♦️ریشه‌ها و آثار حکم تعدّد زوجات
پاسخ به منتقد (قسمت اوّل)

🔻مخاطب گرامی و طلبه‌ی ارج‌مند آقای فرهاد امرایی نقدی بر نوشته‌ی من تحت عنوان "تجربه‌ی زیسته‌ی هوومندی" نوشته‌اند که از ایشان بسیار تشکّر می‌کنم و در طیِّ چند بند به نقد ایشان پاسخ می‌دهم. امیدواراَم این گفت‌وگوها برای مخاطبان مفید باشد. من شخصاً از این گفت‌وگوها نکات تازه‌ای می‌آموزم و آن‌چه در پاسخ ایشان می‌نویسم نیز ادامه‌ی آموختن‌های بنده است و لذا همیشه آماده‌ی تجدید نظر در باورها و نوشته‌هایم هستم.

1. فرموده‌‌اند که برخلاف ادّعای محدّثی، حکم تعدّد زوجات از پرمناقشه‌ترین احکام فقهی نیست و لذا از من مطالبه‌ی آمار و داده‌ی تجربی کرده‌اند. در این مورد نخست ارجاع می‌دهم به نوشته‌ی زهرا سلطانی دهنوی که در رساله‌ی کارشناسی ارشد خود تحت عنوان "بررسی فقهی و حقوقی تعدد زوجات" آورده است: "اين پديده خصوصاً در قرن اخير بسيار مورد توجه انديشمندان ديني و اجتماعي قرار گرفته است. نکته قابل تأمل اتخاذ سرسختانه موضع دفاع يا مخالفت با چند همسري است" (سلطانی دهنوی، 1388). علاوه بر این، در زیر نیز گوشه‌ای از نتایج یک رساله‌ی کارشناسی ارشد را که زیر نظر بنده تحت عنوان "تنش‌های دینی زنان" انجام شده است تقدیم می‌کنم:

🔷"بر اساس نتایج به دست آمده از پیمایش، تبعیض حقوقی، بزرگترین مقوله‌ی تنش‌زا برای زنان است. 97.6 درصد از پاسخگویان از این‌که دیه، ارث و حق شهادت آن‌ها نصف مردان است ناراحت‌اند. همچنین آنان از این که مجبور هستند مهریه و اجرت‌المثل خود را با توسل به دادگاه از همسرشان بگیرند و در مقابل حضانت فرزندشان، هیچ حقی در برابر پدر و پدربزرگ ندارند، ناراضی بوده و از همه مهم‌تر، تمامی این زنان، وجود قانون چند همسری برای مردان را بسیار ناراحت کننده می‌دانند"🔷 (میرعابدینی، 1394: 133).

علاوه بر کاری که زیر نظر بنده انجام شده است، می‌توانم به داده‌های مأخوذ از مقالات و پایان‌نامه‌های دیگر اشاره کنم. به‌عنوان مثال، مقاله‌ی خدابخش احمدی در باب رضایت از زنده‌گی زناشویی نتایج مهمی را ارایه می‌کند که می‌تواند هر محقّق بی‌طرفی را قانع کند:

🔷"در این مطالعه همبستگی تعداد 383 نفر در چهار گروه زنان در ازدواج تک همسری، مردان در ازدواج تک‌همسری، زنان در ازدواج چندهمسری و مردان در ازدواج چندهمسری انتخاب و با استفاده از آزمون رضایت زناشویی انریچ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بالاترین میزان رضایت زناشویی در بین مردان در ازدواج تک همسری و کمترین میزان رضایت زناشویی در بین زنان در ازدواج چند همسری بود. [در] ده بُعد از دوازده بعد رضایت زناشویی بین زنان و مردان در ازدواج تک همسری و چندهمسری تفاوت معناداری وجود دارد. در ازدواج‌های چند همسری میزان رضایت زناشویی پایین است و این می‌تواند دلیلی بر آسیب‌زا بودن این نوع ازدواجها باشد"🔷 (احمدی، 1393).

هم‌چنین تحقیق دیگری که به مقایسه‌ی رضایت از زنده‌گی زناشویی در میان زنان هوومند و غیرهوومند در جزیره‌ی قشم (یعنی بافتی که قابل قیاس با شهرهای مدرن نیست و در شهرهای مدرن نارضایتی از چندهمسری به‌مراتب بیش‌تر خواهد بود) پرداخته است، حاکی از نارضایتی زنان هوومند است:

🔷"تحقیق حاضر با هدف مقایسه‌ رضایت زناشویی، صمیمیت زناشویی، و صمیمیت جنسی در زنان متأهل خانواده‌های تک‌همسری با چندهمسری انجام گرفت. به منظور نمونه‌گیری از جامعه هدف از روش نمونه‌گیری غیراحتمالی هدفمند استفاده گردید. حجم نمونه با توجه به روش پژوهشی و موضوع پژوهش تعیین شد [...] که با توجه به علّی- مقایسه‌ای بودن این پژوهش نمونه‌ای با حجم 200 تن (در هر گروه 100 تن) انتخاب گردیدند که به پرسش‌نامه‌های رضایت زناشویی، صمیمیت زناشویی و صمیمیت جنسی پاسخ گفته[اند ...]. نتایج نشان داد که تفاوت آماری معناداری بین میزان رضایت زناشویی، صمیمیت زناشویی و صمیمیت جنسی در بین زنان متأهل خانواده‌های تک‌همسری با چندهمسری جزیره قشم وجود دارد [...]، به این صورت که گروه زنان خانواده‌های چندهمسری دارای میانگین رضایت زناشویی، صمیمت زناشویی و صمیمیت جنسی کمتری نسبت به گروه زنان تک‌همسری هستند. با توجه به نتایج بدست آمده می‌توان گفت که خانواده‌ی چندهمسری دارای چالش‌ها و مسائل بیشتری نسبت به خانواده‌های تک‌همسری هستند" 🔷 (رفعتی، 1394: ک). 👇
@HasanMohaddesi