ایران زمین

.
🛑 آیا ساسانیان از هخامنشیان آگاهی داشتند ؟

نه تنها آگاهی کامل داشتند که به « کین‌خواهی حمله اسکندر به ایران و کشتن داریوش هخامنشی، به روم حمله کردند، و صحنه به زانو درآوردن ۳ امپراتور رومی را دقیقا زیر آرامگاه‌ پادشاهان هخامنشی نقش کردند، تا نشان دهند، انتقام خون داریوش را گرفتند »

♦️ تنسر از موبدان اواخر دوره اشکانی و « هیربدان هیربد » اردشیر بابکان در نامه‌ای بلند به « گشنسب » حاکم محلی تپورستان و گیلان به نگرانی‌های او درباره پادشاه تازه ایرانشهر، پاسخ داده است. ابن‌مقفع در سده دوم قمری این گزارش تاریخی را به نقل از « بهرام بن خورزاد و او از پدر خویش منوچهر موبد خراسان و عُلمای پارس » از پهلوی به عربی ترجمه کرد. ابن‌اسفندیار نیز در کتاب تاریخ طبرستان در سده ۷ قمری، متن عربی را به فارسی دری ترجمه کرد و امروزه به دست ما رسیده است

🔹 در بند پازندهم این نامه تاریخی، « تنسر » به « گشنسب » درباره علت جنگ‌های ایران و روم توضیح داده و نخست از مرزهای تاریخی ایران می‌گوید و سپس به کین‌ سیاوش و انتقام ایرانیان از افراسیاب اشاره کرده و می‌گوید :

« ... و بعد ازین رای بران موقوفست که به غزو روم، و لجاج با آن قوم، مشغول شود، و تا کینه‌ی دارا از اسکندریان باز نخواهد، و خزاین و بیت المال معمور نکند، و به سبب ذراری ایشان، شهرهایی که اسکندر از فارس خراب کرد، آبادان نکند، نخواهد آرمید، و بر ایشان التزام خراج بباید کرد، چنانکه همیشه به پادشاهان ما دادند از زمین قبط و سوریه، که در زمین عبرانیون غلبه کرده بودند به عهد قدیم، چون بخت‌‌نصر آنجا شد، و ایشان را، برای آنکه هوائی بد، و آبی ناموافق، و بیماری‌های مزمن بود، و مردم ما را بدان سکونت ممکن نه، و آن ناحیه را به ملک روم سپرد، و به خراج قناعت کرد و تا عهد کسری انوشیروان بدین قرار بماند. »

.

🔷 در خود منابعی که به زبان پهلوی ساسانی هستند نیز به داریوش سوم هخامنشی اشاره شده و آمده است که « ساسان » نیای ساسانیان از تبار « دارای دارایان » بوده است :

ud sāsān šabān pābag būd ud hamwār abāg gōspandān būd ud az tōhmag dārāy ī dārāyān būd. ud andar dušxwadāyīh ī alaksandar ō wirēg ud nihān-rawišnīh ... pābag nē dānist kū sāsān az tōhmag [ī] dārāy ī dārāyān zād ēstēd .‌.. / šahrestān [ī] dārāb-kird dārāy ī dārāyān kard

و ساسان شبان پاپک بود و همواره با گوسپندان بود و از تخمه دارای دارایان بود. اندر دوش‌خدایی اسکندر نیاکان او به گریز و نهان‌زیستی بودند و ... پاپک ندانست که ساسان از تخمه دارای دارایان زاده است ... / شهرستان دارابگرد را دارای دارایان ساخت


🔷 یک نمونه دیگر ؛ در شاهنامه، در نبرد خسرو پرویز و بهرام چوبین، خسرو به تبار خود که از داریوش هخامنشی است افتخار می‌کند و بهرام که از خاندان اشکانی مهران بود، به آرش افتخار می‌کند :

من از تخمه‌ی نامور آرشم
چو جنگ آورم آتش سرکشم

ورا گفت خسرو که دارا بمرد
نه تاج بزرگی به ساسان سپرد

اگر بخت گم شد کجا شد نژاد
نیاید ز گفتار بیداد داد


🔷 هم‌‌نامی ساسانیان و هخامنشیان : مورد دیگر در این بحث، تداوم نام‌های ایرانی ِ دوره هخامنشی، در دوره ساسانی و استفاده آگاهانه ساسانیان از این نام‌ها و القاب است. برای نمونه چهار تن از پادشاهان هخامنشی لقب یا نام « اردشیر » ( 𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂𐎠 Artaxšaçā ) داشتند و سه تن از پادشاهان ساسانی نیز « اردشیر » ( 𐭠𐭥𐭲𐭧𐭱𐭲𐭥 Ardaxšīr ) نام داشتند. و یا گشتاسپ ( ویشتاسپ ) نام پدر داریوش بزرگ و نام یکی از آخرین پادشاهان ساسانی بوده است و ..‌..


🔸 البته منابع دوره اسلامی در این زمینه بسیار زیاد هستند و شرح آنها خود یک کتاب می‌شود !


🆔 @iranzamin777
🆔 Admin @f777kim

‌.

.

❌ فرق داره کی رئیس جمهور باشه !

از باندهای پانترک ( حتی محافل باکو - آنکارا ) که خود را برای انتخاب پزشکیان « دریدند » چه خبر ؟



🆔 @iranzamin777
🆔 Admin @f777kim

‌.

.

❌ درحالی که دلار مرز ۹۰ را رد کرده، وضعیت زندگی مردم دردناک است، آینده سیاسی ایران تاریک است و ... پان‌ها از هر نوعش همچنان در فضای مجازی درحالی چرندگویی علیه تاریخ و هویت ایران، تخت جمشید و زبان فارسی و ... هستند و انگار در جهانی دیگر سیر می‌کنند ! و مایی که باید وقت و انرژی خود را صرف آبادانی مملکت می‌کردیم، به ناچار باید با این انگل‌های جامعه ایران مجادله کنیم و برای جلوگیری از مغزشویی، به پخش گسترده خزعبلات آنها پاسخ دهیم !

🆔 @iranzamin777
🆔 Admin @f777kim

‌.

.

🟩 از رازگ تا معمار ...

یکی از رایج‌ترین برابر های کلمه « معمار / بنّـا » در زبان پهلوی ساسانی و #اشکانی ، واژگانی از ریشه راز rāz ( هم‌ریشه با افراز و افراشتن، توضیح کامل در پایان مقاله👇 ) بوده : مهراز، رازمرد، رازکِروگ و ... در گل‌نوشته‌های #هخامنشی به زبان عیلامی و آرامی نیز این واژه بصورت rāza بمعنای دیوارچین، آجرچین به کار رفته است. ( تاورنیر ص ۲۸۶ ). این واژه در #پارسی دوره اسلامی نیز بصورت « رازه، رازگ، رازی، رازیگر و ... » نیز  مورد استفاده بوده، اما کم کم واژه معمار جای آن را گرفته است


🔲 در متون پهلوی زرتشتی و مانوی :

♦️ ud rāz ī wuzurg, wahišt ī nōg, abar āfurīdan rāy, hān panz kandār ī marg hangand ud hāmagēn kird

و معمار بزرگ، برای آفریدن بهشت نو، آن پنج خندق مرگ را انباشت و هموار کرد ... 💥توضیح : عبارت rāz ī wuzurg در متون سریانی بصورت ܒܢ ܪܒܐ و با خوانش « مِـهـراز » به کار رفته است، و درکل یعنی معمار بزرگ، رئیس معماران

♦️ čeʾōn rāzmerd, kē kāmēd āywan kirdan, ud pad xwēš dānišn az abzār ī gōnag-gōnag

مانند معماری است که بخواهد ایوان بسازد و با دانش خویش از ابزار گوناگون ... 💥 توضیح : در اینجا واژه معمار با « مرد » ترکیب شده و واژه « رازمرد » را ساخته است ، یعنی مرد ِ معمار، مرد ِ بنّا

♦️ ud rāh widarag paydāgēnēd ī dar rōzan wišāyēd be ō rāzkirrōg kē kadag dēsēd

 و راه گذر پدید آورد، که در و روزن گشاید [همانند است] به معمار که خانه سازد ... 💥 توضیح : kirrōg « کِروگ » یکی از واژگان رایج در متون پهلوی است، به معنای صانع، تکنسین، پیشه‌ور، زبردست، و kirrōgīh یعنی صنعت و تکنیک، و kirrōgbed یعنی رئیس صنعتگران، در پارسی هخامنشی نیز بصورت kṛnuvakā در کتیبه داریوش در شوش به کار رفته است


🔲 در دوره اسلامی نیز این واژه بارها به کار رفته است : راز، داوراز، رازه، رازگان، رازیگر و ...

🔷 ترجمه پارسی قرآن موسوم به قدس، سده ۴ - ۵ قمری : وَٱلشَّيَٰطِينَ كُلَّ بَنَّآءࣲ وَ غَوَّاصࣲ - و از دیوان هر داورازی و بلک‌خوری

🔷 دیوان عسجدی، سده ۴ - ۵ قمری : به یکی تیر همی فاش کند راز حصار - ور برو کرده بود قیر به جای گل، راز

🔷 دیوان سنایی، سده ۵ - ۶ قمری : جان به دانش کن مزین تا شوی زیبا از آنک - زیب کی گیرد عمارت بی نظام دست راز

🔷 تفسیر کشف الاسرار میبدی، سده ۶ قمری : و فرمان‌بردار کردیم او را دیوان، از این داورازی ( بنّاء ) و گوهرجوئی ( غواص )

🔷 کتاب « مقامات ژنده پیل » از سدید الدین غزنوی، سده ۶ قمری : ... عمارت می‌کرد و یاران سنگ و چوب میاوردند و رازگان و درودگران کار می‌کردند ... شمع و مشعله درگیرید و رازگان و درودگران را حاضر کنید و بر کار کنید و چنان سازید که بانداد را ستون بر جای بنهید ... رازگان کار کردن گرفتند و درودگران منتظر چوب می‌بودند، تا وقت صبح را چوب در رسید

🔷 کتاب « تفسیر بصائر یمینی » سده ۶ قمری : ... هر که از ایشان رازی ( معماری، بنّائی ) کردی و غواصی دانستی، تا « رازان » بر حسب اختیار وی بناها نهادندی و کاریزها بیرون آوردندی و سنگ‌ها بریدندی و ...

🔷 ترجمه احیاء العلوم غزالی از خوارزمی، سده ۷ قمری : چه اگر بزازى و درودگرى و رازى و جولاهه‏اى در سرايى معمور در روند، بزاز در فرش بيند ... و « راز » در ديوار و كيفيت احكام آن‌. / و آن چهار صناعت است : برزگرى از براى طعام، و جولاهگى از براى لباس، و رازى از براى مسكن، و سياست از براى ...

🔷 کتاب « تاریخ هرات » از سیف هروی، سده ۸ قمری : بفرمود تا رازه در باغی که برسرِ میدان بود و معروف به باغ حوض، کوشک عالی بنا افکندند.

🔷 دیوان جامی، سده ۹ قمری : در ایوان خرابات آر رو از کعبه تا بینی/ علوّ همّت بانی و حسن صنعت رازه

🔷 مطلع سعدین، سمرقندی، سده ۹ ق : امیر شیخ ابوسعید مقرر شد که به قلعه رفته تفحص نماید و خدمت امیر استاد رازه‌‌ای که در قلعه کار کرده‌دبود هم‌راه ساخته به مشهد رفت


✅ بررسی ریــشــه واژه rāz :

این واژه از ریشه ایرانی باستان « raz » به معنای مرتب کردن، راست کردن، آراستن است. هنوز در زبان بلوچی rāzen به معنای ساختن، کاربرد دارد. / واژگان « افراشتن و افراختن  » به معنای بلند کردن، بالا بردن از همین ریشه هستند. ماده مضارع این فعل « افراز » است ( در ایران باستان abi-rāza ). واژه « راست » ( در هخامنشی 𐎼𐎠𐎿𐎫 rāsta) نیز هم‌ریشه با این واژگان است. عبارت « راست کردن » به معنای ساختن و درست کردن، نیز از همین‌جا می‌آید. همه اینها از ریشه پیشا هندو اروپایی h₃reǵ هستند که واژگان مشترک زیادی از آن در زبان‌های آریایی به دست آمده است

معمار و بنا برابرهای دیگری نیز در پارسی دارند ( لادگر، دژار، بنیادگر و ... ) و البته کلمات ِ در رابطه با معماری همچون : رج، رژه، تراز، ریسمان و ... شرح خود را دارند که در این نوشته نمی‌گنجد

🆔 @iranzamin777
🆔 Admin @f777kim

‌.

.

🛑 پرسید : اگر شما این همه کاخ و شهر و دژ ساختید، چرا معادلی برای « معمار » ندارید ؟

منتظر این پاسخ باشید 😉 چه واژه‌ی زیبایی هم برای معمار داشتیم ...



🆔 @iranzamin777
🆔 Admin @f777kim

‌.