نشر سایه سخن

✔️قدر ضرورت در زندگی

✍️ مصطفی ملکیان

🔹 وقتی لباس فاخر می‌خرید، خانه‌ی تجملی می‌خرید، ماشین و... بهتری می‌خرید، اینها به چه قیمتی حاصل شده؟ اگر اینها را با صرف وقت کمتر و نیروی کمتری بخواهید، باید به هزار آلودگی(ربا، ریا، کم‌فروشی، گران‌فروشی و...) تن دردهید و بدانید که« نمی‌ارزد جهانی در اختیار شما باشد، اما روح خود را ازدست بدهید!»
(توصیه می‌کنم نمایشنامه «فاوست»اثر گوته راببینید. در آنجا خوب تصویر شده است که چگونه گاه انسان روح خود را می فروشد تا در ازایش دنیا را به دست آورد.)
و این غبن بزرگی است که روح خود را در ازای دنیا به شیطان بفروشیم.

🔹اما اگر این ثروت بیشتر را بخواهیم با وقت و نیروی عادی کسب کنیم، آیا حیف نیست که عمر را بدهیم و در ازایش جنس بگیریم؟ در هر خرید نباید پرسید چند خریدی، باید پرسید به چند ساعت خریدی. هر جنسی تبلور ساعاتی از عمر ماست. آیا به اینجا آمده‌ایم که جنس بگیریم؟ ما در تمام حلال‌خوار‌ی‌های خود - و نه در حرام‌خواری- دائما داریم وقت و عمر خود را می‌دهیم!

کسائی مَروزی(شاعر و عارف ق ۵و۶) می‌گفت من حتی از گلفروشان تعجب می‌کنم:
" ای گلفروش، گل چه فروشی برای سیم
وز گل عزیزتر، چه ستانی به سیمِ گل؟"
 
آیا می‌ارزد گلی بدهیم و به جایش سیم بگیریم؟ کسانی که بر بام عالم اشراف پیدا کرده‌اند، خوب فهمیده‌اند که نمی‌ارزد که عمر را بدهیم و به جایش جنس بگیریم!

🔹 پس راه چیست؟ گفته‌اند: الضرورة تقدر باقدارها؛ اگر می‌خواهی زندگی به ضرورت کنی، خوب ضرورت قدر دارد به همان میزان، ضرورت را بگیر، نه بیش از اندازه. به قول حضرت علی علیه‌السلام در جایی دیگر، "عمر را فقط در قبال آنچه گرانقیمت‌تر از عمر است بدهید!" عمر را بدهید و به جایش معنویت بگیرید، این معامله‌ی خوبی است.

می‌گویند فارابی در بازارهای بغداد( که در آن  زمان« مادرشهر » و عروس شهرهای جهان بوده) قدم می‌زده و می‌گفته: چقدر در اینجا اجناسی هست که من به اینها نیازی ندارم! خوب فارابی می‌دانسته آنها که این جنس‌ها را دارند، از او خوش‌تر زندگی می‌کنند. اما خوشتر زندگی کردن به معنای خوبتر زندگی کردن نیست. خوشی تا آنجا که با خوبی منافات نداشته باشد، ایراد ندارد. اما غالب خوشی‌ها با خوبی‌ها در تضاد است.

❇️ رویکرد وجودی(اگزیستانسیالیستی) به نهج البلاغه
🌐 @mostafamalekian

🆔 @sayehsokhan

🔴 شما همیشه باید ذخیره‌ای از لذّات داشته باشید؛ یعنی وقتی لذّت‌بخشی لذّات گذشته ته کشید و شما را به ملال کشاند، بروید سراغ یک افق جدید

✍️مصطفی ملکیان

🔹 بسیارند لذاتی که ما از آن‌ها ملول می‌شویم و کم‌اند لذائذی که آدم را ملول نمی‌کنند. بنابراین باید همیشه گونه‌ای انطباق را در زندگی بپذیریم. همانطور که می‌دانید شوپنهاور از بزرگ‌ترین حکمای تاریخ است. او می‌گفت زندگی انسان بین «درد و رنج» و «ملال» در نوسان است. به این دلیل که تا وقتی چیزی را می‌خواهیم و نداریم، درد و رنج داریم. وقتی به دست می‌اوریم، ملالت برایمان ایجاد می‌شود. من اگر سخن او را که "همهٔ لذت‌ها بالاخره ملال‌انگیزند" نپذیرم، ولی می‌توانم بپذیرم که اکثریت قریب‌به‌اتفاق لذّت‌ها ملال آورند. مخصوصا اگر انسان، تند‌عاطفه باشد (در تشبیه با تند‌ذهن و کند‌ذهن) خیلی زود به این می‌رسد که این لذت هم آن چیزی نیست که می‌خواست و خیلی زود این ملال‌ها برایش حاصل می‌شود. ما باید یک مقدار انطباق پیدا کنیم. به این معنا که شما همیشه باید ذخیره‌ای از لذّات داشته باشید. یعنی وقتی لذّت‌بخشی این لذّات ته کشید و شما را به ملال کشاند، بروید سراغ یک افق جدید و یک امر لذّت‌بخش نو. مگر اینکه لذّاتی باشند که واقعاً ملال‌آور نباشند و آدم بتواند همیشه از آن‌ها لذّت ببرد که البته من بعید نمی‌دانم چنین لذّاتی وجود داشته باشند. در مورد خودم و با سنخ روانی خودم به یکی دو لذت با این ویژگی رسیده‌ام.(1) ولی برای بقیه لذّات باید جایگزین‌هایی پیش‌بینی کنیم تا لااقل به یک خلا مضاعف در زندگیمان نرسیم.

———————
🔹1. من راجع به خودم به این دو لذّت رسیده‌ام: یکی کاستن از درد و رنج دیگران. این عمل لذّتی به من می‌دهد که هیچ‌وقت از آن ملول نمی‌شوم. البته عرض کنم که همیشه به آنی که «می‌توانم» کمک می‌کنم و نه بیش از آن.
و دیگری حقیقت‌طلبی در دو حوزه همیشه برای من لذّت‌بخش است: یکی حوزهٔ روان‌شناسی و یکی حوزهٔ اخلاق. خیلی علاقه دارم بدانم این روان‌شناس جدید چه چیز می‌گوید و آن عالم اخلاق جدید چه گفته است. البته این حقیقت‌طلبی‌ام در بقیهٔ حوزه‌ها اینطور نیست. این دو حوزه دارند نوبه‌نو به من طراوت و تازگی می‌دهند و خسته و ملولم نمی‌کنند.

➖گفت‌و‌گوی محمود مقدسی با مصطفی ملکیان با عنوان زندگی من

🌐 @mostafamalekian

🆔 @sayehsokhan

صبح از راه رسید!
سبدش پر ز گل خور‌شید است..
نگهش آینه‌ی امید است..
هم نفس با همه مرغانِ خوش الحانِ سحر،
نغمه خوانِ غزلِ توحید است
صبح  آغوش گشودست
بپا خیز و ببین
با نگاهی که پر از مهر و صفاست
به‌خدا صبح قشنگ است قشنگ
باغِ پر نقش خدا رنگ به رنگ ...

#سهراب_سپهری

🆔 @sayehsokhan