اقتصاد بازار

🔰‍کدام وزارتخانه‌ها تعطیل شوند؟


✍مرتضی کاظمی
اقتصاددان
حدس می‌زنید چه تعداد سازمان دولتی و حاکمیتی در ایران فعالیت می‌کنند؟ پاسخ به این پرسش شما را حیرت‌زده خواهد کرد؛ بیش از ۶هزار سازمان دولتی و حاکمیتی در ایران فعالیت می‌کنند.

بوروکراسی در ایران توانسته یک‌تنه به یک مانع مهم برای پیشرفت اقتصادی تبدیل شود. با این مانع چه کنیم؟ پاسخ من این است که هیچ چاره‌ای به جز تعطیلی ضربتی بسیاری از این سازمان‌ها نداریم.

این وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مزاحم، صدها هزار میلیارد تومان هزینه و بودجه تحمیل می کنند؛ منفعت‌های از دست رفته به‌خاطر وجود اونها، هزاران میلیارد دلار هزینه‌فرصت به ما تحمیل کرده، استعدادهای فراوانی را ناامید و کسب‌و‌کارهای زیادی را سرکوب کرده است.

ما ۲۰وزارتخانه داریم که بعضی از آنها تجمیع‌شده چندین وزارتخانه هستند به اضافه انواع و اقسام ستادهای عجیب و شوراهای عالی و همچنین انواع و اقسام نهادهای نظارتی و فرهنگی با زیرمجموعه‌های مفصل که مجموعا میلیون‌ها کارمند را در هزاران ساختمان جای داده‌اند. البته شبه‌دولتی‌ها و خصولتی‌ها رو هم اضافه کنید.

اگر روزی روزگاری چنین اراده‌ای برای تعطیلی ضربتی این سازمان‌ها ساخته شود با کارکنانی که در این سازمان‌ها مشغول کار هستند، چه کنیم؟
در پاسخ می‌توان گفت کارمندان این وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایی که تعطیل می‌شوند حتی اگر تا زمان بازنشستگی از جیب مردم، مستمری بگیرند همچنان منفعتی قابل توجه نصیب مردم و اقتصاد ایران خواهد شد. چرا؟ یکی از دلایلش این است که اگر این سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها تعطیل نشوند، وقتی کارمندانشان بازنشسته می‌شوند این دستگاه بوروکراسی می‌تواند افراد جدیدی را جایگزین نفرات قبلی کند و این سلسله می‌تواند تا ده‌ها و شاید صدها سال مانع رشد و پیشرفت باشد.


📊 کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍ خسارت تحریم ها بر اقتصاد ایران

ترجمه و تلخیص؛
دکتر اسداله الوندی زاده

بدون تردید در سالهای گذشته یکی از پرمناقشه‌ترین بحث‌ها میان آحاد جامعه، تاثیر تحریم ها بر اقتصاد ایران بوده است. در این نوشتار سعی شده است جدیدترین برآوردِ آثار زیان بار و خسارت تحریم ها بر اقتصاد ایران تشریح گردد.
رضا زمانی استادیار دانشگاه علامه طباطبایی و پژوهشگر میهمان دانشگاه فیلیپس ماربورگ آلمان در مقاله ای تحت عنوان ؛ *آیا هزینه های تریلیون دلاری تحریم برای توسعه اقتصادی ایران مهم است؟* به بررسی هزینه های تحمیل شده بر اقتصادِ ایران در ادوار مختلف ریاست جمهوری اوباما، ترامپ و بایدن در بازه زمانی( ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲)  پرداخته است.

سوالات کلیدی این پژوهش به شرح ذیل خلاصه می گردد:

۱- کل هزینه های تحمیل شده بر اقتصاد ایران از محل تحریم ها چه میزان می باشد؟‌( سرانه هزینه های تحریم چقدر می باشد؟)

۲- هزینه‌های جنگ ۸ ساله ایران  - عراق بیشتر است یا هزینه تحریم‌ها؟

۳- هزینه‌های تحمیلی از محل تحریم ها به تفکیک ادوار ریاست جمهوری اوباما، ترامپ و بایدن چقدر می باشد؟

۴- هزینه تحریم‌ها در سناریوهای جایگزین چقدر می باشد؟

۵- آیا تحریم‌ها ساختار تولید را در اقتصاد ایران تغییر داده است؟

۶-چند درصد از عقب ماندگی اقتصاد ایران نسبت به کشورهای ترکیه، عربستان سعودی و امارات بوسیله تحریم ها توضیح داده می شود؟

در این مقاله با استفاده از "*روش های اقتصادسنجی و تحلیل کنترل مصنوعی*" در سه سناریوی ذیل هزینه های تحریم بر اقتصاد ایران از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲ محاسبه شده است.

۱- تدوام روند اقتصاد ایران به حالت طبیعی و بدون تحریم

۲- روند رشد اقتصاد ایران مشابه کشورهای با درآمد متوسط

۳- روند رشد اقتصاد ایران مطابق کشورهای قید شده در سند چشم انداز( عربستان، ترکیه)

هزینه های تحریم در سه دوره ریاست جمهوری آمریکا به شرح ذیل برآورد شده است؛
اوباما : ۵۰۵ میلیارد دلار
ترامپ: ۴۵۳ میلیارد دلار
بایدن: ۲۵۲ میلیارد دلار.
مجموعا: ۱۲۱۰ میلیارد دلار! (تقریبا سالی ۱۰۰ میلیارد دلار).

همچنین هزینه های تحمیلی به تفکیک بخش های اقتصادی به شرح ذیل می باشد.
۱-خدمات : ۶۰۲ میلیارد دلار
۲-صنعت : ۴۵۲ میلیارد دلار
۳- کشاورزی: ۱۵۰ میلیارد دلار

نکته دیگه اینکه مجموع هزینه های جنگ و انقلاب ظرف مدت ۱۲ سال (از ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۸)
۱۵۴۴ میلیارد دلار( به دلار ثابت سال ۲۰۱۰) برآورد شده است.
سال های جنگ: ۱۱۷۴ میلیارد دلار
سال های انقلاب: ۳۷۰ میلیارد دلار.‌

مطابق نتایج این تحقیق، هزینه های تحریم از هزینه های جنگ  بیشتر بوده است. همچنین در دوره ریاست جمهوری اوباما، ترامپ و بایدن، درآمد سرانه، به ترتیب ۱۰۵۰، ۱۳۱۶ و ۱۴۲۸ دلار، افت کرده است.
به طور میانگین، تحریم‌ها باعث از دست رفتن 23 درصد از ظرفیت اقتصادی ایران شده‌ است.

مقایسه رشد اقتصادی ایران با کشورهای ترکیه، عربستان سعودی، و امارات نشان می‌دهد که تحریم‌ها عامل اصلی عقب‌ماندگی اقتصادی ایران نسبت به این کشورها بوده است.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍دیکتاتورها زاده نمی شوند، ساخته می شوند!


آزمایش روانشناسی دانشگاه استنفورد که در سال ۱۹۷۱ به پیشنهاد و نظارت پروفسور زیمباردو انجام شد، گوشه هایی تاریک از شخصیت انسان ها را برای همیشه در معرض دید گذاشت. این آزمایش نشان داد که قدرت مطلق با انسان ها چه می کند، و حتا در یک دوره کوتاه، چگونه آدم ها به زندانی بودن عادت می کنند، و با فراموش کردن هویت اصلی خود و با پذیرفتن دستور زندانبان ها، و تقویت احساس قدرت در آن ها، زندانبان ها را به دیکتاتورهایی تمام عیار تبدیل می کنند.

فیلم داستانی «آزمایش» نیز بر اساس همین ماجرا در سال ۲۰۱۰ ساخته شد. در این آزمایش که به آزمایش زندان استنفورد معروف است، ۲۴ داوطلب مرد از قشر متوسط تحصیلکرده که همگی از سلامت روحی و جسمی برخوردار بودند با درج آگهی روزنامه، از میان چندین نفر دست چین شدند و قرار شد با شرکت در این آزمایش، مزد بگیرند.

با انجام قرعه کشی، نیمی از افراد زندانی و نیم دیگر آنان نقش زندانبان را پذیرا شدند. در زیرزمین دانشگاه استنفورد، یک زندان با تمام سلول هایش شبیه سازی شد. مدت آزمایش ۲ هفته بود. زندانی ها زمانی که انتظار نداشتند، هر یک در خانه خود با شنیدن آژیر پلیس دستگیر شدند، به آن ها چشم بند زده شد، مایع ضد شپش روی آن ها ریخته شد، از آن ها انگشت نگاری و عکس برداری، و سرشان تراشیده شد. آن ها با گرفتن یک شماره به جای اسم، لباس های گشادی دریافت کردند و بر پاهایشان زنجیر زده شد تا فراموش نکنند که زندانی هستند.

هر کدام از آن ها را با دو زندانی دیگر در یک سلول انداختند. زندانبان ها به یونیفرم ارتشی، باتوم و عینک جیوه ای مجهز شدند تا از تماس چشمی خودداری شود. زیمباردو در جلسه توجیهی قبل از شروع آزمایش برای زندانبان ها، با اعلام ممنوعیت تنبیه بدنی، تاکید کرد که آن ها می توانند با رفتار برتری جویانه برای ایجاد سردرگمی، شخصیت‌زدایی، و فردیت‌زدایی در زندانی ها، هر طور که بخواهند زندانی ها را تحت فشار بگذارند.

روز اول همه چیز به خوبی پیش رفت ولی از روز دوم، اعتراض یکی از زندانی ها به غذا، به شورش انجامید و زندانبان ها برای کنترل زندانی ها گام به گام از تمام قدرت خود بهره گرفتند. ماجرا از دستور تکرار شماره زندانیان برای حفظ شدن آن و فراموشی هویت واقعی زندانی ها شروع شد ولی با محدودیت استفاده از توالت، و استفاده از تشک خواب و برهنه کردن زندانی ها ادامه یافت. به نظر می رسید با وجود این که هر دو طرف می دانستند این یک آزمایش دو هفته ای است و زندانی ها در واقع جرمی مرتکب نشده اند ولی امر به هر دو طرف مشتبه شده بود. زندانبان ها سرمست و مدهوش از سلب اختیار زندانی ها تبدیل به دیکتاتورهای تمام عیاری شدند که از هیچ گونه تحقیری نسبت به زندانیان خودداری نکردند.

مسئله آزار سادیسمی زندانی ها به یک لذت شخصی بدل شده بود. عجیب آن که نه مذهب و نه تحصیلات زندانبان ها، موجب عذاب وجدان یا اعتراض آن ها به اعمال شنیع دیگر هم قطارانشان نشد. هیچ کدام آن ها به این شرایط غیر انسانی اعتراض نکردند. حتی کسانی که از بیرون ماجرا را می دیدند به این شرایط اعتراض نکردند. همچنین با وجود آن که در اواسط آزمایش به زندانی ها اعلام شد که دیگر دستمزدی به آن ها تعلق نمی گیرد و با وجود مهیا بودن شرایط خروج از آزمایش، زندانیان چنان هویت جدید خود را پذیرفته بودند که برای خروج تلاشی نکردند. گویی منتظر بودند کسی از بیرون تعادل شوم داخل را بر هم بزند. در روز ششم آزمایش، نامزد زیمباردو که دانشجوی ارشد روانشناسی بود با دیدن وضعیت رقت بار زندانیان اعتراض کرد و بدین گونه آزمایش قطع شد و دیگر ادامه نیافت.

به غیر از محققان، خود زندانیان و زندانبان ها هم باور نمی کردند که شرایط آزمایش، چنین سریع به واقعیت تبدیل شود. ۲۰ سال بعد، وقتی زندانی ها و زندانبان ها دوباره درباره تجربه خود سخن گفتند، اعلام کردند که هنوز نمی توانند باور کنند که در آن شش روز چنین رفتارهایی از خود نشان داده بودند.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

تنبلی گروهی🔰‍


مهندسی فرانسوی به نام رینگلمن که روی کارایی اسبها کار می کرد دریافت که قدرت حمل بار دو اسب با دو برابر قدرت حمل بار یک اسب برابر نیست. او این مطالعه را به رفتار گروهی انسانها نیز تعمیم داد. نتایج جالب توجه بود. اگر دو نفر در یک تیم طناب کشی حاضر شوند هر یک تا ۹۳٪ توان خود را به کار خواهند گرفت. اگر طناب کشی بین گروههای سه نفره انجام شود هر یک از اعضاء تیم  ۸۵٪ توان خود را به کار خواهد گرفت. این عدد در مورد یک تیم هشت نفره برای هر فرد تنها ۴۹٪ خواهد بود!

در روانشناسی اجتماعی ثابت شده است که کارایی گروهها و تیمهای کاری از جمع کارایی تک تک اعضاء گروه کمتر است. کاهش تلاش فرد در یک تیم ناشی از *دیده نشدن* است. در واقع، افراد هنگامی حداکثر توان ذهنی و جسمی خود را به کار می گیرند که این تلاش به طور مشخص قابل سنجش و ارزیابی باشد.

اگر صرف توان و تلاش یک فردِ عضو یک تیم در عملکرد کلی گروه به طور مشخص قابل اندازه گیری نباشد، *تنبلی کردن* رفتار نرمال اعضاء گروه خواهد بود. به این پدیده تنبلی گروهی (Social Loafing) گفته می شود.

وقتی افراد با هم کار می کنند کارایی کاهش می یابد و این خیلی غیر عادی نیست. این کاهش کارایی تا حدی است که عملکرد کلی تیم به طور کامل مختل نشود چون در شرایطی که تیم ببازد هیچ یک از افراد از عواقب آن ایمن نخواهد بود. افراد در تیم سطح تنبلی خود را طوری تنظیم می کنند که به طور مشخص بازنده بودن تیم به چشم نیاید.

تنبلی گروهی پیامدهای جالب توجهی دارد. هیچ کس در یک گروه به تصور خود نمی خواهد پیامدهای منفی تصمیم گیریها و عملکرد گروهی را بپذیرد و مایل است(به ویژه زمانی که تیم باخته است) خود را پشت تصمیمات گروه پنهان کند(Diffusion of Responsibility).

از طرفی، معمولا ریسک پذیری گروه از یک فرد مشخص بیشتر است. چرا که همه می دانند در صورتی که کارها خوب پیش نرود پیامدهای های آن گریبانگیر یک فرد نخواهد بود(Risky Shift). این موضوع می تواند بسیار خطرناک باشد به ویژه در مورد تصمیم های بسیار خاص، مانند هنگامی که قرار است راجع به شلیک اولین موشک اتمی تصمیم گیری شود.

ولی آیا رفتار تنبلی گروهی به مفهوم عدم کارایی تیمها است؟ پاسخ این سوال منفی است چرا که ما به جهت نیاز به تخصصهای متنوع در حوزه های مختلف و نیز آثار مثبت روانی همکاری بین افراد، الزام به تشکیل تیم داریم ولی جهت پرهیز از کاهش کارایی تیمی باید تا حد ممکن تیمهای کاری را در گروههای کوچکتر سازماندهی کنیم و به علاوه، مکانیسم مشخصی برای اندازه گیری و ارزیابی عملکرد اعضاء تیم طراحی و اجراء کنیم.
منبع؛برگرفته از کتاب هنر شفاف اندیشیدن

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍ تپلی

یکی از عجیب‌ترین و البته مهم‌ترین داستان‌های کوتاه جهان، داستانی است به نام Boule de suif نوشته گی‌دو موپاسانِ فرانسوی که در فارسی به تُپُلی ترجمه شده است.

تُپُلی روایتِ اولویتِ غریزه بقا و پیشی گرفتنِ آن از تمام اخلاقیات ساخته بشر در مواقعی است که منافع و امنیتِ آدمیزاد به خطر می‌افتند.

داستان در خلال یکی از جنگ‌های پروس (آلمان) و فرانسه در قرن نوزدهم اتفاق می‌افتد. ده تن از اهالی یکی از شهرهای مرزی فرانسه برای فرار از نیروهای اشغالگر پروس تصمیم می‌گیرند سوار یک کالسکه شوند.
یک فاحشه که نام اصلی او Elisabeth Rousset است، یک کُنتِ، یک زوج مغازه دار از طبقه متوسط، یک کارخانه دار ثروتمند و همسرش، یک روشنفکرِ جمهوری خواه،  دو زنِ راهبه و چند بورژوای دیگر که سبب می‌شوند کالسکه یک جهان کوچک از جامعه فرانسه را تشکیل بدهد...

الیزابت که برخلاف باقی مهمان‌ها شخصیتی رُک و غیرنمایشی دارد نه به نظرات سیاسی باقی حاضران در کالسکه گوش می‌دهد و نه محافظه‌ کار و محاسبه گر است. برخلاف بقیه که پس از پیمودن چند ساعت از راه گرسنگی را سرکوب می‌کنند و آذوقه هایشان را رو نمی‌کنند، تُپُلی (الیزابت) سبد غدایش را باز می‌کند و به بقیه هم تعارف می‌کند...

مهمان‌ها که در بدو ورود و به دلیل دانستنِ شغلِ تُپلی با اکراه و انزجار به او نگاه می‌گردند و از همسفر بودن با او احساس حقارت می‌کردند دست رد به غذاهای خوشمزه تُپُلی نمی‌زنند...

در این میان کالسکه به دلیل هوای بد و مه گرفتگی وارد نواحی تحت اشغال آلمانی‌ها می‌شود و اعضای کالسکه که برای شب مانی به یک مسافرخانه مراجعه می‌کنند متوجه حضور نظامیان پروس در آنجا می‌شوند...
افسر آلمانی تمام اعضای کالسکه را در مسافرخانه بازداشت می‌کند و پس از دو روز که فرانسوی‌ها جویای دلیل می‌شوند افسر آلمانی به آنها می‌گوید شرط آزادی شان این است که تُپُلی بپذیرد که یک شب پیش او بخوابد...

فرانسوی‌ها که ابتدا از شنیدن این درخواست بی‌شرمانه خشمگین شده بودند  رفته‌رفته از غرور و مقاوت الیزابت برای نخوابیدن با افسر آلمانی به ستوه می‌آیند.

روشنفکر و ثروتمند و راهبه و تاجر و فرهیخته همه دست به یکی می‌کنند تا تُپُلی را راضی به قحبگی کنند...

موپاسان در این داستان به طرزی شگفت انگیزی وابسته بودنِ اخلاق به شرایط را نشان می‌دهد. تمام کسانی که تا چند ساعت پیش ظاهرا فاحشگی را زشت و قبیح می‌دانستند به هر روشی که بلد بودند از توجیهات فلسفی تا شیوه‌های رایزنیِ تجاری استفاده می‌کنند تا دختر بی‌نوا را راضی کنند با افسر آلمانی بخوابَد...

صحنه‌های پایانیِ داستان یک تراژدی محض است. تُپُلی برخلاف غرور و خواست قلبی برای خیر جمعی با افسر آلمانی خوابیده، کالسکه در حال حرکت است و افرادی که در روز روشن برای تُپُلی دیوثی کرده‌اند حالا آذوقه‌هایشان را در آورده‌اند و می‌خورند.

تُپُلی گرسنه و غمگین در گوشه کالسکه نشسته است و به جماعتی نگاه می‌کند که دوباره بر سر میهن و غرور و آزادی و پاکدامنی دارند حرف می‌زنند. هیچکس به الیزابت نگاه نمی‌کند ولی گی دو موپاسان او را در تاریخ ادبیات جهان جاودانه می‌کند. دختری مهربان و پاک که بین فاحشه‌های واقعی نشسته است...


📊 کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍صندوق ثروت یا اهرم نفوذ؟
امارات چگونه از طریق سرمایه‌گذاری، نفوذ سیاسی و اجتماعی خود را توسعه می‌دهد؟


«هلدینگ سرمایه‌ای ابوظبی» (ADQ) که یکی از صندوق‌های ثروت امارات است، تصمیم گرفته رویکرد جدیدی اتخاذ کند. جاه‌طلبی جدید ADQ افزایش نفوذ خارجی است و این شرکت حاضر است برای آن هزینه‌های کلانی پرداخت ‌کند. صندوق ثروت ملی امارات به جای اینکه پولش را صرفا سرمایه‌گذاری کند، آن را صرف خرید بخشی از ساحل مدیترانه‌ای مصر کرد که قرار است به یک مقصد گردشگری، قطب مالی و منطقه آزاد تبدیل شود. این حرکت جسورانه، نشان‌دهنده این است که امارات اعتقاد عمیقی به فرصت اعمال نفوذ دارد.

«صندوق‌های ثروت ملی» خیلی نگران سیاست خارجی کشورشان نیستند. صندوق‌هایی که در خارج از کشور سرمایه‌گذاری می‌کنند، معمولا هدفشان این است که بازدهی ثابتی را تضمین کنند یا دارایی‌ها را متنوع‌سازی کنند؛ یعنی سهمی در خزانه‌داری یا سهام کشورهای غربی داشته باشند. خیلی از این صندوق‌ها، شروع به خرج کردن بیشتر بازدهی مالی خود در داخل کرده‌اند، تا طرح‌های رشد ملی را توسعه دهند. اما «هلدینگ سرمایه‌ای ابوظبی» (ADQ) که یکی از صندوق‌های ثروت امارات است، مسیر متفاوتی را در پیش گرفته است.

این صندوق با 199میلیارد دلار دارایی تحت مدیریت که معادل دو پنجم تولید ناخالص داخلی (GDP) امارات است، تصمیم گرفته رویکرد جدیدی اتخاذ کند. با اینکه بیش از 80 درصد کل سرمایه این صندوق به زیرساخت‌های داخلی و شرکت‌های مرتبط مثل «هواپیمای اتحاد» و «گروه بنادر ابوظبی» اختصاص یافته، اما می‌توان آن را انعکاس عملکرد سال‌های اولیه بعد از تاسیس صندوق در سال 2018 دانست. جاه‌طلبی جدید ADQ افزایش نفوذ خارجی است که حاضر است برای آن هزینه‌های کلانی کند
منبع: کارخانه

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍ آیا بانک‌ها در برابر جامعه مسئولیت دارند؟


✍️ آزاده خرمی‌مقدم
هفته گذشته رئیس‌کل بانک مرکزی در «همایش تامین مالی تولید» در سخنرانی کوتاهی که داشت، به آمارهایی اشاره کرد که بسیار تکان‌دهنده بود. بر اساس آمارهای اعلام‌شده از سوی رئیس‌کل بانک مرکزی، در شش ‌ماه گذشته ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید خلق شده که از این مقدار ۵۰ درصد در چرخه تامین مالی نظام تولید بوده است. همچنین حدود 23 درصد نقدینگی خلق شده در 6 ماه اول سال، ناشی از تکلیف به نظام بانکی برای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی بوده است.

در سال‌های گذشته سهم تامین مالی خانوار از تامین مالی شبکه بانکی به‌طور میانگین حدود ۱۴ درصد بوده؛ اما هم‌اکنون به بالای ۲۳ درصد رسیده است، البته نتیجه این شده که مردم دسترسی بهتری به منابع مالی داشته باشند؛ ولی بنا به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی، این نقش بر عهده دولت بوده که به شبکه بانکی تحمیل شده است. آقای فرزین در این همایش گفت: «اگر تامین مالی به گونه‌ای باشد که نقدینگی افزایش پیدا کند، اثرات تورمی خواهد داشت و این تورم اقتصاد کشور را مختل می‌کند. محاسبات ما در بانک مرکزی نشان می‌دهد که هم‌اکنون بخش زیادی از تامین مالی شبکه بانکی از طریق پایه پولی انجام می‌شود که تداوم این مسئله بر تورم اثر منفی می‌گذارد.»
وی افزود: «همه می‌دانیم که معضل اساسی و تنگنای اساسی در کشور تامین مالی است. یعنی اگر نتوانیم تنگنای اساسی تامین مالی را در کشور حل کنیم، نمی‌توانیم به رشد مورد نظر برسیم.»

همه آمارهایی که رئیس‌کل ارائه کرد، جای بحث و بررسی دارد، اما یکی از این آمارها، نگرانی‌های جدیدی به وجود آورده است. محمدرضا فرزین گفت: « حدود 23 درصد نقدینگی خلق شده در 6 ماه اول سال، ناشی از تکلیف به نظام بانکی برای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی بوده است.» تعریف روشنی درباره مسئولیت اجتماعی بانک‌ها وجود ندارد اما بر اساس تعریف‌هایی که مدافعان مطرح کرده‌اند، مسئولیت اجتماعی مجموعه وظایف و تعهدات اجتماعی است که بانک‌ها به نیابت از دولت باید برای مراقبت و کمک به جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کنند، انجام دهند.

منظور از مسئولیت اجتماعی این است که بانک‌ها بخشی از منابع خود را در زمینه ترویج امور فرهنگی و مذهبی، کاهش فقر، حفظ محیط ‌زیست، وام ازدواج، طرح‌های اشتغال و نجات بنگاه‌های ورشکسته صرف کنند. تا امروز آمار مشخصی درباره مسئولیت اجتماعی بانک‌ها منتشر نشده و از جزئیات آماری که رئیس‌کل هم ارائه کرده، اطلاعاتی در دسترس نیست، اما سهم 23 درصد مسئولیت اجتماعی، در سبد تامین مالی بانک‌ها رقم بسیار بزرگی است.

هر روز در رسانه‌ها اخبار مختلفی درباره فعالیت‌های عام‌المنفعه بانک‌ها منتشر می‌شود. به‌طور مثال بانک‌ها با افتخار اعلام می‌کنند که بخشی از منابع خود را صرف پرداخت تسهیلات ازدواج جوانان، فرزندآوری، ساخت پل و مدرسه و حمایت از اشتغال زنان و معلولان کرده‌اند. به ظاهر انجام چنین فعالیت‌هایی مثبت و خیرخواهانه است، اما در حقیقت این‌طور نیست و بانک‌ها بنا به استدلالی که مدافعان اقتصاد آزاد دارند، وظیفه حمایت‌های اجتماعی را بر عهده ندارند و نباید منابع خود را صرف این نوع کارها کنند. درک این موضوع در کشور ما سخت است، به این دلیل که شمار زیادی از افراد جامعه، در فقر به سر می‌برند و ممکن است برخی بگویند حمایت بانک‌ها از فرودستان جامعه ضروری است، اما نکته اینجاست که اگر قرار به حمایت باشد، دولت و افراد این وظیفه را بر عهده دارند نه بنگاه‌ها و بانک‌ها. اقتصاددانان تنها ماموریت بانک‌ها را خلق سود می‌دانند و معتقدند مسئولیت اجتماعی، وظیفه مؤسسه‌های مالی نیست.

اما مشکل اینجاست که سیاستمداران نظام بانکی را به قلک خود تبدیل کرده و مدام برای بانک‌ها هزینه می‌تراشند که این موضوع یکی از دلایلی به حساب می‌آید که باعث شکل‌گیری ناترازی در بانک‌ها شده است.
تجارت فردا

📊 کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍سقوط نیروی کار زنان
کرونا چگونه مشارکت نیروی کار زنان ایرانی را کاهش داد؟


✍حامد وحیدی
این مقاله به بررسی تاثیر شوک‌های ناشی از همه‌گیری کرونا بر مشارکت نیروی کار زنان در ایران پرداخته و به‌طور خاص به چگونگی تشدید این اثرات در مقایسه با مردان اشاره می‌کند. به دلیل وضعیت آسیب‌پذیر بازار کار زنان در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA)  و از جمله ایران، این تاثیرات اهمیت ویژه‌ای دارند. حتی پیش از همه‌گیری، نرخ مشارکت نیروی کار زنان در منطقه منا به‌طور قابل توجهی پایین بود. به همین دلیل، این مشارکت همواره شکننده و آسیب‌پذیر بوده است. همه‌گیری کرونا نیز شوک بزرگی به اقتصادهای این منطقه وارد کرد و بازار کار، به‌ویژه اشتغال زنان، به‌شدت تحت تاثیر قرار گرفت.

البته ایران مورد خاصی در منطقه MENA است، زیرا بازار کار آن پیش از همه‌گیری نیز به دلیل تحریم‌های اقتصادی آمریکا که از سال 2018 و هم‌زمان با همه‌گیری شدت یافته بود، دچار مشکلات زیادی شده بود. این تحریم‌ها تاثیرات منفی عمیقی بر اقتصاد ایران داشتند که باعث شد تحلیل تاثیرات همه‌گیری بدون در نظر گرفتن اثرات تحریم‌ها ناقص باشد. به همین دلیل، در این مطالعه علاوه بر بررسی تاثیرات همه‌گیری، متغیرهای دیگری مانند نرخ مرگ‌ومیر مازاد (به‌ عنوان شاخص شدت همه‌گیری) نیز مورد استفاده قرار گرفته است.

با استفاده از این رویکرد، نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که همه‌گیری کرونا تاثیرات ناهمگنی بر بازار کار زنان در ایران داشته و زنان بیشتر از مردان آسیب دیده‌اند. این تاثیرات به دلیل شرایط شکننده اشتغال زنان پیش از همه‌گیری و فشارهای اضافی ناشی از تحریم‌های اقتصادی تشدید شده است. از این‌رو، کاهش مشارکت نیروی کار زنان در دوران همه‌گیری به‌طور چشمگیری بیشتر از کاهش‌های عمومی بازار کار بوده و نیاز به سیاست‌هایی برای کاهش این نابرابری‌ها بیشتر از قبل احساس می‌شود. 

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍ من کاندیدای ریاست جمهوری هستم!


✍️دکتر مجتبی لشکربلوکی
توسعه این شکلی است:
۱۵۰ سال پیش در آمریکا اتفاق بامزه ای افتاد. یک زن در آمریکا، به جرم «کاندیداتوری برای ریاست جمهوری» زندانی شد! «ویکتوریا وودهال» به‌عنوان اولین زن در تاریخ آمریکا رسما کاندیدای ریاست جمهوری شد.  او زمانی چنین تصمیمی گرفت که حتی زنان حق رای نداشتند.

خانم «وودهال» استدلال جالبی داشت. طبق قانون (که البته آن هم باید تغییر کند) ما، زنان، حق رای دادن نداریم اما کجای قانون نوشته زنان حق کاندیدا شدن ندارند. سه روز قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، «ویکتوریا وودهال» بازداشت شد. جرم او مسخره بود: اعلان مکرر کاندیداتوری ریاست جمهوری و پافشاری بر جذب کردن رای شهروندان از تریبون روزنامه‌ای که تحت مالکیت وی بود.

●او پس از آزادی از زندان، همچنان به سخنرانی‌ها و فعالیت‌های اجتماعی خود برای دستیابی زنان آمریکایی به حقوق سیاسی و اجتماعی برابر با مردان، ادامه داد. سرانجام «وودهال» توانست در آخرین سال‌های عمر خود، «اعطای حق رای به زنان» را ببیند.

👈تجویز راهبردی:

نکته اول اینکه آدم های منطقی که وضعیت موجود را می پذیرند، رشد و پیشرفت مدیون آدم های غیرمنطقی است که می زنند زیر میز! 
نکته دوم اینکه لازم نیست من و شما رییس جمهور شویم، فقط کافیست در هر حوزه ای که هستیم، خط شکن باشیم:

اولین دختری که تصمیم گرفت پنهانی درس بخواند راهی را باز کرد برای فعال شدن تمام زنان و دختران.

اولین کاسبی که تصمیم گرفت اعتماد کند و کالای فروخته شده را پس بگیرد

اولین تولیدکننده ای که تصمیم گرفت از مواد اولیه با کیفیت در محصولاتش استفاده کند.

▪︎lاولین کسی که تصمیم گرفت از بیت کوین برای خرید و فروش استفاده کند و آن را جایگزین پول واقعی کند.

اولین پزشکی که تصمیم گرفت مانند همه کارمندان و معلمان مالیات پرداخت کند و بقیه پزشکان را هم به مالیات دادن ترغیب کند.

اولین کارمندی که به احترام مراجعه کننده (و نه هیچ دلیل دیگری) از وقت ناهارش بگذرد.

اولین سیاست مداری که مثل بچه آدم تصمیم گرفت غرور را کنار بگذارد و از مردم معذرت خواهی کند.

اولین مدیری که تصمیم خواهد گرفت نامه ای بنویسد به تمام زیرمجموعه هایش و ابلاغ رسمی کند که هیچ کدام از فرزندان، اطرافیان، هم محلی ها و اقوامش حق ندارند خارج از عرف اداری درخواستی کنند.

اولین کارخانه داری که تصمیم گرفت به جای گواهی عدم سوء پیشینه، گواهی سوء پیشینه بگیرد و کسانی که زندان رفته اند را استخدام کند.

این ها همه شان کاندیداهای ریاست جمهوری هستند. این ها قهرمان های توسعه یافتگی هستند. داستان این «زن قهرمان» نشان می دهد که هر کدام از ما فارغ از سن و سال، فارغ از جنسیت و زبان می‌توانیم یک کنشگر توسعه باشیم. کافیست از خانه و محله، سازمان و مدرسه خود شروع کنیم یک بهبود و یک تغییر را هدف گیری و پی گیری کنیم. خداوند همه مدیران، پزشکان، و سیاست مداران و زنان و مردان خط‌شکن را یاری خواهد کرد.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍تله هزینه‌های غرق شده


✍️محسن جلال‌پور
هنوز هواپیما حرکت نکردهسلام و عرض ادب. سپاسگزارم. بود که نزدیک شد و با لبخند پرسید: شما آقای جلال‌پور نیستید؟
سرم را بلند کردم و متوجه مردی با صورتی استخوانی و لاغر شدم که آرام روی صندلی کناری نشسته بود. با لبخند سری تکان دادم که یعنی خودم هستم و‌ بعد مشغول مطالعه شدم.
صندلی‌اش کنار من بود و چند دقیقه‌ای مشغول کارهای خودش و زمانی‌که کاپشن‌اش را تا کرد و در قفسه بالای سرش گذاشت، چندباری به من نگاه کرد.

به نظرم آمد می‌خواهد سوالی مطرح کند ولی با خودش کلنجار می‌رود. هواپیما به ابتدای باند رسید و موبایل‌ها خاموش شد، همچنان مشغول مطالعه بودم که مرد پرسید می‌توانم سؤالی مطرح کنم؟ گفتم خواهش می‌کنم؛ در خدمت هستم.

سؤالی که مطرح کرد و پاسخی که دادم و همان آشنایی چند دقیقه‌ای باعث شد این دوستی تداوم پیدا کند. تمام طول پرواز در گفت‌وگو کردیم و بعد هم قرار گذاشتیم و قرارهای بعدی و از آن روز تا امروز، بیش از ۱۰ سال است که مدام در ارتباط هستیم. سوال آن روز مرد، سوال این روزهای من و خیلی از دوستان است.

۱۰ سال پیش که این مرد در هواپیما قصه کسب‌وکارش را گفت، متوجه شدم مهم‌ترین چالش پیش‌روی‌ او، اصرار بر ادامه راهی‌ست که برای یک دهه وقت و انرژی و پول زیادی از او گرفته ولی موفقیتی به دنبال نداشته است و حالا چون احساس می‌کند در این مسیر هزینه زیادی داشته، باید ادامه دهد تا جبران مافات شود.

خیلی با او صحبت کردم و در نهایت او را متقاعد کردم که به اشتباه خود ادامه ندهد و به اصطلاح از تله «هزینه غرق شده» خارج شود. افرادی که در این تله گرفتار می‌شوند، عموماً تمایل دارند به تصمیم‌ های غلط و سرمایه‌ گذاری‌ های اشتباه خود پافشاری کنند و حتی وقتی مشخص می‌شود تصمیمی که گرفته‌اند یا پروژه‌ای که روی آن کار می‌کنند از اساس اشتباه است، باز هم ادامه می‌دهند. برای همسفر هواپیمایی‌ام توضیح دادم که در امر تجارت، پیدا کردن سوراخ خروج، مهم‌تر از پیدا کردن در ورود است.

در دنیای کسب‌وکار، مثال‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد گرفتار شدن در تله هزینه‌های غرق شده چه زیان‌های هنگفتی به دنبال دارد.
معروف‌ترین مثال، «خطای کنکورد» است که به تصمیم اشتباه دولت‌های بریتانیا و فرانسه برای ساخت یک هواپیمای غول‌پیکر به نام «کنکورد» اشاره دارد. حتی پس از آنکه مشخص شد دیگر توجیهی اقتصادی برای این پروژه وجود ندارد، دو کشور به سرمایه‌ گذاری برای توسعه هواپیمای کنکورد ادامه دادند. سیاستمداران درگیر این پروژه، نمی‌خواستند با شرم متوقف کردن کار و اعتراف به اینکه پولی که خرج‌ شده به یک وسیله نقلیه کارآمد منجر نمی‌شود، کنار بیایند. به این خطا، خطای کنکورد (Concorde Fallacy) می‌گویند.

پس «خطای کنکورد» به رفتار لجوجانه‌ای در انسان‌ها اشاره می‌کند که همان پافشاری بر تکرار یک اشتباه در سیاست، تجارت و حتی تصمیم‌های روزمره است. این در حالی است که گاهی اصرار بر اجرای  تصمیم‌های اشتباه هزینه  بیشتری نسبت به رها کردن آن تصمیم دارد.

تله هزینه‌های غرق‌شده در کشور‌داری و سیاست‌ گذاری هم خطرناک است و ممکن است کشوری را به خاک سیاه بنشاند. اصرار سیاستمداران بر تصمیم‌ های اشتباه با این استدلال که کشور کلی هزینه مالی و جانی داده، مثال روشنی از این رفتار اشتباه است که می‌تواند چند نسل را متضرر کند.

به طور مثال کشور کوبا بیش از ۵۰ سال است که انرژی و توان خود را صرف مبارزه با آمریکا کرده و مردم این کشور به قدری فقیر شده‌اند که حاضر می‌شوند جان خود را به خطر اندازند و در خلیج خوک‌ها شیرجه بزنند و ساعت‌ها شنا کنند تا شاید راهی به آمریکا پیدا کنند.

خطای کنکورد به ما گوشزد می‌کند که بر تصمیم‌های اشتباه خود پافشاری نکنیم و به این بهانه که برای این پروژه زحمت زیادی کشیده‌ایم یا هزینه زیادی صرف کرده‌ایم، به اشتباه خود ادامه ندهیم.

از نظر من فهم زمان خروج به هنگام، در هر کار و مسئولیت، برای افراد به خصوص برای تاجران و کارآفرینان حیاتی است. این‌ استدلال که چون بخش زیادی از عمر و سرمایه‌ام را در این مسیر هزینه کرده‌ام، پس محکوم به موفقیت هستم، استدلال خوبی نیست و ممکن است هزینه‌ افراد را بسیار بالا ببرد.

سیاستمدار هستید یا تاجر، وکیل هستید یا کارآفرین، مراقب باشید که در تله هزینه‌های غرق شده گرفتار نشوید و جماعتی را هم گرفتار نکنید. به موقع تصمیم‌ بگیرید و از تصمیم بد یا تجارت اشتباه به موقع خارج شوید در غیر این صورت باید هزینه‌های سنگین‌تری بپردازید.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍بازیگر لجستیک
عمان چگونه از پتانسیل بندرصحار برای نقش آفرینی در توسعه پایدار استفاده می کند؟


با وسعتی معادل 4500 هکتار و سرمایه‌ای بالغ بر 28 میلیارد دلار، ساحل خالی از سکنه صحار (Sohar) به یک هاب کسب و کار در منطقه بدل خواهد شد.

توسعه فرودگاه و شهرک فرودگاهی، ایجاد یک مجموعه اسکله و بندر راهبردی، تغییر کلیه زیرساخت‌های اداری منطقه به انواع هوشمند، آنلاین و تعاملی در کنار ایجاد حجم عظیمی از امتیازات اقتصادی و معافیت‌های مالیاتی موجب شده تا صحار به مقصد جدید صنعتگران، سرمایه‌گذاران و تجار بدل شود. از جمله شرکای مشهور عمان در این تحول زیرساختی می‌توان به وله، توتال و... اشاره کرد.

به این ترتیب بندر صحار قرار است پس از تکمیل به شبکه جهانی بنادر متصل در آمستردام هلند، پروتو برزیل، آدانی هند و ... بپیوندد. با عنایت به چنین نگرشی، منطقه آزاد صحار عمان نرخ‌های رقابتی خود را برای مشاغلی که به دنبال دریافت مجوز تجارت عمومی (GTL) هستند، گسترش داده و ابتکاری را برای تشویق شرکت‌های بین‌المللی جهت استقرار در این ناحیه و استفاده از مزایای حمایتی آن به کار گرفته است.

به موجب طرح ساختاری منطقه صحار، شرکت‌های علاقه‌مند به حضور در این منطقه می‌توانند تا 50 درصد در هزینه‌های ثابت صرفه‌جویی کنند ضمن اینکه با استفاده از پورتال الکترونیکی مدرنی که صدور تمام مجوزهای مورد نیاز را تضمین می‌کند، بلافاصله تجارت را شروع کنند.

عمان به همه تجار علاقه‌مند به فعالیت در صحار وعده داده همه سرمایه‌گذاران را از مالیات بر درآمد شخصی، عوارض واردات و نیز حقوق صادرات مجدد معاف کند و مالیات شرکت‌های فعال در منطقه را نیز تا 25 سال بدون نیاز به تزریق حداقل سرمایه اعمال کند.

طبق اسناد رسمی سرمایه‌گذاری منطقه اقتصادی صحار، کسب‌وکارهایی که به دنبال تثبیت جایگاه خود هستند، می‌توانند از طریق پارک‌ فناوری این منطقه، از مزیت فضای اداری تجاری را تا مدت سه سال به دست آورند که همین مورد کاهشی بین ۱۵ تا ۴۰ درصد در نرخ‌های اجاره دفتر را رقم می‌زند. در همین حال، این مشارکت به کسب و کارها امکان دسترسی به فضای اتاق جلسه با اینترنت پرسرعت و خدمات شهری را با یک هزینه مناسب سالانه ارائه می‌دهد.

به مدد این بسته مشوق و توسعه کیفی زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری، منطقه آزاد صحار تاکنون توانسته سرمایه‌گذاری‌هایی را از بخش‌های مختلف از جمله خودروسازی، فلزات خاص (وانادیوم و نیوبیوم)، پلیمر و مواد شیمیایی جذب کند. چنین صنایعی همگی از مسیرهای مناسب و سیستم حمل و نقل استثنایی بهره‌‎مند شده و به دروازه تجاری کشورهای همسایه و فراتر از آن بدل می‌شوند.

بندر و منطقه آزاد صحار بر اساس موقعیت استراتژیک و مزایای قابل توجه، خود را به عنوان یک مرکز لجستیک کلیدی که متعهد به توسعه پایدار و فناوری پیشرفته است، معرفی کرده و به بازیگری با پتانسیل مناسب در شبکه لجستیکی منطقه و جهان بدل شده است؛ به شکلی که عمان خود را مهم‎ترین بازیگر عرصه لجستیک خودرو طی سالیان آتی می‌داند و در همین راستا نیز قراردادهای بزرگی با خودروسازان و گروه‌های سرمایه‌گذاری مشهور نظیر گروه خاورمیانه (SFZ) منعقد کرده است.
منبع: ماهنامه کارخانه

📊 کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍ پروژه جاده توسعه
قطب‌های ترانزیت خاورمیانه چگونه در رقابت لجستیک نقش‌آفرینی می‌کنند؟

مقامات عراق، ترکیه، قطر و امارات متحده عربی، یادداشت تفاهم چهار جانبه‌ای را در بغداد امضا کردند که نشان دهنده یک جهش عظیم به جلو برای پروژه جاده توسعه است. این تلاش بلندپروازانه با هدف تقویت اتصال مسیرهای ارتباطی و تجارت در خاورمیانه شکل گرفته و با ایجاد شبکه‌های راه‌آهن و بزرگراه از بندر بزرگ فاو بصره تا اروپا، عبور کالا، بار و مسافر از شهرهای کلیدی عراق به سمت ترکیه و سپس اروپا را هدف گرفته است.

پیش‌بینی عموم تحلیلگران منطقه‌ای این است که پروژه «جاده توسعه» بالاتر از ابتکار کمربند-جاده یا کریدور i2u2، مسیر تاسیس شبکه گسترده بصره-موصل-استانبول-اروپا را باز و تجارت منطقه‌ای را متحول سازد.

این مسیر که توسط شرکت ایتالیایی PEG Infrastructure طراحی و با کمک گروه کره‌ای دوو ساخته می‌شود، پس از موصل از طریق اواکوی وارد ترکیه شده و به ایتالیا، اسپانیا، فرانسه و آلمان دسترسی پیدا می‌کند. پس از تکمیل، زیرساخت جاده‌ای و راه‌آهن به طول 1200 کیلومتر، به عنوان یک مجرای مهم بین مرز ترکیه و بندر مرسین عمل کرده و شاهراهی تجاری به اروپا را از طریق استانبول باز می‌کند.

ابتکار «جاده توسعه» نه تنها با هدف کوتاه کردن زمان سفر بین آسیا و اروپا، بلکه عراق و ترکیه را به عنوان قطب‌های ترانزیتی در محوریت اتصال کریدوری خاورمیانه به دنیای غرب قرار می‌دهد.

توسعه ظرفیت بندر بزرگ فاو از وضعیت کنونی به 90 اسکله، قرار است تا سال 2025 رقم بخورد و این بخش از عراق را بالاتر از بندر جبل علی دبی به بزرگ‌ترین بندر کانتینری خاورمیانه تبدیل کند.

برآوردهای اولیه نشان می‌دهد پس از بهره‌برداری کامل از این پروژه، انتظار می‌رود زمان حمل‌ونقل بار و مسافر به‌طور قابل توجهی کاهش یافته و به طور بالقوه محموله‌ها را نسبت به دماغه امیدِ نیک و دریای سرخ که به ترتیب 45 و 35 روز زمان می‌برد، ظرف 25 روز به اروپا می‌رساند.

اجرای چنین طرحی با یک تزریق 17 میلیارد دلاری در فاز اول قرار است آغازکننده راه جدیدی در خاورمیانه در زمینه اتصال اقتصادهای منطقه به‌هم و وابستگی روزافزون آنها به یکدیگر باشد.
منبع: ماهنامه کارخانه

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar