چنان كه ملاحظه شد مفهوم قدرداني در دين و اخلاق ريشههاي استواري دارد. اما تنها يك دهه است كه در پژوهشهاي روانشناختي جاي پايي براي خود گشوده است.14 اين توجه را احتمالاً بايد مرهون روانشناسي مثبت بدانيم. روانشناسان در سالهاي اخير به اين نتيجه رسيدهاند كه براي درك كامل افراد تمركز بر جنبههاي مثبت و منفي روان به يك اندازه اهميت دارد. نهضت روانشناسي مثبت از آغاز شكلگيرياش سهم چشمگيري در تغيير تمركز منفي بر بيماري و آسيبشناسي به توجه مثبت به بهزيستي و سازههاي مرتبط داشته است. تمركز بهزيستي و روانشناسي مثبت بر اين است كه زندگي انسان چگونه شكوفا ميشود15 و به بزرگترين پاداشها و پتانسيلهايش ميرسد16. يكي از سازههايي كه در روانشناسي مثبت توجهها را به خود جلب كرده، قدرداني است. قدرداني صفت جوهري روانشناسي مثبت قلمداد شده و شامل جهتگيري زندگي به سوي جنبههاي مثبت در دنياست17. با اينكه مدت زيادي از آغاز مطالعه در اين زمينه نگذشته، شواهد حاكي است كه احساس قدرداني با پيامدهاي مثبت روانشناختي و جسمي مرتبط است. اما ماهيت قدرداني و تعريف روانشناختي آن چيست؟ قدرداني حالتي شناختي- عاطفي و معمولاً همراه با اين ادراك است كه فرد منفعتي شخصي دريافت كرده كه مستحقش نبوده يا آن را كسب نكرده، بلكه اين منفعت به سبب نيات خوب فرد ديگري عائدش شده است.18 قدرداني هيجاني است كه متوجه يك عامل خارجي ميشود؛ اين هيجان در پي منفعتي پديد ميآيد كه فاخر، ارزشمند، و با قصد نوع دوستانه تفسير ميشود. از منظر تكاملي يا زيست- فرهنگي، قدرداني به افراد كمك ميكند ارتباطات را شكل دهند و حفظ كنند. چون ارتباطات براي بقا و بهزيستي افراد، گروهها و جوامع لازماند، قدرداني و ديگر هيجانات اجتماعي براي حل مشكلات ويژهاي در زندگي انسان شكل يافتهاند. قدرداني، سازشي تكاملي براي تنظيم پاسخ افراد به اعمال نوع دوستانه است؛ يك مكانيزم ميانجي كه دريافت يك لطف را به جبران يك لطف مرتبط ميسازد.
چرا كه خداوند در قرآن تعداد كمي از بندهها را شاكر معرفي ميكند. حالا بعد از يكماه روزهداري، توقع بجايي است كه به اين ويژگي مهم اخلاقي، بهصورت جديتري بينديشيم و در راستاي شاكر بودن و شاكرشدن تغيير كنيم. هرچه باشد روايتها شاكربودن را لازمه استجابت دعا، افزايش روزي، قطعنشدن نعمتهاي قبلي، آرامش قلب، صبوربودن و بسياري از خوبيهاي ديگر ميدانند. براي چشيدن طعم واقعي عيد فطر و عيدي گرفتن ازخدا، بهدنبال درك صفت شاكربودن باشيد.
• بركت شكر در چيست؟
بندههاي شاكر بيشتر از هر موضوعي راه انس با خدا و ياد او را بهتر درك ميكنند. اينكه به هرچه نگاه كنند رد پاي خدا را داشته باشد و بهانه شكري به آنها بدهد، فرصتهاي لحظه به لحظهاي براي يادآوري حضور و حمايت خدا را برايشان مهيا ميكند كه در پناه آن رشد معنوي چشمگيري دارند. دومين بركت شكر در اين است كه فرد شاكر، خودش را صاحب بيقيد و شرط همهچيز نميداند. وقتي فردي در دل اتفاقهاي خوب و داشتههايش، خدا را ببيند نه غرورش را، همهچيز در او آماده ميشود تا به رشد متعالي معنوي برسد و رابطهاش با خداوند يك رابطه درست بندگي باشد. بعد از اصلاح رابطه با خدا و خود، سومين اثر مهم شكر در بهبود رابطه با ديگر افراد است. فردي كه شاكر خداست، سختگيريهاي غيرواقعي به ديگران نميكند، خوبيهايشان را ميبيند و آنها را واسطههاي خداوند ميبيند و با مردم مدارا ميكند. اين بندهها بهخاطر قانون شكر، روزي بيشتري از جانب خداوند دريافت ميكنند پس دست تمناي بيجا و دائمي به سمت ديگران ندارند. آرامش و رضايت از زندگي در اين عده، تا حد زيادي اخلاقهاي منفي مثل گلهكردنهاي دائمي و پر توقعبودن را از بين ميبرد. امام علي(ع) در حديثي، شكرگزاري را از عوامل ايجاد زهد به شمار ميآورند.
• خودتان را بسنجيد
برخی مدیران مطالعه در زمینه مسئولیتشان ندارند در
حالی که باید فکر جدید به میدان بیاورند
اقدامات باید انقلابی و جهادی باشد، چرا که نشستن
پشت میز کاری از پیش نمیبرد
بیشتر ترفندهای دشمنان برای اینکه امت اسلامی را
به شکست برسانند، حول دو محور مسائل اقتصادی و
فحشا و منکرات است و برنامههای جدی برای این دو
محور دارند بنابراین در مقابل این دو حیله دشمن باید
برنامه داشته باشیم
همانطوری که رهبری فرمودند:
در هیچ مرحلهای نباید از مکر و طراحی دشمنان غافل شد.
اللّهُمَّ نَوِّر قُلُوبَنا بِالْقُرآن
اللّهُمَّ زَیِّن اَخْلاقَنا بِزینَةِ الْقُرآن
اللّهُمَّ ارْزُقنا شَفاعَةَ الْقُرآن
چرا كه خداوند در قرآن تعداد كمي از بندهها را شاكر معرفي ميكند. حالا بعد از يكماه روزهداري، توقع بجايي است كه به اين ويژگي مهم اخلاقي، بهصورت جديتري بينديشيم و در راستاي شاكر بودن و شاكرشدن تغيير كنيم. هرچه باشد روايتها شاكربودن را لازمه استجابت دعا، افزايش روزي، قطعنشدن نعمتهاي قبلي، آرامش قلب، صبوربودن و بسياري از خوبيهاي ديگر ميدانند. براي چشيدن طعم واقعي عيد فطر و عيدي گرفتن ازخدا، بهدنبال درك صفت شاكربودن باشيد.
• بركت شكر در چيست؟
بندههاي شاكر بيشتر از هر موضوعي راه انس با خدا و ياد او را بهتر درك ميكنند. اينكه به هرچه نگاه كنند رد پاي خدا را داشته باشد و بهانه شكري به آنها بدهد، فرصتهاي لحظه به لحظهاي براي يادآوري حضور و حمايت خدا را برايشان مهيا ميكند كه در پناه آن رشد معنوي چشمگيري دارند. دومين بركت شكر در اين است كه فرد شاكر، خودش را صاحب بيقيد و شرط همهچيز نميداند. وقتي فردي در دل اتفاقهاي خوب و داشتههايش، خدا را ببيند نه غرورش را، همهچيز در او آماده ميشود تا به رشد متعالي معنوي برسد و رابطهاش با خداوند يك رابطه درست بندگي باشد. بعد از اصلاح رابطه با خدا و خود، سومين اثر مهم شكر در بهبود رابطه با ديگر افراد است. فردي كه شاكر خداست، سختگيريهاي غيرواقعي به ديگران نميكند، خوبيهايشان را ميبيند و آنها را واسطههاي خداوند ميبيند و با مردم مدارا ميكند. اين بندهها بهخاطر قانون شكر، روزي بيشتري از جانب خداوند دريافت ميكنند پس دست تمناي بيجا و دائمي به سمت ديگران ندارند. آرامش و رضايت از زندگي در اين عده، تا حد زيادي اخلاقهاي منفي مثل گلهكردنهاي دائمي و پر توقعبودن را از بين ميبرد. امام علي(ع) در حديثي، شكرگزاري را از عوامل ايجاد زهد به شمار ميآورند.
• خودتان را بسنجيد
برخی مدیران مطالعه در زمینه مسئولیتشان ندارند در
حالی که باید فکر جدید به میدان بیاورند
اقدامات باید انقلابی و جهادی باشد، چرا که نشستن
پشت میز کاری از پیش نمیبرد
بیشتر ترفندهای دشمنان برای اینکه امت اسلامی را
به شکست برسانند، حول دو محور مسائل اقتصادی و
فحشا و منکرات است و برنامههای جدی برای این دو
محور دارند بنابراین در مقابل این دو حیله دشمن باید
برنامه داشته باشیم
همانطوری که رهبری فرمودند:
در هیچ مرحلهای نباید از مکر و طراحی دشمنان غافل شد.
اللّهُمَّ نَوِّر قُلُوبَنا بِالْقُرآن
اللّهُمَّ زَیِّن اَخْلاقَنا بِزینَةِ الْقُرآن
اللّهُمَّ ارْزُقنا شَفاعَةَ الْقُرآن