VostokAero

۲۷ ژانویه ۱۹۷۷ (۷ بهمن ۱۳۵۵) اولین پرواز نمونه‌اولیه هواپیمای غلبه بر پدآفند‌هوایی دشمن میگ-۲۵ب‌ام¹ (شم. ۲۰۴۷، شم.بدنه ۴۷) به خلبانی خلبان آزمایشگر کارخانه هواپیماسازی گورکی² انجام شد.
هواپیمای مافوق صوت تک‌سرنشینه غلبه‌ بر پدآفندهوایی دشمن که به (امکانات) سرکوب رادیوالکترونیکی و فیزیکی اسباب پدآفندهوایی (دشمن) مجهز است، با تصمیم کمیسیون شورای وزیران اتحاد شوروی در ۱۳ ژوئیه ۱۹۷۳ (۲۲ تیر ۱۳۵۲) ساخته‌شد.
به موازات ساخت نمونه‌های شناسایی³ (عکس‌برداری) و شناسایی-بمب‌افکن⁴ کارهای مربوط به ساخت پرنده ویژه مقابله با پدآفندهوایی دشمن دنبال شد.
در اوایل دهه ۷۰ میلادی طرح هواپیمای ضدرادار ی-۱۵۵کا⁵ تهیه و تدوین شد. پرنده پیش‌گفته به دو موشک رده هوا-رادار (ضدرادار) خا-۵۸او⁶، تجهیزات جستجو و نشانه‌گیری ویژه و دو اخلالگر لاندیش⁷ مجهز شده بود.
طراحی میگ-۲۵ب‌ام در ۱۹۷۴ آغاز شد. هواپیمای جدید به سامانه رادیوالکترونیکی ضدرادار یاگوار⁸ در چارچوب دستگاه هدف‌یابی سرجستجوگر ضدرادار موشک سیچ⁹، دستگاه شناسایی رادیوالکترونیکی¹⁰ بریوزا-ال و اخلالگر‌های فعال سیرِن-۱د-اُژ و لیوتیک  مجهز شد.
سلاح اصلی میگ-۲۵ب‌ام چهار تیر موشک ضدرادار خا-۵۸ (خا-۵۸او) با سرجستجوگر راداری ۴ زیردامنه‌ای غیرفعال¹¹ بود. افزون بر آن آویزگاه های حمل بمب، مشابه نمونه بمب‌افکن میگ-۲۵اِر.ب نیز حفظ شده بود. ب‌ام به پیشرفته ترین تجهیزات ناوبری زمان خودش مجهز شده بود. اجزای سامانه‌های اویونیکی میگ-۲۵ب‌ام در ۷۶-۱۹۷۴ بر روی میگ-۲۵ار.ب شم. ۳۰۳ و ۴۰۱ به بوته آزمایش گذاشته‌شدند. هواپیما در بازه ۸۰-۱۹۷۷ آزمون‌های دولتی را نیز پشت‌سر گذاشت. در ۱۹۸۱ آزمون‌های دولتی را با چهار موشک خا-۵۸‌او گذراند و در سازمان رزم نیروهای مسلح شوروی پذیرفته شد. تولید سری میگ-۲۵ب‌ام در کارخانه گورکی شروع شد و در مدت سه سال (۸۵-۱۹۸۲) بر سرِ هم ۴۰ فروند از آن ساخته‌شد. چندین فروند از آن نیز در سال‌های پایانی جنگ تحمیلی (۸۸-۱۹۸۶) به نیروی هوایی عراق (صدام) تحویل داده‌شد. هواپیما در جنگ ایران و عراق به خدمت گرفته‌شد. تفاوت ظاهری میگ-۲۵ب‌ام از سایر نمونه‌های میگ-۲۵ در دماغه کمی کشیده‌تر آن (۷۲ سانتی‌متر) و پوشش مخروط دماغه به رنگ خاکستری تیره یا سبز بود. همچنین وجود شاخک (آنتن)‌های سامانه‌های جنگ الکترونیک و جایگاه خاص حمل تسلیحات¹² آن بود. در اوایل دهه ۱۹۹۰ اسکادران‌های میگ-۲۵ب‌ام مستقر در آلمان‌شرقی، لهستان و بلاروس به خاک روسیه منتقل شدند و جنگنده‌ها نیز از خدمت کنار گذاشته شدند.
📝ترجمه از روسی: محمدحسین بختیاری

📖فایل ترجمه‌ام از خاطرات مستشار شوروی درباره برنامه نیگ-۲۵ عراق در ماهنامه صنایع‌هوایی در اینجا
@vostokaero

اولین پودمان ایستگاه مداری روسیه (رُس) در دسامبر ۲۰۲۷ (آذر-دی ۱۴۰۶) به فضا پرتاب خواهد شد.
@vostokaero

بسیاری از مردم عادی یا حتی متخصصان بر این باورند که همیشه سرعت پرواز هواپیمای جنگنده از بمب‌افکن بیشتر است. اما حتی در آغاز دهه ۱۹۶۰ در اتحاد شوروی بمب‌افکن-موشک‌بَر مافوق‌صوتی ساخته‌شد که توانست به بیشینه سرعت ۳۲۰۰ کیلومتر بر ساعت دست یابد. دستیابی به چنین سرعتی نه تنها برای هواپیماهای جنگنده، که برای بسیاری از موشک‌های هدایت‌شونده نیز ناممکن بود. صحبت از هواپیمای مشهور سوخوی ت-۴ «سوتکا»¹ («ایزدلیه ۱۰۰»)² است.

در چارچوب فعالیت‌های طرح هواپیمای ت-۴، طراحی و ساخت تقریبا تمامی اجزای اصلی، متعلقات و سامانه‌های این هواپیمای پیشرو، نوآوری محسوب می‌شد. طراحان دفتر سوخوی ۲۰۸ اختراع مختلف را به کار گرفتند.

اولین کارها در رابطه با ت-۴ در ۱۹۶۱ شروع شد و اولین پرواز نمونه‌ آزمایشی در ۱۹۷۲ به وقوع پیوست. شروع آزمون‌های «سوتکا» موفق بود. مشکل خاصی گزارش نشد و نظامیان ۲۵۰ فروند به سوخوی سفارش دادند. نمونه آزمایشی ۹ پرواز را تا پایان ۱۹۷۳ انجام داد که در یکی از آن‌ها در ارتفاع ۱۲هزار متری (۳۶ هزارپا) به سرعت ۱,۳۶ ماخ (۱۴۴۵ کیلومتر بر ساعت) دست یافت.

به‌نظر می‌رسید پرنده جدید آینده درخشانی دارد اما سرنوشت آن به شکل دیگری رقم خورد. نمونه‌های آزمایشی بیشتری ساخته نشد و پرواز ۲۲ ژانویه ۱۹۷۴ (۲ بهمن ۱۳۵۲) دهمین و آخرین پرواز این پرنده پیشرو بود.

دلیل توقف طرح «سوتکا» هنوز روشن نیست. در واقع مجموعه‌ای از دلایل می‌تواند باشد.
تنها نمونه آزمایشی از بمب‌افکن مافوق‌صوت ت-۴ سوتکا به شماره بدنه ۱۰۱ به امروز حفظ شده‌است. کهنه‌سرباز بمب‌افکن‌های جنگ‌سرد در موزه نیروی هوایی روسیه در مونینو نگهداری می‌شود و در معرض بازدید عموم قرار دارد.
-----------------------------
۱- Т-4 «Сотка»
۲- «Идзелие-100»
@vostokaero

ایتارتاس از قول سردار شادمانی اعلام کرد: ایران سو-۳۵ خریده‌است.
@vostokaero

ماجرای سقوط ماهواره اتمی شوروی در کانادا

۲۴ ژانویه ۱۹۷۸ (۴ بهمن ۱۳۵۶) ماهواره جاسوسی «کاسموس-۹۵۴»¹ شوروی مجهز به رآکتور هسته‌ای در قلمرو کانادا سقوط کرد و باعث آلودگی رادیواکتیو در منطقه گسترده‌ای شد. ارزیابی طرف شوروی از آلودگی رادیواکتیو ناچیز بود اما طرف‌های آمریکایی و کانادایی مسئله را جدی قلمداد می‌کردند.

ماهواره کاسموس-۹۵۴ در ۱۸ سپتامبر ۱۹۷۷ (۲۷ شهریور ۱۳۵۶) از بایکانور به فضا پرتاب شد و جرم آن ۴۳۰۰ کیلوگرم بود. کاسموس-۹۵۴ از دسته ماهواره‌های اواِس-آ² و مجهز به واحد تامین انرژی هسته‌ای «ب‌ئه‌اِس-۵»³ (با اسم رمز بوک) بود. تجهیز اتمی پیش‌گفته شامل رآکتوری همگن با نوترون‌های سریع⁴ و یک مولد برق حرارتی⁵ بود. جرم اورانیوم-۲۳۵ موجود در راکتور بالغ بر ۳۰ کیلوگرم و جرم کلی واحد نزدیک به ۱ تُن بود.

پس از سقوط ماهواره شوروی در قلمرویی به گستردگی ۱۰۰هزار کیلومتر مربع، نزدیک به صد تکه رادیواکتیو در منطقه پخش شد که توان تشعشع برخی از آنها به ۲۰۰ رنتگن‌ بر ساعت می‌رسید. با این‌حال کسی از ساکنان محلی آسیب ندید.

طرف کانادایی عملیات گسترده‌ای را برای پاکسازی سرزمینی اجرا کرد (عملیات مورنینگ لایت ۱ و ۲)⁶ و نزدیک به ۰,۱٪ از محتوای رادیواکتیو ماهواره را جمع‌آوری کرد. هزینه عملیات پاکسازی کانادایی‌ها تقریبا ۱۴ میلیون دلار آمریکا شد که ۳ میلیون دلار آن را شوروی‌ها بعدا پرداخت کردند.
📝ترجمه: محمدحسین بختیاری
--------------------------
۱- Космос-954
۲- УС-А
۳- БЭС-5
۴- Гомогенный реактор на быстрых нейтронах
۵- Термоэлектрический генератор
۶- Operation Morning light-1/2

@vostokaero | کانالِ اختصاصی هوافضای روسی