رد مظالم در اسلام به معنای بازگرداندن حقالناس به صاحبان آن است. اگر کسی بهطور عمدی یا سهوی مال یا حقی از دیگران را ضایع کرده باشد و اکنون امکان بازگرداندن آن به صاحب اصلی وجود نداشته باشد (مثلاً فرد موردنظر ناشناس باشد یا در قید حیات نباشد)، باید آن را به عنوان رد مظالم پرداخت کند.
حکم شرعی و روش پرداخت
بر اساس فقه شیعه، رد مظالم به عنوان یک تکلیف شرعی محسوب میشود و باید انجام شود تا حقوق دیگران ضایع نشود. اگر صاحب حق شناخته شود، باید مال را به او یا وارثانش بازگرداند، اما اگر پیدا نشود، فرد میتواند آن را به فقرا بدهد یا با اجازه مرجع تقلید، به عنوان صدقه از طرف صاحب حق بپردازد.
منابع و احادیث
در روایات اسلامی تأکید زیادی بر بازگرداندن حقوق مردم شده است. امام علی (ع) میفرمایند:
"برترین عدالت، بازگرداندن حقوق به صاحبانش است." (نهجالبلاغه، حکمت 437)
همچنین در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است:
"کسی که مالی از مردم نزد او باشد و آن را بازنگرداند، در روز قیامت با گناه آن روبهرو خواهد شد." (بحارالانوار، ج 75، ص 389)
نحوه انجام رد مظالم
• اگر صاحب حق را بشناسید: مال را به او یا وارثانش بدهید.
• اگر صاحب حق را نشناسید یا پیدا نکنید: ، مبلغ را به فقرا صدقه دهید.
• اگر میزان بدهی را ندانید: تا حد امکان مبلغی که احتمال میدهید صحیح باشد، پرداخت کنید.
رد مظالم علاوه بر آثار دنیوی، باعث تطهیر اموال و بخشش گناهان مرتبط با حقوقالناس در آخرت میشود.