با برآمدن عصر جدید و پایان یافتن تقسیم‌بندی نظام‌های سیاسی به مونارشی، آریستوکراسی و دموکراسی، تعارضات درونی بین «فرد، جامعهٔ مدنی و دولت» منشأ حرکت و تحوّل و ارگانیسمِ دولت‌ها شد. دولت‌ها را بر این اساس می‌توان در دوران مدرن به دو دسته تقسیم کرد:

۱) دولت‌هایی (یا وضع‌هایی) که آزادی را اساس خود و قانون خود قرار داده، حافظ آزادی‌های انضمامی‌اند و به آزادی و آتونومی فرد تعرّض نمی‌کنند مگر اینکه فردی به آزادی و آتونومی فرد دیگری تجاوز کند.

۲) دولت‌هایی (یا وضع‌هایی) که به این خودآگاهی نرسیده‌اند که انسان به مثابهٔ انسان آزاد است و آزادی را اصل و اساس خود قرار نداده‌اند، دولت‌هایی که ضرورتِ طبیعت‌اند و بدین اعتبار تصادفی (zufällig) و گذرا (vergänglich).

اصل سوبژکتیویته و فردیّت و جزئیّت (انجمن‌ها، سندیکا‌ها، کورپوریشین‌ها، و تمام گروه‌های ممکنِ جامعهٔ مدنی) در اخلاقِ اجتماعی-سیاسی هگل به قدری اهمیّت دارد که دولتِ «مدرن» و مبتنی بر «آزادی ارادهٔ» روسویی را که جایی برای آزادی و آتونومی «افراد» و «جزئیت‌ها»ی انضمامی نمی‌گذارد به همان اندازه نقد می‌کند که دولت وحدت جوهری افلاطونی را. یک صورتبندی ملموس‌تر از نقد هگل به دولتِ توتالِ روسو را می‌توان ذیل فصل «آزادی مطلق و ترور» در پدیدارشناسی روح خواند، فصلی که در ادبیات مربوط به «هگل و انقلاب فرانسه» کمتر بدان ارجاع داده می‌شود.