منابع به‌دلیل سیستم فدرالی سبب نارضایتی و فساد شد.
پاسخ قطعی به این پرسش که آیا فدرالیسم در ایران جواب می‌دهد یا نه، وابسته به بسیاری از عوامل از جمله خواست مردم است اما برای موفقیت چنین سیستمی، نیاز به یک گفتگوی ملی جامع، طرح‌های دقیق قانونی و آمادگی برای مدیریت تغییرات اجتماعی و سیاسی بزرگ است. آیا آمادگی چنین تغییرات بزرگی را داریم؟
#تجارت_فردا
@tejaratefarda