هوش مصنوعی
بررسی پیشنهاد اخیر اسرائیل برای تجدید ائتلاف راهبردی سهجانبه با آمریکا و جمهوری آذربایجان
۱.همکاری راهبردی سهجانبه بین اسرائیل، جمهوری آذربایجان و ایالات متحده احتمالاً شامل چندین حوزه کلیدی است که بر اساس منافع مشترک این سه کشور و موقعیت ژئوپلیتیکی منطقه طراحی شده است.
جزئیات دقیق این همکاری هنوز بهصورت عمومی منتشر نشده است، اما با توجه به روابط پیشین و اظهارات موجود، میتوان موارد زیر را بهعنوان محورهای اصلی پیشبینی کرد:امنیت و دفاع:
این همکاری میتواند شامل تبادل اطلاعات امنیتی، آموزش نظامی مشترک و تأمین تسلیحات پیشرفته باشد. اسرائیل پیشتر بهعنوان یکی از تأمینکنندگان اصلی تسلیحات جمهوری آذربایجان (مانند پهپادهای هاروپ و سامانههای دفاع موشکی) شناخته شده است. آمریکا نیز میتواند با لغو احتمالی تحریمها علیه باکو، نقش خود را در تقویت توان دفاعی این کشور گسترش دهد. هدف اصلی این محور، مقابله با تهدیدات مشترک، بهویژه از جانب ایران و گروههای نیابتی آن در منطقه است.
انرژی و زیرساختها:
جمهوری آذربایجان بهعنوان یک بازیگر کلیدی در صادرات انرژی به اروپا، میتواند از این همکاری برای تقویت زیرساختهای خود و توسعه پروژههای انرژی سبز بهره ببرد. اسرائیل تجربهای قوی در فناوریهای پیشرفته دارد و آمریکا میتواند سرمایهگذاری و پشتیبانی سیاسی ارائه دهد. این امر بهویژه در راستای کاهش وابستگی اروپا به انرژی روسیه اهمیت دارد.
مواجهه با ایران:
یکی از اهداف محتمل این ائتلاف، ایجاد جبههای متحد علیه نفوذ ایران در منطقه قفقاز و خاورمیانه است. جمهوری آذربایجان به دلیل نزدیکی جغرافیایی و تنشهای تاریخی با ایران، برای اسرائیل و آمریکا یک شریک استراتژیک محسوب میشود. این همکاری میتواند شامل عملیات اطلاعاتی مشترک و فشار دیپلماتیک بر تهران باشد.
اقتصاد و فناوری:
تبادل فناوریهای پیشرفته (مانند سایبری و کشاورزی) و سرمایهگذاریهای مشترک نیز احتمالاً بخشی از این چارچوب است. اسرائیل در حوزه فناوری پیشرو است و آمریکا میتواند با رفع موانع تحریمی، زمینه را برای توسعه اقتصادی باکو فراهم کند.
دیپلماسی و ژئوپلیتیک:
این ائتلاف میتواند بهعنوان اهرمی برای تقویت جایگاه منطقهای هر سه کشور عمل کند، بهویژه در مقابل رقبایی مانند روسیه و ایران. برای آمریکا، این همکاری بخشی از استراتژی گستردهتر مهار نفوذ چین و روسیه در اوراسیا است.
۲.
ترکیه بهعنوان متحد نزدیک جمهوری آذربایجان و بازیگر مهم منطقهای، احتمالاً واکنشی چندوجهی به این ائتلاف خواهد داشت:حمایت مشروط:
ترکیه از تقویت جایگاه جمهوری آذربایجان در برابر ایران و ارمنستان استقبال میکند، بهویژه اگر این همکاری به افزایش توان نظامی و اقتصادی باکو منجر شود. روابط نزدیک آنکارا و باکو، که با شعار "یک ملت، دو دولت" تعریف میشود، این حمایت را تقویت میکند. همچنین، ترکیه از روابط اسرائیل و آذربایجان در گذشته (مانند تأمین تسلیحات در جنگ قرهباغ) سود برده است.
نگرانی از کاهش نفوذ:
با این حال، ترکیه ممکن است نگران شود که حضور پررنگ آمریکا و اسرائیل در قفقاز جنوبی، نفوذ آنکارا بر باکو را کمرنگ کند. ترکیه بهدنبال حفظ نقش محوری خود در منطقه است و نمیخواهد به حاشیه رانده شود.
رقابت با اسرائیل:
روابط ترکیه و اسرائیل در سالهای اخیر به دلیل مواضع اردوغان در قبال فلسطین پرتنش بوده است. اگر این ائتلاف بهعنوان ابزاری برای تقویت اسرائیل در منطقه تلقی شود، ممکن است با واکنش منفی آنکارا مواجه شود، بهویژه در حوزه دیپلماسی عمومی و رسانهای.
سناریوی محتمل:
ترکیه احتمالاً بهصورت علنی از این همکاری حمایت میکند، اما در پشت پرده تلاش خواهد کرد تا از طریق روابط دوجانبه با باکو و واشنگتن، منافع خود را تضمین کند. همچنین ممکن است خواستار نقشآفرینی در این چارچوب شود تا از انزوای دیپلماتیک جلوگیری کند.
۳
.در جمهوری آذربایجان، احتمال مخالفت با این ابتکار وجود دارد، اما شدت و گستردگی آن به عوامل متعددی بستگی دارد:احتمال مخالفت:
با توجه به کنترل شدید دولت الهام علیاف بر فضای سیاسی و رسانهای، مخالفت علنی در داخل کشور محدود خواهد بود. با این حال، برخی گروهها ممکن است بهصورت غیررسمی یا در محافل خصوصی ابراز نگرانی کنند. مثلا :
نیروهای مذهبی و طرفداران ایران: بخشهایی از جامعه مذهبی شیعه در آذربایجان که به ایران نزدیک هستند، ممکن است این همکاری را تهدیدی علیه هویت دینی و روابط با تهران تلقی کنند. این گروهها نفوذ محدودی دارند، اما میتوانند از طریق شبکههای اجتماعی یا اعتراضات کوچک واکنش نشان دهند.