🌎 آیا می‌شود جلوی جنگ با اسرائیل را گرفت؟
✍ دکتر اسفندیار خدایی
🌿 دومین حمله موشکی ایران به اسرائیل و پاسخ احتمالی اسرائیل حکایت از آن دارد که جمهوری اسلامی در یک قدمی جنگی تمام‌عیار با اسرائیل و حامی‌اش آمریکاست. آیا راه سومی جز جنگ یا تسلیم وجود دارد؟ همه می‌دانیم که جنگ به ویرانی، فقر، بدبختی، مرگ عزیزان و عقب‌ماندگی می‌انجامد؛ و تسلیم هم دست کمی از جنگ ندارد، چون به خواری، تحقیر، دخالت بیگانگان و نابودی اقتدار و تضعیف استقلال و حاکمیت کشور می‌انجامد.
🌿 آیا راه سومی هست که نه به جنگ ویرانگر بینجامد و نه به تسلیم خوارکننده؟ تجارب تاریخی خودمان و کشورهای دیگر نشان می‌دهد که بله راه سومی هست، اما این راه همیشه باز نیست و پیمودن این مسیر برای همه و همیشه ممکن نیست چون نیازمند تدبیر و شجاعتی فراتر از دوگانه جنگ و تسلیم است.
🌿 آنچه که از جنگ خطرناک‌تر و از تسلیم خوارکننده‌تر است، نبود خودانتقادی و فقدان نقد سیاستها و تصمیمات است. ناامن‌سازی فضای نقد و اندیشه به خودسانسوری صاحبان قلم و کارشناسان می‌انجامد و موجب می‌شود فرصتها یکی پس از دیگری از دست رود و حکومت ناچار با طناب فرسوده چاپلوسان و تندروها به ته چاه برود. محمدرضاشاه پهلوی وقتی به فکر راه سوم افتاد (جبهه ملی را دعوت کرد و شاپور بختیار را به نخست‌وزیری منصوب کرد) که دیگر دیر شده بود.
🌿 معتقدم در صورت وجود خودانتقادی و آزادی در نقد کارشناسانه تصمیمات کلان، بسیاری از بحرانهای موجود جمهوری اسلامی اجتناب‌پذیر می‌بودند. بحرانهایی مثل قرار گرفتن در ورطه جنگ با اسرائیل و آمریکا، تحریمهای اقتصادی، نابودی منابع آب و محیط زیست، پیری جمعیت و افسانه شدن ازدواج برای جوانان، ناچیز شدن ارزش پول ملی، شکاف اقتصادی بین طبقه حاکم و مردم، بی‌اعتمادی به نظام سیاسی، اختلاس‌ها و فساد اقتصادی و عقب افتادگی در زمینه‌های مختلف.
🌿 اولویت شدن نابودسازی اسرائیل و آمریکاستیزی دائمی اولاً موجب وابستگی یک‌طرفه ما به قدرتهای ثالث مثل چین و روسیه و دیگران شده تا ناچار برای مقابله با یکی، به همه باج دهیم. ثانیاً تبدیل شدن به دشمن نخست آمریکا، معیشت مردم و ارزش پول ملی ما را به عطسه ترامپ، سرفه بایدن و لبخند کامالا هریس وابسته کرده. امروز انتخابات آمریکا بر سرنوشت و معیشت هیچ ملتی بیش از ایران تاثیرگذار نیست (انتخابات آمریکا بر زندگی مردم آمریکا کمتر از مردم ایران تاثیر دارد!) این استقلال نیست که رای مردم آریزونا و میشیگان از رای مردم اصفهان و مشهد و تهران بر سرنوشت ملت ایران موثرتر است.
🌿 وقتی که هنوز نمی‌توانیم سیاستهای زمان جنگ تحمیلی با عراق را نقد کنیم، چگونه انتظار داریم که کارشناسان علوم انسانی و متخصصان علوم راهبردی شجاعانه تصمیمات مسئولان را نقد کنند تا به دام جنگ دیگری نیفتیم. هنوز هاله‌ای از تقدس، تصمیمات زمان جنگ تحمیلی را احاطه کرده و طرح سوال در این زمینه برای برخی تحمل‌ناپذیر است. چه عواملی سبب شد صدام جنگ را شروع کند؟ آیا نمی‌شد جلوی جنگ را گرفت؟ جز اسرائیل، کدام کشور برنده جنگ ایران و عراق بود؟!
🌿 آیا نمی‌شد جنگ را زودتر تمام کنیم؟ آیا آن روزهای جنگ عراق، راه سومی جز جنگ ویرانگر و تسلیم خوارکننده وجود داشت؟ بله وجود داشت ولی ما نمی‌دیدیم چون فضای نقد کارشناسان بسته بود و اگر امثال مهدی بازرگان از ادامه جنگ در خاک عراق انتقاد می‌کردند برچسب خیانت می‌خوردند. پس از آنکه عراق مجبور به عقب‌نشینی شد و در شرایطی که ارتش ما در خاک عراق بود و بندر فاو یعنی تنها نقطه اتصال عراق به دریا، در کنترل ما بود. در آن شرایط، عراق حاضر به پرداخت غرامت جنگی بود و عربستان و سازمان ملل هم پرداخت این غرامت را تضمین می‌کردند. اگر آن روزها قطعنامه سازمان ملل را می‌پذیرفتیم، مجبور نبودیم این همه خسارت و تلفات جنگ را تحمل کنیم و در نهایت جام زهر را بنوشیم.
🌿 امروز قطعاً حمایت از آرمان مردم مظلوم فلسطین وظیفه انسانی و انقلابی است. مقابله با تهدیدات اسرائیل هم لازمه امنیت و آزادی ملت ایران و سایر کشورهای منطقه است. اما اسرائیل تنها تهدید برای ایران و جمهوری اسلامی نیست و بحرانهای دیگری هم هست که هرکدام یک اسرائیلند و در بالا اشاره کردیم. هنر حکومتداری، اولویت‌بندی تهدیدات و استفاده بهینه از امکانات و سرمایه‌های موجود است. مهمترین تهدید، کنار گذاشتن عقلانیت، بستن فضای نقد و تمرکز بر یک تهدید و چشم بستن بر سایر خطرات است.
🌿 تنها راه مدیریت بحران‌ها، اولویت‌بندی آنها و استفاده صحیح از امکانات و سرمایه‌های موجود با کمک کارشناسان امور راهبردی و متخصصان امر و توجه به تجارب خودمان و کشورهای دیگر است نه خودسانسوری و بستن فضای انتقاد و افتادن در دام تندروها و چاپلوسانی که خود اسیر منافع و دغدغه‌های کوتاه‌مدت خویشند.
@EsfandiarKhodaee
✍ دکتر اسفندیار خدایی
🌿 دومین حمله موشکی ایران به اسرائیل و پاسخ احتمالی اسرائیل حکایت از آن دارد که جمهوری اسلامی در یک قدمی جنگی تمام‌عیار با اسرائیل و حامی‌اش آمریکاست. آیا راه سومی جز جنگ یا تسلیم وجود دارد؟ همه می‌دانیم که جنگ به ویرانی، فقر، بدبختی، مرگ عزیزان و عقب‌ماندگی می‌انجامد؛ و تسلیم هم دست کمی از جنگ ندارد، چون به خواری، تحقیر، دخالت بیگانگان و نابودی اقتدار و تضعیف استقلال و حاکمیت کشور می‌انجامد.
🌿 آیا راه سومی هست که نه به جنگ ویرانگر بینجامد و نه به تسلیم خوارکننده؟ تجارب تاریخی خودمان و کشورهای دیگر نشان می‌دهد که بله راه سومی هست، اما این راه همیشه باز نیست و پیمودن این مسیر برای همه و همیشه ممکن نیست چون نیازمند تدبیر و شجاعتی فراتر از دوگانه جنگ و تسلیم است.
🌿 آنچه که از جنگ خطرناک‌تر و از تسلیم خوارکننده‌تر است، نبود خودانتقادی و فقدان نقد سیاستها و تصمیمات است. ناامن‌سازی فضای نقد و اندیشه به خودسانسوری صاحبان قلم و کارشناسان می‌انجامد و موجب می‌شود فرصتها یکی پس از دیگری از دست رود و حکومت ناچار با طناب فرسوده چاپلوسان و تندروها به ته چاه برود. محمدرضاشاه پهلوی وقتی به فکر راه سوم افتاد (جبهه ملی را دعوت کرد و شاپور بختیار را به نخست‌وزیری منصوب کرد) که دیگر دیر شده بود.
🌿 معتقدم در صورت وجود خودانتقادی و آزادی در نقد کارشناسانه تصمیمات کلان، بسیاری از بحرانهای موجود جمهوری اسلامی اجتناب‌پذیر می‌بودند. بحرانهایی مثل قرار گرفتن در ورطه جنگ با اسرائیل و آمریکا، تحریمهای اقتصادی، نابودی منابع آب و محیط زیست، پیری جمعیت و افسانه شدن ازدواج برای جوانان، ناچیز شدن ارزش پول ملی، شکاف اقتصادی بین طبقه حاکم و مردم، بی‌اعتمادی به نظام سیاسی، اختلاس‌ها و فساد اقتصادی و عقب افتادگی در زمینه‌های مختلف.
🌿 اولویت شدن نابودسازی اسرائیل و آمریکاستیزی دائمی اولاً موجب وابستگی یک‌طرفه ما به قدرتهای ثالث مثل چین و روسیه و دیگران شده تا ناچار برای مقابله با یکی، به همه باج دهیم. ثانیاً تبدیل شدن به دشمن نخست آمریکا، معیشت مردم و ارزش پول ملی ما را به عطسه ترامپ، سرفه بایدن و لبخند کامالا هریس وابسته کرده. امروز انتخابات آمریکا بر سرنوشت و معیشت هیچ ملتی بیش از ایران تاثیرگذار نیست (انتخابات آمریکا بر زندگی مردم آمریکا کمتر از مردم ایران تاثیر دارد!) این استقلال نیست که رای مردم آریزونا و میشیگان از رای مردم اصفهان و مشهد و تهران بر سرنوشت ملت ایران موثرتر است.
🌿 وقتی که هنوز نمی‌توانیم سیاستهای زمان جنگ تحمیلی با عراق را نقد کنیم، چگونه انتظار داریم که کارشناسان علوم انسانی و متخصصان علوم راهبردی شجاعانه تصمیمات مسئولان را نقد کنند تا به دام جنگ دیگری نیفتیم. هنوز هاله‌ای از تقدس، تصمیمات زمان جنگ تحمیلی را احاطه کرده و طرح سوال در این زمینه برای برخی تحمل‌ناپذیر است. چه عواملی سبب شد صدام جنگ را شروع کند؟ آیا نمی‌شد جلوی جنگ را گرفت؟ جز اسرائیل، کدام کشور برنده جنگ ایران و عراق بود؟!
🌿 آیا نمی‌شد جنگ را زودتر تمام کنیم؟ آیا آن روزهای جنگ عراق، راه سومی جز جنگ ویرانگر و تسلیم خوارکننده وجود داشت؟ بله وجود داشت ولی ما نمی‌دیدیم چون فضای نقد کارشناسان بسته بود و اگر امثال مهدی بازرگان از ادامه جنگ در خاک عراق انتقاد می‌کردند برچسب خیانت می‌خوردند. پس از آنکه عراق مجبور به عقب‌نشینی شد و در شرایطی که ارتش ما در خاک عراق بود و بندر فاو یعنی تنها نقطه اتصال عراق به دریا، در کنترل ما بود. در آن شرایط، عراق حاضر به پرداخت غرامت جنگی بود و عربستان و سازمان ملل هم پرداخت این غرامت را تضمین می‌کردند. اگر آن روزها قطعنامه سازمان ملل را می‌پذیرفتیم، مجبور نبودیم این همه خسارت و تلفات جنگ را تحمل کنیم و در نهایت جام زهر را بنوشیم.
🌿 امروز قطعاً حمایت از آرمان مردم مظلوم فلسطین وظیفه انسانی و انقلابی است. مقابله با تهدیدات اسرائیل هم لازمه امنیت و آزادی ملت ایران و سایر کشورهای منطقه است. اما اسرائیل تنها تهدید برای ایران و جمهوری اسلامی نیست و بحرانهای دیگری هم هست که هرکدام یک اسرائیلند و در بالا اشاره کردیم. هنر حکومتداری، اولویت‌بندی تهدیدات و استفاده بهینه از امکانات و سرمایه‌های موجود است. مهمترین تهدید، کنار گذاشتن عقلانیت، بستن فضای نقد و تمرکز بر یک تهدید و چشم بستن بر سایر خطرات است.
🌿 تنها راه مدیریت بحران‌ها، اولویت‌بندی آنها و استفاده صحیح از امکانات و سرمایه‌های موجود با کمک کارشناسان امور راهبردی و متخصصان امر و توجه به تجارب خودمان و کشورهای دیگر است نه خودسانسوری و بستن فضای انتقاد و افتادن در دام تندروها و چاپلوسانی که خود اسیر منافع و دغدغه‌های کوتاه‌مدت خویشند.
@EsfandiarKhodaee