.
.
✅ نقش درخت کاج یا سرو در تخت جمشید ؟ آیا درخت کاج پیش از دوره پهلوی در ایران وجود نداشته ؟ #سدر و #نوژ چه درختانی بوده‌اند ؟ ...
❌ شبهه : میگویند در تخت جمشید نقش درخت کاج وجود دارد درحالی که این درخت بومی ایران نیست و در دوره پهلوی وارد ایران شده است، پس تخت جمشید یک بنای جعلی است :)
🔴 آشنایی علمی : درخت « کاج و سرو » هر دو از دسته « مخروطیان
Pinophyta یا
Conifers » و از رده « ناژویان یا کاج‌تباران Pinopsida » هستند که شامل ۷ خانواده و بیش از ۶۰۰ گونه زنده است
۱- کاجیان
Pinaceae۲- بوداکاجیان
Podocarpaceae۳- اشکوبیان Araucariaceae
۴- چترکاجیان Sciadopityaceae
۵- سرویان Cupressaceae
۶- سرخداریان Taxaceae
۷- سرخدار آلو
Cephalotaxus🔹 کاجیان ۱۱ سرده و ۲۵۰ گونه دارند. کاج یا pine یکی از این ۱۱ جنس است که بیش از ۱۵۰ گونه دارد. کاج‌ها بیشتر در نیمکره شمالی زمین وجود دارند ولی گونه‌هایی از آنها در مناطق مختلف زمین، از جمله در حوضه مدیترانه یا حوضه هیمالیا و ... نیز بصورت بومی رشد می‌کنند. برخلاف آنچه که گفته می‌شود، برخی از گونه‌های کاج هزاران سال است که در ایران وجود دارند. برای نمونه گونه
Pinus brutia که از آناتولی شرقی به ایران راه یافته است. و یا گونه
Picea orientalis که خاستگاه آن قفقاز است
🔹 خانواده سروها Cypress خود به ۷ زیرشاخه تقسیم می‌شود که شامل ۳۰ سرده و ۱۴۰ گونه است و برخی از آنها با قدمت چند هزار ساله بومی سرزمین ایران هستند. برخی گونه‌های سرو بسیار به درخت‌های کاج شبیه هستند. ازجمله
Cunninghamia lanceolata و همچنین
Athrotaxis selaginoides و ...
🔴 در تاریخ و ادبیات ایران‌زمین بارها به درختان کاج و سرو اشاره شده است و ایرانیان با کاج کاملا آشنا بوده‌اند، اینکه گفته می‌شود درخت کاج برای نخستین بار در دوره پهلوی وارد ایران شد، دروغی بیش نیست. اگر بخواهیم تاریخچه کاج در متون کهن ایرانی را بررسی کنیم، خود یک کتاب قطور می‌شود، اینجا به چند نمونه اشاره می‌کنیم :
🔹 کاج : در زبان‌های ایرانی به آن « ناژ، ناج، ناز / ناژو، ناجو، نازو / نوژ، نوج، نوز / کاژ، کاج، کاز و ... » گفته‌اند. از کتیبه‌های هخامنشی تا اسناد قاجاری به این درخت اشاره شده است. یکی از کهن‌ترین اشاره‌ها به آن در کتیبه Dsf داریوش هخامنشی، بند ۳۰ - ۳۴ است :
hya \ naucaina \ hauv \ Labanâna \ nâma \ kaufa \ hacâ \ avanâ \ abariya \ kâra \ hya \ Athuriya \ haudim \ abara \ yâtâ \ Bâbirauv \ hacâ \ Bâbirauv \ Karkâ \ utâ \ Yaunâ \ abara \ yâtâ \ Çušâyâ
« چوب‌های #سدر از کوهی به نام لبنان آورده شده است. مردم آشور آن را به بابل آوردند. از بابل کاریایی‌ها و ایونی‌ها آنها را به شوش آوردند ... »🔹 سدر Cedrus یکی از گونه‌های مهم کاج‌ها است که بومی هیمالیا و مدیترانه است و سدر لبنانی معروف ترین گونه درخت سدر جهان است. در کتیبه هخامنشی معادل آن (naučaina) 𐎴𐎢𐎨𐎡𐎴 ذکر شده است و این همان واژه « نوژ، ناژ، کاژ » در زبان پارسی نو است. همچنین در ایلامی 𒈾𒌋𒍢𒅖 (nauziš) و ...
اسدی توسی :
در آن مرز بد بیشه بید و غرو
میانش بنی #نوژ برتر ز سرو
امیر معزی سده ۵ - ۶ ق :
تن چو کوه من از ماه توست کاه صفت
قدِ چو ناژِ من از سروِ توست نال‌ْ مثال
مسعود سعد، سده ۵ ق :
شاد شد سرو و مورد پنداری
پهلوی سرو مورد بالا شد
آمد از بید در لغز #ناژو
بلبل از سرو در معما شد
اسدی توسی در فرهنگ خود (سده ۵ ق) به زیبایی میوه درخت کاج را به پولک‌های زره جنگی (جوشن) تشبیه کرده است :
ناژ و نوژ و نشک هر سه یک درخت باشد و مانند سرو بوده و بارش چون ترنج باشد عیبه عیبه چون عیبه های جوشن.
🔴 کشت و پرورش کاج در ایران : هرچند که درخت کاج بطور عمده بومی ایران نیست ولی از چند هزار سال پیش در ایران کشت و تکثیر شده است. گزنفون به افروختن مشعل با چوب درخت کاج در سرزمین ایران اشاره کرده است. شهمردان بن ابی‌الخیر آورده است: « تخم سرو و نوج (کاج) و صنوبر چون بخواهند کشتن با جو بباید نهادن تا به یک سال چنان گردد که بی‌جو به دو سه سال است ». برای نمونه « کاج الدار » Pinus eldarica که مناسب مناطق گرم و خشک است در دوره صفویه وارد ایران شد و کاج‌های چهل‌ستون اصفهان از همین نوع هستند. یا « کاج کاشفی » Pinus roxburghii که توسط کاشف السلطنه در دوره قاجار، از منطقه هیمالیا به ایران آورده شد و به طور گسترده کشت شد.
💥
درخت‌های نقش‌شده در تخت‌جمشید، «کاج» یا گونه‌ای «سرو» هستند: کاج و سرو هر دو از یک خانواده هستند، سرو بیشتر از کاج بومی ایران است و ممکن است نقش‌های تخت جمشید، گونه‌ای سرو کاج‌مانند باشند. اگر آن نقش‌ها، کاج هم باشند، چیز عجیبی نیست، چون هم گونه‌هایی از کاج بومی ایران‌اند و هم طبق شواهد، ایرانیان از هزاران سال پیش با درخت «نوژ یا کاج» آشنایی کامل داشته‌اند
🆔
@iranzamin777🆔 Admin
@f777kim.
