اقتصاد بازار

🔰چراغ سبزها روشن شده اند


✍️یداله کریمی پور
۱۴ سال بود که ایالات‌متحده در نشست های سالانه‌ حقوق بشر ملل متحد همواره از کارنامه حقوق بشر‌ جمهوری اسلامی انتقاد کرده و توصیه هایی‌‌ می کرد. ولی دیروز در آخرین نشست، نماینده امریکا برای نخستین بار از طرح انتقاد علیه جمهوری اسلامی خودداری ورزید. این در حالی است که بريتانيا، سوئد، سوئیس، پاراگوئه‌‌ و اکراین به شدت جمهوری اسلامی را محکوم‌ کردند.

جالب اینجا است که رهبر جمهوری اسلامی نیز امروز ضمن انتقاد سنتی از استکبار امریکا و به رغم‌ تجمعات چند روز اخیر مخالفین علیه ظریف و مذاکره گفت: چشم هایمان را باز کنیم که با چه کسی مواجه ایم، معامله می کنیم و حرف می زنیم.

به عبارت دیگر ایشان غیر مستقیم‌ اصل مذاکره را رد نکرد و تنها در باره شیوه گفتگو توصیه داشت.
پیش از این نیز رئیس‌جمهور پزشکیان در مصاحبه تلویزیونی از مذاکره شرافتمندانه سخن گفته بود.

هم چنین عراقچی نیز طی مصاحبه تلویزیونی گفت: اکتبر ۲۰۲۵ یک نقطه تصمیم است که باید از تبدیل آن به بحران خودداری کنیم.

روشن شدن چراغ سبزها برای انجام و تداوم مذاکره از پیش هم‌ توسط ترامپ‌ آغاز شده بود.‌ ایشان دستکم‌ سه بار طی سال های اخیر تاکید کرده است: برنامه آمریکا بر تغییر رژیم ایران استوار نیست.
هم چنین محمد علی سبحانی مدیرکل پیشین وزارت امور خارجه در گفتگویی رسانه ای با قاطعیت گفته است: بین ایران و آمریکا این امکان هست که توافقی ۱۰۰۰ میلیارد دلاری منعقد شود.

به هر روی، یا‌ این چراغ سبزها واقعیت را نشان می دهند که در این صورت خبر خوبی برای کسانی که آمدن ترامپ و رفتن جمهوری‌اسلامی را قرین می دانند، نخواهد بود؛ یا رهبری و دیگر تصمیم سازان جمهوری‌اسلامی از دستیابی به هر گونه توافق با آمریکای ترامپ دست خواهند کشید؛ که در این صورت ناگزیر باید متقبل فشارهای بیشتر و بلکه خردکننده آتی باشند.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

پیش بینی می‌شود اعراب خلیج فارس در دوره ترامپ از بهترین شرایط مالی، اقتصادی و فنآوری برخوردار شوند. چندین شرکت اماراتی قصد دارند حدود ۲۰ میلیارد دلار در ساختن Data Center برای پردازش و ساخت مدل‌های بنیادی هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کنند. چنین سرمایه‌گذاری، وابستگی متقابل این منطقه با آمریکا را به مراتب عمیق‌ تر خواهد کرد. ابوظبی و مایکروسافت همکاریشان به ارزش یک میلیارد دلار برای ساخت یک Data Center در این شهر را آغاز کرده‌اند.

شرکت هواپیمایی قطر با ایلان ماسک مذاکره کرده تا از طریق Starlink تمامی پروازهای خود را پوشش اینترنتی دهد. فرودگاه دوحه در سال حدود ۵۲ میلیون مسافر دارد که از سال ۲۰۲۲ تاکنون ۵۰ درصد افزایش یافته است. از ۵۲ میلیون مسافر، ۴۰ میلیون نفر از فرودگاه دوحه به اروپا، آفریقا، آسیا و استرالیا عبور می‌کنند. شرکت PureHealth اماراتی که بزرگترین تأمین کننده درمان در جزیره‌العرب است، ۱۸ شعبه در اوکلاهما و نیومکزیکو آمریکا تاسیس کرده است. آمریکا، اوپک عربی (عراق، مصر، لیبی، سوریه و کشورهای حوزه خلیج فارس) را تشویق کرده که علاوه بر نفت و گاز به سوی سرمایه‌گذاری در انرژی پاک حرکت کنند و انبوهی از شرکت‌های آمریکایی در این چارچوب آغاز به همکاری کرده‌اند.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰گزارش داوُس ۲۰۲۵


✍دکتر محمود سریع القلم
پنجاه و پنجمین اجلاس مجمع جهانی اقتصاد در شهر کوچک داوُس (Davos) طی ۲۰ تا ۲۴ ژانویه (اول تا پنجم بهمن ماه ۱۴۰۳) تشکیل شد. حدود ۳۰۰۰ نفر از ۱۳۰ کشور در این اجلاس شرکت کردند و ۱۶۰۰ شرکت (۴۵ درصد از آمریکا) در آن حضور داشتند. ۳۵۰ مقام دولتی شامل ۶۰ رئیس دولت نیز مشارکت کردند.

۱۷۰ نماینده از گروه‌های جامعه مدنی از هر پنج قاره نیز فرصت اثرگذاری بر موضوعات و مباحث را داشتند. حدود ۲۵۰ استاد دانشگاه یا محقق یا نویسنده به دعوت داوُس، آخرین دستاوردهای علمی و دیدگاه‌های خود را در حدود ۳۰۰ جلسه طی پنج روز مطرح کردند. دونالد ترامپ در روز چهارم کنفرانس به صورت آنلاین حدود ۲۰ دقیقه سخنرانی کرد و سی دقیقه به پرسش‌های پنج رئیس هیأت مدیره بانک یا شرکت مالی و نفتی پاسخ داد. رئیس مجمع جهانی اقتصاد از او در انتهای این برنامه دعوت کرد تا سال آینده به صورت حضوری در داوُس شرکت کند.

داوُس امسال پنج محور را در بر می گرفت:
۱) محافظت از کره زمین (۲۷ جلسه)؛
۲) بنای مجدد اعتماد میان ملت‌ها و دولت‌ها (۲۸ جلسه)؛
۳) صنعت در عصر هوش مصنوعی (۳۵ جلسه)؛
۴) سرمایه‌ گذاری بر روی انسان‌ها (۴۴ جلسه)
۵) افق‌های نوین در رشد و توسعه (۵۱ جلسه).
در زیر، با عناوین متنوع، گزارشی از داوُس ۲۰۲۵ ارائه می‌گردد:

ریاست جمهوری دونالد ترامپ
ترامپ و دولت او به علتِ هم زمانی سوگند او و شروع داوُس ۲۰۲۵، در اجلاس حضور نداشتند، اما به ندرت در جلسه‌ای از پی آمدهای محتمل ریاست جمهوری او صحبتی به میان نیامد. یک نکتۀ کانونی که بسیاری مطرح کردند این بود که او Maximalist (حداکثرگرا) است. بالاترین خواسته خود را مطرح می‌کند و سپس در فرآیند مذاکره به سوی تفاهم حرکت می کند. از این منظر، او یک دیپلمات و سیاستمدار عادی نیست که سخنانش بر اساس واقعیت باشد. به عنوان مثال، ولیعهد عربستان، پیروزی ترامپ را به او تبریک گفت و مجدداً خواست که اولین سفر خارجی خود را به عربستان انجام دهد.

سپس برای جلب توجه دولت ترامپ، عربستان هم چنین اعلام کرد که طی چهار سال آینده ۶۰۰ میلیارد دلار در آمریکا سرمایه ‌گذاری خواهد کرد. سپس ترامپ در سخنرانی خود برای مخاطبان داوُس اظهارامیدواری کرد که عربستان سطح سرمایه‌ گذاری خود را به یک تریلیون دلار ارتقاء بخشد. ترامپ همچنین اعلام کرد برای شرکت‌هایی که کالای خود را در آمریکا تولید کنند نرخ مالیات را به ۱۵ درصد تقلیل خواهد داد. ترامپ به موجب احکامی که طی هفتۀ اول ریاست جمهوری خود صادر کرد، فراز و نشیب های فراوانی را در نحوۀ عملکرد دولت آمریکا ایجاد کرده است، از توقف استخدام در دولت گرفته تا جلوگیری از ورود مهاجران جدید. ارتش آمریکا در مرز مکزیک مستقر شده است و مانع ورود مهاجران از آمریکای مرکزی خواهد شد. اکثر شرکای تجاری آمریکا بیش از آنچه که از امریکا وارد کنند به این کشور می فروشند. این شامل شرکای مهم مانند چین، مکزیک، ژاپن و کره جنوبی می‌شود. ترامپ همه این کشورها را با افزایش گمرک تهدید کرده است.

عموم اقتصاددانان در داوُس معتقد بودند که معلوم نیست در عمل چه اتفاقاتی بیافتد چون افزایش نرخ گمرکی نه تنها در آمریکا به افزایش نرخ تورم می‌انجامد بلکه در هزینه های زنجیرۀ کالا در سطح جهانی نیز پی‌آمدهای تورمی دارد. به نظر می‌رسد دولت ترامپ اعتقاد عمیقی به کارکرد سازمان های بین المللی و قواعد نسبتاً تثبیت شدۀ اقتصادی از طریق سازمان تجارت جهانی ندارد و بر خلاف دولت بایدن که به چند جانبه‌ گرایی اقتصادی و برون‌ سپاری امنیتی معتقد بود، دولت ترامپ در پی توافقات و تعاملات دوجانبه با کشورها باشد تا از این طریق منافعِ ملی آمریکا را تأمین کند.

بسیاری معتقد بودند که اختلالات ناشی از دولت جدید آمریکا، عموماً موقتی خواهند بود و ممکن است بدنۀ دستگاه اجرایی و طبقه بوروکرات‌ها، واکنش های منفی اما نامحسوس نسبت به این تحولات و سیاست‌های جدید نشان دهند. از این رو، سیاست‌های این دولت را باید مورد به مورد بررسی کرد. ترامپ در روابط بین‌المللی، نزدیک‌ترین روابط را با رؤسای جمهور آرژانتین و چین، نخست وزیر هند و ولیعهد عربستان خواهد داشت. همینطور پیش‌بینی می‌شود که عموم کشورهای عربی در خلیج فارس و مصر، اردن، عراق و اسرائیل از روابط نزدیکی با دولت ترامپ برخوردار باشند. روابط با ترکیه تابع میزان تطابق منافع آن‌ها در ناتو، سوریه و همچنین دیدگاه‌های ترکیه به اسرائیل خواهد بود.

انتظار می‌رود که دولت ترامپ به صورت Package مسائل خود را با روسیه شامل اوکراین، ناتو، سلاح‌های هسته‌ای، صادرات انرژی و ایران، حل کند و صرفاً بر جنگ اوکراین متمرکز نشود. به میزانی که اروپا و آمریکا حاضر باشند ۲۲۰۰۰ تحریم فرد و سازمان روسیه را تخفیف دهند، مسکو نیز در موارد package معامله خواهد کرد.

🔰 چرا ترامپ به دنبال تصاحب «گرینلند» و کانال «پاناما» است؟

✍ اسکای‌نیوز بریتانیا
▫️ایرنا

اسکای نیوز اهداف اقتصادی، ژئوپلتیکی و امنیتی را دلیل علاقه شدید «دونالد ترامپ» به تصاحب گرینلند و کانال پاناما ارزیابی کرد. تارنمای این شبکه تلویزیونی بریتانیایی در پاسخ به این پرسش که چرا «دونالد ترامپ» روی گرینلند و کانال پاناما دست گذاشت، آورده است که این دو مکان که از نظر جغرافیایی فاصله زیادی از یکدیگر دارند، منافع متفاوتی را برای رئیس‌جمهور منتخب تامین می کنند. اما تمایل او برای تصاحب هر دو منطقه باعث واکنش‌های شدیدی شده است.دونالد ترامپ از زمان پیروزی دوباره در انتخابات، بارها برای تصاحب گرینلند و کانال پاناما ابراز تمایل کرده است. دیدار چند روز قبل پسر ترامپ از گرینلند هم موجب حرف و حدیث های بیشتر در مورد این منطقه شد.

اسکای نیوز در مورد دلیل جذابیت گرینلند برای ترامپ عنوان داشت که این قلمرو نیمه‌خودمختار دانمارک (یکی از اعضای بنیان‌گذار ناتو) دارای جمعیتی ۵۷ هزار نفری است و به مدت ۶۰۰ سال بخشی از دانمارک بوده است. با اینکه گرینلند در دایره قطب شمال بین آمریکا، روسیه و اروپا قرار دارد، آمریکا به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی منحصر به فرد آن بیش از ۱۵۰ سال است که به آن چشم دوخته است. ترامپ حتی در دوره نخست ریاست جمهوری ایده خرید گرینلند را هم مطرح کرد.

طبق گزارش، گرینلند دارای ذخایر غنی از منابع طبیعی مختلف به ویژه مواد معدنی کمیاب ارزشمندی است که در صنعت ارتباطات از راه دور مورد نیاز هستند. همچنین اورانیوم، میلیاردها بشکه نفت دست‌نخورده و یک منبع عظیم گاز طبیعی که قبلاً غیرقابل دسترس بود نیز از دارایی های این منطقه است.اسکای نیوز مدعی است: بسیاری از همین مواد معدنی در حال حاضر عمدتاً توسط چین تأمین می‌شوند، بنابراین کشورهایی مانند آمریکا به دنبال بهره‌برداری از منابع در فاصله نزدیک به خاک خود هستند.

علاوه بر این، گرینلند از نظر بحران اقلیمی هم اهمیت دارد زیرا فراتر از نفت، گاز یا مواد معدنی، مقدار زیادی یخ دارد و اگر این یخ‌ها ذوب شوند، خطوط ساحلی سراسر جهان و احتمالاً الگوهای آب‌وهوایی را به طرز چشمگیری تغییر می‌دهند. در واقع، گرینلند به اندازه‌ای یخ دارد که اگر تمام آن ذوب شود، سطح دریاهای جهان ۷.۴ متر افزایش می‌یابد.در واکنش به اظهارات ترامپ، نخست‌وزیر دانمارک، «مته فردریکسن» در مصاحبه‌ با شبکه تلویزیونی دانمارک گفت که باور ندارد آمریکا از قدرت نظامی یا اقتصادی برای به دست آوردن گرینلند استفاده کند. او تصریح کرد: گرینلند فروشی نیست.طبق این گزارش، «موتی اگده» نخست‌وزیر گرینلند که در گذشته خواستار استقلال از دانمارک شده بود، اکنون می گوید که هیچ علاقه‌ای برای تبدیل شدن به بخشی از آمریکا ندارد.

اسکای‌نیوز در مورد علاقه ترامپ به کانال پاناما هم عنوان داشت که این کانال یک آبراه است که دریای کارائیب را به اقیانوس آرام متصل می‌کند و باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های حمل و نقل کالا می شود. در سال ۱۹۷۹ در دوران ریاست‌جمهوری «جیمی کارتر» کنترل کانال از ایالات متحده به پاناما واگذار شد و مشارکت آمریکا در مدیریت این آبراه استراتژیک هم در سال ۱۹۹۹ پایان یافت. اکنون، این آبراه توسط «مرجع کانال پاناما» یک نهاد مستقل دولتی، اداره می‌شود.سخنان ترامپ بر مبنای هزینه های بیش از حد کانال و کنترل چین بر آن استوار بوده است؛ اسکای نیوز به نقل از «خوزه رائول مولینو» رئیس‌جمهور پاناما، تأکید کرد که چین هیچ نفوذی بر کانال ندارد و احتمال بازگشت کنترل آن به ایالات متحده را هم رد کرد. وی تاکید کرد: هر مترمربع کانال متعلق به پاناما است و همین‌طور خواهد ماند.

گزارش در پایان وعده های ترامپ در مورد احیای «عصر طلایی» امنیت ملی را دلیل اینگونه اظهارات ترامپ دانست و افزود که در مورد گرینلند، ترامپ در صورت مقاومت دانمارک در برابر پیشنهاد خرید این جزیره، تعرفه‌هایی را علیه این کشور به ویژه شرکت های داروسازی آن اعمال خواهد کرد.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰فولاد مبارکه در جمع برندگان جایزه جهانی MIKE

🔹 شرکت فولاد مبارکه موفق شد در میان 19 شرکت برتر جهان در حوزه مدیریت دانش و نوآوری در سال 2024 قرار گیرد. این جایزه معتبر به سازمان‌هایی تعلق می‌گیرد که از دانش برای نوآوری، بهبود عملکرد و تحقق اهداف استراتژیک استفاده می‌کنند.

🔹 محمد ناظمی هرندی، معاون تکنولوژی فولاد مبارکه، ضمن تبریک این موفقیت، بر اهمیت دانش سازمانی به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی خلق ارزش و مزیت رقابتی در بازار جهانی تأکید کرد.

🔹 سیامک شجاعی، مدیر استراتژی و تعالی سازمانی، نیز اظهار داشت: استفاده از الگوهای بین‌المللی و شرکت در ارزیابی‌های جهانی از رویکردهای اساسی فولاد مبارکه برای رشد و تعالی سازمان بوده است. وی از پروژه‌های متنوع مدیریت دانش در این شرکت، از جمله نقشه دانش و برگزاری دوره‌های حل مسئله، خبر داد.

🔹 در کنار فولاد مبارکه، شرکت‌هایی از هند، تایلند، چین و سایر کشورها در میان برندگان جایزه MIKE حضور دارند.

📌 این موفقیت، نتیجه تعهد کارکنان و فرهنگ دانشی سازمان است.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰سیاست‌گذاران عاقل چگونه در دام سیاست‌های احمقانه می‌افتند؟


✍دکتر مجتبی لشکربلوکی
تاریخ پر از است از سیاست گذاران و مدیرانی که احمق نیستند. اما در تصمیمات احمقانه گیر می کنند چرا؟ سه مثال را با هم مرور کنیم و سپس آن را ریشه شناسی کنیم:

آمریکا با وجود تلفات انسانی و هزینه‌های مالی سنگین، به مدت طولانی در جنگ ویتنام باقی ماند. سیاست‌مداران آمریکایی به دلیل پول هایی که خرج کرده بودند و سربازانی که از دست داده بودند و نگرانی از دست دادن اعتبار، از خروج سریع امتناع کردند. این جنگ تا ۱۹۷۵ ادامه یافت. در این بیست سال شش رئیس‌جمهور از دو حزب اصلی (دموکرات و جمهوری‌خواه) آمدند و رفتند.

تداوم پروژه هواپیمای کنکورد؛ دولت‌های بریتانیا و فرانسه با وجود افزایش هزینه‌ها و کاهش توجیه اقتصادی، به پروژه جت مافوق صوت کنکورد ادامه دادند، با اینکه می دانستند که این پروژه دیگر سودآور نیست. این پروژه به ضررهای مالی هنگفت منجر شد.

حضور شوروی در افغانستان؛ شوروی سابق به مدت یک دهه با وجود محکومیت‌های بین‌المللی و تلفات سنگین، حضور نظامی خود در افغانستان را حفظ کرد. در نتیجه این حضور بی فایده طولانی‌مدت، فشار اقتصادی و بی‌ثباتی سیاسی در داخل شوروی شد.

تحلیل و تجویز راهبردی:
چرا سیاست گذار تا زانو در گل سیاست احمقانه می رود؟ ریشه آن را می توان در مفهوم هزینه‌های ریخته‌شده (Sunk Cost) شناسایی کرد یعنی زمانی که افراد یا سازمان‌ها یا کشورها به دلیل منابعی که خرج کرده اند، دلشان نمی آید از چیزی که برایش پول خرج کرده اند یا زمان گذاشته اند دست بکشند حتی اگر ادامه آن زیان ده و غیرمنطقی باشد. خب اگر همین را ریشه یابی کنیم به موضوعات جالبی می رسیم. فعلا به دو مورد اشاره کنم:

گرایش نفرت از زیان Loss Aversion؛ ما نسبت به زیان بسیار حساسیم. از دست دادن چیزی که قبلاً داشته‌ایم، از نظر روانی آسیب بیشتری ایجاد می‌کند تا به‌دست نیاوردن چیزی جدید.

تشدید تعهدات Escalation of Commitment: افراد یا سازمان‌ها، حتی با وجود شواهد جدید، تمایل دارند به تصمیمات قبلی خود پایبند بمانند. این رفتار ناشی از فشار اجتماعی یا ترس از قضاوت دیگران یا بی اعتبار شدن است.

آیا سیاست مداران همیشه زانویشان در گل تصمیمات احمقانه گیر می کند؟ خیر! یکی از بهترین نمونه ها تغییر سیاست بین المللی و اقتصادی در ویتنام است. اصلاحات در ویتنام یکی از نمونه‌های برجسته تاریخ معاصر است که نشان می‌دهد چگونه رهبران یک کشور می‌توانند علی‌رغم از دست دادن اعتبار و متهم شدن به عقب نشینی و خیانت؛ تصمیم بگیرند.

اصلاحات در سیاست اقتصادی: پس از پایان جنگ با آمریکا، دولت کمونیستی ویتنام برنامه‌ریزی متمرکز اقتصادی را با الهام از شوروی پیاده کرد (شامل دولتی سازی صنایع و توزیع دولتی کالاها). نتیجه این سیاست‌ها رکود اقتصادی، کمبود مواد غذایی و افزایش فقر بود. سال ۱۹۸۶، دولت ویتنام برنامه‌ نوسازی اقتصادی را معرفی کرد شامل آزادسازی اقتصادی و حمایت از بخش خصوصی.

حزب کمونیست ویتنام بر ایدئولوژی مارکسیستی-لنینیستی تأکید داشت و این اصلاحات، نفی اصول بنیادین ایدئولوژیک حزب بود که سال ها تبلیغ و ترویج می شد. رهبران ویتنام با انتقادهای داخلی از سوی محافظه‌کاران حزب مواجه شدند که این تغییرات را خیانت به آرمان‌های انقلاب می‌دانستند.

در نهایت، اصلاحات اقتصادی موفقیت‌آمیز بود و ویتنام به یکی از سریع‌ترین اقتصادهای در حال رشد جهان تبدیل شد و البته حزب کمونیست ویتنام، علی‌رغم تغییر در سیاست‌های اقتصادی، قدرت و اعتبار خود را حفظ کرد.

اصلاحات در سیاست بین‌الملل: پس از جنگ ویتنام و تهاجم به کامبوج در سال ۱۹۷۸، ویتنام تحریم و منزوی شد. اواخر دهه ۱۹۸۰، ویتنام تصمیم گرفت از کامبوج عقب نشینی کند و روابط خود را با همسایگان و جهان بهبود بدهد و تلاش کرد تا روابط دیپلماتیک خود را با غرب و آمریکا بازسازی کند و در نهایت در دهه ۱۹۹۰ به عادی‌سازی روابط با آمریکا رسید. تغییر سیاست‌ خارجی می‌توانست ضعف ویتنام در برابر فشارهای خارجی و عقب نشینی از مواضع و تصمیمات قبلی تلقی شود.

سه راهکار برای آنکه پایمان تا زانو در گل تصمیمات احمقانه گیر نکند:

تمرکز بر خالص منافع امروز به بعد: به جای محاسبه هزینه‌هایی که پرداخته ایم و تمام شده، تصمیمات خود را بر اساس خالص منافع آینده (منافع از این لحظه به بعد منهای هزینه از این لحظه به بعد) بنا کنید.


تعریف معیارهای خروج از سیاست/پروژه: هیچ سیاستی و تصمیمی برای همه حالات و زمان ها درست نیست. بنابراین پیش از آغاز هر پروژه/تصمیم/سیاست، شرایطی که در آن باید از ادامه آن صرف‌نظر کرد را به وضوح تعریف کنید تا تصمیمات بدون دکمه خاموش نداشته باشید.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰شوک ارزی اخیر چرا به وجود آمد؟


✍محسن جلال پور
اقتصاد ایران که در ۱۳سال گذشته، چهار شوک ارزی را تجربه کرده، یک بار دیگر با شوکی سنگین مواجه شد و قیمت دلار در مدت زمانی کوتاه از آغاز به کار دولت چهاردهم، از رقم ۵۹هزار تومان تا مقادیر بالاتر از ۸۰هزار تومان افزایش پیدا کرد.برخی این شوک را ناشی از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا و احتمال تشدید تحریم‌های ایران می‌دانند. برخی آن را به موج تورمی چند ماه گذشته ارتباط می‌دهند و برخی هم معتقدند مدیران دولت چهاردهم عامدانه قیمت ارز را افزایش می‌دهند تا کسری‌ها را جبران کنند.

هرچه هست، شوک ارزی اخیر در شرایطی رخ داده که دولت مستقر، شناورسازی نرخ ارز و راه‌اندازی بازار ارز تجاری را در پیش گرفته و اعلام کرده که هدف از راه‌اندازی آن، شفاف‌سازی و ایجاد تعادل در بازار است. اما عده‌ای معتقدند اجرای این سیاست با موفقیت همراه نبوده و شوک اخیر ناشی از اجرای همین سیاست بوده است. ضمن اینکه منتقدان دولت معتقدند؛ یکی از اهداف اجرای سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز از بین بردن رانت ادعایی بود که نه ‌تنها رانت را کم نکرده، بلکه بیشتر هم کرده است.

اما سوال این است که محرک بالابرنده قیمت دلار چیست و آیا دولت چهاردهم با راه‌اندازی بازار ارز تجاری در مسیر درستی گام برمی‌دارد؟

یکی از مسیرهای مهم که وضعیت ارزی را نشان می‌دهد، تراز تجاری کشور است. تراز تجاری نشان‌دهنده تفاوت میان ارزش صادرات و واردات کشور است. آمارها نشان می‌دهند در ۷ماه گذشته، واردات کشور به میزان زیادی از صادرات پیشی گرفته و منجر به کسری ۷میلیارد دلاری در تراز تجاری شده است. با توجه به شرایط خاص کشور، انتظار می‌رود کسری تراز تجاری از این رقم نیز فراتر رود. از سوی دیگر هنوز دولت دونالد ترامپ تشکیل نشده که شنیده‌ها از کاهش ۳۰۰هزار بشکه‌ای صادرات نفت‌خام حکایت دارد. مادامی‌که صادرات نفتی کاهش پیدا کند، کسری تراز تجاری بیشتر می‌شود و می‌تواند تامین مالی واردات را با مشکل مواجه کند و در ماه‌های آینده باعث التهاب بیشتر در بازار ارز شود.
اما آیا راه‌حلی وجود دارد که دولت بتواند قدری از التهاب ارزی پیش رو کم کند؟

واقعیت قضیه این است که بدون حل‌وفصل تحریم‌ها چشم‌اندازی برای توقف شوک‌های ارزی وجود ندارد؛ اما اگر این ابرعامل، کنار گذاشته شود، آن‌وقت احتمالا می‌شود با مدیریت تقاضای ارز قدری از التهاب موجود را کم کرد.

در حال حاضر عوامل مختلفی در افزایش تقاضای ارز نقش دارد. مهم‌ترین عامل، ساختار چند نرخی ارز است. وقتی چند نرخ برای ارز داریم چه اتفاقی می‌افتد؟

ارز هم مثل همه کالاها، از قاعده عرضه و تقاضا تبعیت می‌کند. یعنی زمانی‌که عرضه آن افزایش پیدا کند، قیمت آن کاهش پیدا می‌کند و زمانی‌که عرضه آن کاهش پیدا کند، قیمت آن افزایش می‌یابد. وقتی دولت با هدف کاهش آسیب‌پذیری اقشار کم‌برخوردار، نظام چند نرخی تعریف می‌کند و به برخی کالاها ارز ترجیحی اختصاص می‌دهد، قطعا تقاضا برای ارز ارزان‌تر افزایش می‌یابد. در این شرایط، متقاضی ارز ارزان‌تر، دست به دامان سیاستمداران ذی‌نفوذ می‌شود تا ارز ترجیحی بیشتری بگیرد و در این مسیر حاضر است بخشی از رانتی را که قرار است به دست بیاورد با سیاستمدار شریک شود. به این ترتیب فسادهای بزرگ نظیر چای دبش شکل می‌گیرد که پای مقامات زیادی به پرونده آن باز شده است.

این سیاست همچنین منجر به شکل‌گیری فسادهای بزرگ در تجارت می‌شود. در حال حاضر یکی از مسائل در زمینه تجارت خارجی، کم‌اظهاری صادرات و بیش‌اظهاری واردات به‌دلیل اختلاف قابل توجه نرخ حواله و نرخ دلار بازار آزاد است. وجود شکاف بین نرخ دلار آزاد و نرخ‌های دولتی به‌قدری جذاب است که تقاضا برای دریافت ارز ترجیحی را در سطح بالایی حفظ می‌کند. تا زمانی که صادرات کالاها سودآور نباشد و همچنین اختلاف نرخ حواله و بازار آزاد در سطح بالایی باشد، انگیزه صادرکنندگان کاهش می‌یابد که یا به کاهش صادرات و در نتیجه ارزآوری کمتر به کشور منجر می‌شود یا فعالان تجاری به دنبال راه‌های دیگری از جمله قاچاق یا دور زدن قوانین می‌روند. به‌طور کلی چندنرخی بودن ارز زمینه فساد و رانت در کشور را ایجاد می‌کند. این یک واقعیت است که وقتی تفاوت بین قیمت ارز برای واردات به وجود می‌آید، میزان درخواست ارز از درخواست قیمت واقعی بیشتر می‌شود که به این پدیده بیش‌اظهاری یا over invoice می‌گویند.


📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰چرا ایران صنعتی نشد؟

✍سیدفرشاد فاطمی
اقتصاددان

سال‌ها سیاست‌گذاری نادرست اقتصادی سبب شده که برخی اقتصاددانان همچون فرشاد فاطمی، چشم‌انداز رشد اقتصادی هشت درصد را بسیار دور بدانند و هشدار دهند که اکنون دیگر نه‌فقط صنعت، بلکه آینده تمدنی کشور با خطر روبه‌رو است.

فرآیند صنعتی شدن در کشور ما در دهه ۴۰ شمسی آغاز خوبی در دولت و بخش خصوصی داشت؛ دولت در سازمان‌های توسعه‌ای با هدایت خود جریان‌ساز صنعتی‌سازی بود و بخش خصوصی پرچمداری بود که تلاش می‌کرد با انتقال تکنولوژی و مونتاژ به نوآوری صنعت را رقم زند.

ما هر دو جریان در اوایل دهه ۵۰ و با افزایش درآمدهای نفتی ایران متوقف شدند؛ سیاستمداران و به‌طور خاص شخص شاه، علاقه‌مند بودند که به کمک درآمدهای نفتی -که حاصل اختلافات جنگ اعراب و اسرائیل بود- با سرعت بیشتری کشور را توسعه دهند و از منظر آنان، نماد توسعه، مصرف در مناطق شهری بود.

بعد از انقلاب هم به دلیل ناآرامی‌های اول انقلاب و جنگ، کشور سیاست صنعتی مشخصی نداشت. صنعت بعضاً توسعه می‌یافت تا نیازهای اولیه مردم را تامین کند و همچنین کمکی برای جنگ باشد.

بعد از جنگ، فرآیند صنعتی شدن دوباره در حال آغاز بود اما در فرازوفرود، درآمدهای نفتی دولت‌ها سردرگم بودند. نکته جالب این است که در این فرآیند، اتفاقاً دولتی که رشد اقتصاد بیشتری ایجاد کرده و به رشد بخش صنعت منجر شده یعنی دولت اول و دوم آقای خاتمی، همان دولتی است که کمترین ادعای اقتصادی را داشته است.

سازمان‌های توسعه‌ای ما هیچ وقت به آن نقش طلایی دهه ۴۰ بازنگشتند و بخش خصوصی ما هم هرگز جان دهه ۴۰ را نداشت.

این یک حسرت بزرگ برای اقتصاد ایران است چراکه کشور در آن زمان، یکی از اقتصادهای پیشرو در دنیا از نظر نرخ رشد و کم بودن نرخ تورم بود که هیچ یک در دهه‌های بعدی تکرار نشد.ما سال‌هاست که تحریم هستیم، اما کشور حتی قبل از اعمال این تحریم‌ها هم به زنجیره‌های تولید جهانی چندان توجهی نداشت. یعنی به نظر می‌رسد که ما خودمان هم با دنیا قهر بودیم.

بخشی از این امر ناشی از سیاست‌های خودکفایی و سیاست‌های جایگزینی واردات و بخش دیگر هم ناشی از بدبینی سیاستمداران به دنیاست.

همچنین بخش دیگری از این امر ناشی از آن است که توسعه ایران، مبتنی بر توانایی بخش خصوصی نبود.

بنگاه‌های ما زمانی که کوچک متولد می‌شوند، توان بزرگ شدن ندارند. دلیل این امر هم آن است که حاکمیت به بخش خصوصی اعتماد ندارد؛ این مسئله قبل از انقلاب هم وجود داشت.

وقتی کشور در دنیا شریک نخواهد، کسی هم شریک ما نمی‌شود. این در حالی است که شریک بازار ایجاد می‌کند و تکنولوژی، دانش فنی و سرمایه با خود به همراه دارد.

من فکر می‌کنم سیاست‌گذار به هیچ عنوان نباید اجازه دهد که سیگنال‌های قیمتی از کار بیفتد؛ از کار افتادن سیگنال‌های قیمتی، بدترین علامتی است که می‌توان در اقتصاد نشان داد چراکه قیمت مشخص می‌کند چه منبعی، چقدر ارزشمند است.

بنابراین حتی اگر قرار است تبعیض مثبتی برای تولیدکننده قائل شد، باید در بخش صادرات به او کمک کرده و اعتبار مالیاتی را به عنوان مشوق‌های تولید در نظر گرفت نه اینکه منابع ارزان‌تر از آن چیزی که هست ارائه شود و این‌گونه سنگ‌آهن، نفت، برق و بقیه منابع به حراج گذاشته شود.

البته ناگفته نماند که عدم ثبات اقتصاد کلان و وجود تورم، باعث می‌شود سیاست‌گذار با یک دست تورم ایجاد کرده و عملاً از جیب مردم با مالیات تورمی، پول خارج کند و با دست دیگر، با سرکوب قیمت‌ها و ارائه کالا و خدمات ارزان به مردم به شکل کوتاه‌مدت، این نقصان را جبران می‌کند.

کشور در شرایط دشواری قرار گرفته است و سیاست‌گذار از برخی عادت‌های بد دست برنمی‌دارد. ما با رقم رشد صفر درصد در ۱۲ سال گذشته مواجه هستیم.

همچنین فرآیند سیاست‌گذاری چندماهه دولت آقای پزشکیان هم به سمت ریل‌گذاری برای رشد اقتصاد پیش نرفته است. دولت گرفتاری‌های ارزی و بودجه‌ای، کمبود ذخیره‌سازی گازوئیل و ناترازی بودجه داشته اما در مقام سیاست‌گذاری، برنامه‌ای برای رشد ارائه نشده است.

صحبت من کمی صریح است اما راستش را بخواهید من اکنون نگران صنعتی شدن ایران نیستم؛ دغدغه اولیه این است که آینده تمدنی این سرزمین به چه سمت می‌رود؟

اگر صنعتی شدن به معنای برداشت بیشتر از منابع آب و آلودگی بیشتر محیط زیست یا از بین بردن جنگل‌هاست تا شهرهای آلوده بیشتری ایجاد کنیم، چه می‌شود؟ ما در مقطعی هستیم که لازم است خیلی زود تکلیف خود را با دنیا مشخص کنیم و همزمان به دلیل وجود تحریم‌ها، دنیا نیز چنین تمایلی دارد. اکنون در بزنگاهی هستیم که در مسیر درست قرار بگیریم یا نه.
منبع: تجارت فردا

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰 توکیو و ساختمانِ چوبى ٣٥٠ متری


چند روز پيش خبرى منتشر شد كه بازتاب چندانى در رسانه هاى داخلى كشور ما نيافت.

خبر كوتاه است:
پروژه احداث ساختمان چوبى هفتاد طبقه (!) بزودى در توكيو آغاز مى شود.
در ذهن شنونده، ساختمان چوبى ٢ يا ٣ طبقه امرى قابل تجسم است.
در كشورهايي مثل كانادا و آمريكا نيز، ساختمان چوبى ٥ يا ٦ طبقه به كرات ساخته مى شود. اما ساختمان چوبى ٧٠ طبقه آنهم در شهرى زلزله خيز مانند توكيو؟!

اين خبر در دل خود، يك پيام اوليه دارد: «تكنولوژى» (بخوانيم اعتماد به نفس مهندسى) ساختمانهاي چوبى در ژاپن، به سطحي رسيده كه جسارتِ احداث چنين سازه اى را بر زمين لرزان توكيو پديد آورده.
در حال حاضر رکوردِ بلندترين ساختمان چوبى دنیا، در دانشگاه بريتيش كلومبياى كانادا (UBC) با 18 طبقه است.

پولِ این پروژه عظیم، بالغ بر 600میلیارد ین، یا 5.6 میلیارد دلار (بیش از یک ونیم برابرِ کلِ بودجه وزارت راه و مسکن ایران در سال 97) را «صنایع چوب سومی تومو» تامین می کند.
خُب این آقای سومی تومو چه کسی است که فقط یکی از شرکتهایش، (صنایع چوبش) چنین پول هنگفتی دارد؟!

خلاصه اینکه، صنایع چوب وجنگل سومی تومو (Sumitomo Forestry) قرار است درسال 2041 جشن 350 اُمین سالگرد ثبت شرکتش را بگیرد. برای این جشن، یک ساختمان چوبی 350 متری را به عنوان کادوی این جشن تولد، احداث می کند!
اما مگر می شود شرکتی 350سال عمر داشته باشد؟ مگر می شود «ورّاث» در یک خانواده، چند نسل با هم دعوا و جنگ ‌جدال نکرده باشند، و یک شرکت در یک خانواده باقی مانده باشد؟

طراح این سازه شرکت نیکّن سِکّی
است(Nikken Sekkei). نیکن سکی یک شرکت ساختمانی است که 118سال پیش تاسیس شده است. در مدت این 118 سال، 20هزار پروژه در 40کشور دنیا طراحی کرده است. باز همان سوال مطرح می شود که: چطور می شود بین اعضای هیات مدیره یک شرکت، 118 سال دعوا و مرافعه به سطحی نرسد که منجر به "متلاشی" شدن شرکت بشود؟ ویا این شرکت توسط انقلابیون مصادره نشده است؟رمز و رازِ این حرکتِ مستدام، چیست؟
نیکن سکی، با چنین عقبه ای، صاحب برترین مغزها و مهندسان طراح ژاپنی است. و دستِ برتر در حوزه طراحی. و کسی هم او را «مافیا» خطاب نمی کند.

چیزی که در مورد این پروژه چوبی 350متری باید گفت اینکه، این دست پروژه ها در ژاپن، نماد هستند. نماد هایی که ما، عمدتا در آنها «دانش فنی» را متجلی می بینیم، ولی، اینها «میوه» و «محصول» یک سلسله حرکتهای "تدریجی"، "پیوسته" و "مستدام" هستند در کشوری که ذهن ها، بیش از آنکه به فکر انقلاب و دگرگونی باشد، به فکر ادامۀ کارِ نسلِ قبلی است. در کشوری که شرکت ها، عمرهای بیش از صدسال دارند. در کشوری که بین اعضای هیات مدیره، بعد از پانزده/بیست سال، دعوا و دادگاه کشی و نفرت رخ نمی دهد. ماجرا، بیش از آنکه فنی باشد، اخلاقی است.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

خبر تکان دهنده ای است.
خودکشی(!؟) طنزپرداز ؛
تراژدی غریبی است.
یادش گرامی!
..............................................

🔰چیزهای ایرانی

✍🏻 ابراهیم نبوی

*اصلاح‌طلبان ایرانی:*
اصلاح‌طلبان ایرانی موجوداتی هستند که همیشه برای اینکه اصلاح کنند، کوتاه می‌کند، هیچ وقت هم دراز نمی‌کند.

*اصول‌گراهای ایرانی:*
اصول‌گراهای ایرانی تنها اصول‌گراهای دنیا هستند که هیچ اصولی برای رسیدن به قدرت ندارند و وقتی قرار باشد به قدرت فکر کنند، برای رضای خدا با شیطان هم همکاری می‌کنند و برای حفظ ارزش‌های دینی از هر کلاهبردار، فاسد و منحرفی استفاده می‌کنند.

*ناسیونالیست ایرانی:*
فقط چهار دقیقه وقت لازم است که متوجه شویم حداقل ۷۰ درصد ناسیونالیست‌ های ایرانی همان فاشیست‌ هایی هستند که معتقدند خاک و خون‌شان مقدس است و نژادشان بهترین و خالص‌ترین نژاد جهان است.

*سلطنت‌طلبان ایرانی:*
سلطنت طلبان ایرانی تنها سلطنت طلبانی هستند که می‌خواهند حکومت جمهوری تشکیل بدهند!!

*کمونیست‌های ایرانی:*
کمونیست‌های ایرانی آدمهایی بودند که دوست داشتند به فقرا، یتیمان، روستاییان، بیوه زنان و درماندگان کمک کنند، جلوی فساد و فحشا را بگیرند، دوست داشتند سطح زندگی همه برابر باشد، آنقدر آدم‌های اخلاقی بودند که حتی در خانه‌های تیمی‌شان هم با زنانی که رفیق بودند، مطلقا به چشم هوس آلود نگاه نمی‌کردند، در واقع تنها آدم‌های واقعا مذهبی ایران همون کمونیست‌هایی بودند که اعتقادی به خدا نداشتند.

*اپوزیسیون ایرانی داخل ایران:*
اپوزیسیون ایرانی داخلی، تنها اپوزیسیونی در جهان است که به جای اینکه با حکومت بجنگد با بقیه نیروهای اپوزیسیون می‌جنگد و حتی دیده شده که حاضر است برای از بین بردن بقیه اپوزیسیون، با حکومت هم همکاری بکند.

*اپوزیسیون ایرانی خارج از ایران:*
اپوزیسیون ایرانی خارج از کشور، فقط یک مشکل دارد، آنها می‌خواهند حکومت را سرنگون و بجای آن بنشینند، ولی حاضر نیستند از اقامت در فرنگ دست بردارند! چون زندگی‌شان به هم می‌خورد، به همین دلیل اگر پیروز بشوند، تازه اول بدبختی‌شان است.

*حکومت ایران:*
حکومت ایران تنها حکومت جهان است که به هیچ دوستی نیاز ندارد ولی همیشه به تعدادی دشمن نیاز دارد، به همین دلیل است که دائما دوستان و اعضای حکومت را بیرون می‌کند و از طریق تبدیل کردن آنها به دشمن، خودش را زنده نگه می‌دارد.

*مذهبی‌های حکومتی ایران:*
آنها می‌دانند قدرت، انسان را فاسد می‌کند. به همین دلیل حاضر نیستند هیچ بخشی از قدرت را به مردم بدهند! آنها دوست دارند مردم به بهشت بروند ولی خودشان کارهایی می‌کنند که به نظر می‌ رسد بطور جدی می‌خواهند به جهنم بروند، آنها دوست دارند همه میلیاردرها را نابود کنند و خودشان میلیارد شوند! آنها دوست دارند همه ساکت بمانند، اما خودشان هر چه دل‌شان خواست بگویند، آنها دوست دارند بنزسواران اشرافی را از بین ببرند، ولی فرزندان خودشان پورشه و مازراتی و بوگاتی سوار شوند، آنها دوست دارند جلوی رفتن مردم به ترکیه را بگیرند، ولی خودشان به لاس وگاس بروند.

*طنزنویسان ایرانی:*
تنها طنزنویسانی در دنیا هستند که وقتی مردم نوشته‌هایشان را می‌خوانند به جای اینکه بخندند، زار زار گریه می‌کنند!

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰چه گروه‌هایی دولت را تسخیر کرده‌اند
ردیابی نفوذی‌ها

✅ میترا تقی‌زاده با طرح این پرسش که، گروه‌های ذی‌نفع چگونه دولت‌ها را تسخیر می‌کنند؟ به مصادیق و خطرات آن پرداخته است.

به دنبال برخی تغییرات در سیاست‌های اقتصادی دولت و به‌طور مشخص در «مدیریت بازار ارز»، افرادی شروع به اعتراض کرده‌اند. اعتراض‌ها نه‌تنها شامل تهدید به استیضاح وزیر اقتصاد می‌شود که او را تهدید به محاکمه نیز کرده‌اند.

یکی از افرادی که مخالف سیاست‌های اقتصادی دولت چهاردهم است و از قضا جزو تئوری‌پردازان دولت سیزدهم به شمار می‌رفت، در شبکه ایکس نوشته: «عده‌ای به دنبال استیضاح هستند. استیضاح مشکلی را حل نمی‌کند. قوه قضائیه به عنوان حافظ منافع مردم باید خائنینی چون همتی را به پای میز محاکمه بکشاند نه اینکه به لطف مجلس، پس از تخریب کشور، بگویند بفرمایید بروید.»

یک نفر هم در پاسخ به این تهدیدها نوشته: «یکی از دوستان می‌گفت که آقای ... در کار واردات لوازم آرایشی و بهداشتی هستند. امیدوارم ایشون تکذیب کنه و این بی‌تاب شدن‌ها ناشی از فهم اشتباهشون باشه و نه حذف اعطای رانت ارزی به واردات.»

این بگومگوها تقریباً در همه بخش‌های اقتصادی کشور وجود دارد و نشان می‌دهد تغییر در سیاست‌ها چگونه می‌تواند عده‌ای را منتفع و عده دیگری را متضرر کند.

آن‌کس که واردکننده لوازم آرایشی و بهداشتی است، در گذشته از طریق نفوذ به تصمیم‌گیری‌ها از رانتی برخوردار بوده که در شرایط فعلی حذف شده است و به این ترتیب خواستار بازگشت مجدد سیاست‌ها و محاکمه وزیر امور اقتصادی و دارایی شده است.

چند دهه ترساندن نظام حکمرانی از بزرگ شدن بخش خصوصی، اکنون جای خود را به ترس از نفوذ قاچاقچیان، پولشویان و گروه‌های ذی‌نفع با قدرت خلق فساد و تسخیر دولت داده است.

اقتصاددانان سال‌هاست درباره پدیده «تسخیر دولت» سخن می‌گویند و به‌طور مشخص، این ادبیات از میانه‌های دهه 80 در ایران مطرح شد اما در سه سال گذشته این پدیده مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته است.

اخیراً رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با بیان اینکه با پدیده تسخیر دولت مواجه هستیم گفت: «افراد در تصمیم‌گیری‌ها نفوذ دارند و به نوعی مسیر دولت را از اجرای ماموریت خود منحرف می‌کنند و به نفع خود تغییر می‌دهند.»در حال حاضر در تدوین سیاست خارجی با نقش‌آفرینی کاسبان تحریم مواجهیم که نفعشان در تحریم ایران است.

سیاست‌گذاری صنعتی هم توسط بنگاه‌هایی به تسخیر درآمده که نفعشان در تعرفه‌های بالا و ممنوعیت واردات است.

سیاست تجاری را قاچاقچیان و منتفعان اقتصاد غیررسمی تحت تاثیر قرار می‌دهند و سیاست پولی هم توسط «پانزین‌ها» به تسخیر درآمده است.

تصمیم‌گیری درباره انرژی تحت تاثیر گروه‌هایی قرار می‌گیرد که منتفع قاچاق سوخت و انرژی ارزان هستند و سیاست مالی هم از سوی نهادهای بودجه‌خوار به اسارت درآمده است.

محسن جلال‌پور با اشاره به اینکه اغلب تصمیم‌های دولت به سود گروه‌های ذی‌نفع و قاچاقچیان و منتفعان اقتصاد غیررسمی تمام می‌شود، گفته: «نشانه‌های واضحی وجود دارد که گروه‌های فاسد و ذی‌نفعان رانت، به فرآیند تصمیم‌گیری رسوخ کرده‌اند و به بهانه حمایت از اقشار کم‌درآمد، راهکارهای زیان‌بار را به سیاست‌گذاران پیشنهاد می‌کنند.»ریشه این کلاهبرداری هم به سیاست‌های غلطی برمی‌گردد که به بهانه دور زدن تحریم‌ها تدوین شده است.

سال‌های طولانی است که اقتصاددانان این دغدغه را دارند که چرا اصلاحات اقتصادی پیش نمی‌رود؟ به‌طور مشخص این پرسش مطرح می‌شود که چرا دولت‌ها به زیان منافع جامعه و به سود گروه‌های خاص سیاست‌گذاری می‌کنند؟

پاسخ را آقای بابک نگاهداری در نفوذ گروه‌های ذی‌نفع دانسته و گفته: «مانع دیگر برای استفاده از نتیجه پژوهش، تعارض منافع است که در آن فساد هم وجود دارد و دست‌های مختلف در کار هستند، مانند موضوع واردات خودرو در حالی که مسئولان متعددی بر آن اصرار دارند اما واردات خودرو در نهایت به سرانجام نمی‌رسد.»

اقتصاددانان به پدیده دستکاری منابع عمومی از سوی یک گروه کوچک و قدرتمند به نفع خود و به ضرر جامعه، «تسخیر دولت» می‌گویند.

در سال‌های گذشته شرایط کشور به گونه‌ای پیش رفته که جایگاه دولت از یک نهاد سیاست‌گذار به یک نهاد اجرایی منفعل تنزل یافته و گروه‌های ذی‌نفع موفق شده‌اند به نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز نفوذ کنند.

برخی معتقدند دولت چهاردهم فرصتی بسیار مناسب و شاید آخرین فرصت برای سالم‌سازی نظام تصمیم‌گیری از نفوذ گروه‌های ذی‌نفع است که کشور را در مسیری خطرناک قرار داده‌اند.
منبع: تجارت فردا

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍کنترل نامحسوس ذهن‌ها در سازمان


✍️دکتر حسن بودلایی
آیا تا به حال در محیط کار حس کرده‌اید که کسی سعی دارد شما را متقاعد کند که اشتباه می‌کنید، حتی وقتی مطمئنید که حق با شماست؟ یا شاید حس کرده‌اید که در حال از دست دادن اعتمادبه‌نفس و باور به خودتان هستید؟ این رفتار که "گس‌لایتینگ" نام دارد، یکی از خطرناک‌ترین روش‌های دست‌کاری روانی در محیط‌های کاری است.

گس‌لایتینگ چیست؟

گس‌لایتینگ به معنای نوعی دست‌کاری روانی است که در آن فرد یا گروهی از افراد سعی می‌کنند شما را به شک و تردید در مورد برداشت‌ها، احساسات یا حافظه‌تان وادار کنند. این رفتار در محیط‌های کاری معمولاً به صورت‌های زیر رخ می‌دهد:
▫️ نادیده گرفتن یا کم‌اهمیت جلوه دادن نظرات یا دستاوردهای شما.
▫️ القای اشتباه بودن برداشت شما از وقایع.
▫️ تحریف وقایع به نحوی که شما به خودتان شک کنید.
▫️ تغییر اطلاعات به شکلی که شما احساس گیجی کنید.

چرا گس‌لایتینگ خطرناک است؟

گس‌لایتینگ می‌تواند اثرات عمیق و بلندمدتی بر کارکنان و حتی فرهنگ سازمانی داشته باشد:

کاهش اعتمادبه‌نفس فردی: قربانی به تدریج باورش را به توانایی‌های خود از دست می‌دهد.
◾️ ایجاد استرس و اضطراب مزمن: فرد دائماً در حال بازنگری و شک به خود است.

تخریب ارتباطات تیمی: فضای اعتماد و صداقت جای خود را به شک و بدبینی می‌دهد.
◾️ کاهش بهره‌وری سازمانی: افراد قربانی بیشتر درگیر مسائل ذهنی می‌شوند تا کار.

یک مثال واقعی از گس‌لایتینگ:

فرض کنید شما در یک پروژه تیمی پیشنهاد خلاقانه‌ای می‌دهید، اما همکارتان به‌طور مکرر می‌گوید که این ایده قبلاً شکست خورده است، در حالی که شما مطمئنید این‌طور نیست. به مرور زمان، ممکن است به خودتان شک کنید و از ارائه ایده‌های جدید بترسید.

چگونه با گس‌لایتینگ مقابله کنیم؟

۱. ثبت وقایع: مکالمات و اتفاقات مهم را مستند کنید تا بتوانید از واقعیت‌ها دفاع کنید.
۲. مرزگذاری روشن: رفتارهای دست‌کاری‌کننده را به صورت مستقیم و شفاف مطرح کنید.
۳. اعتماد به خود: به احساسات و برداشت‌های خود اعتماد کنید و اجازه ندهید کسی شما را به شک بیندازد.
۴. جست‌وجوی حمایت: از همکاران یا مدیران بالاتر که می‌توانید به آن‌ها اعتماد کنید، کمک بگیرید.
۵. تقویت مهارت‌های ارتباطی: به جای سکوت، رفتارهای دست‌کاری‌کننده را به چالش بکشید.

به یاد داشته باشید:
گس‌لایتینگ نوعی خشونت روانی است که اثرات منفی زیادی بر فرد و سازمان دارد. سازمان‌هایی که فرهنگ شفافیت و حمایت از کارکنان را ترویج می‌دهند، بهترین دفاع در برابر این رفتار مخرب هستند.

📊کانال اقتصادبازار
@Eghtesadbazar

🔰‍چیقوی زندگی شما کدام است؟

✍وحید شامخی و مجتبی لشکربلوکی
اول کمی در تاریخ به عقب برگردیم و یک خاطره از روزهای دور بخوانیم.

ظهر بود که دزدها ریختند به روستایمان. صدای تیر که بلند شد، همه سراسیمه از خانه بیرون آمدند. دزدها تهدید کردند هرچه اَشرفی، پول، طلا، نقره، مِس، روغن و آذوقه و حتی کَشک  دارید، به خانه کدخدا بیاورید که اگر نه؛ هرچه دیدید از چشم خود دیده‌اید! چاره‌ای نبود و کدخدا هم همه هست‌و‌نیست مردم را تحویل دزدان داد. روستا چهار قاطر داشت که هر چهار تا را دزدان برای یدک‌کشیدن مالِ مردم استفاده کردند و اگر چیزی هم باقی ماند، دیگر امکان بردنش را نداشتند وگرنه آن را نیز می بردند.

اما غلامرضا بیشتر از همه سوخت! آمده بود جلوی دزدان بایستد و مقاومت کند که نه‌تنها همه دارایی‌اش را بردند، بلکه می‌خواستند او را بکشند. اما به وساطت روحانی و کدخدای ده، فقط به شکستنِ کِتفش اکتفا کردند. همه مردم روستا را در خانه کدخدا حبس کردند.

بعد از چند ساعت تنها غلامرضا جرات کرد که در خانه کدخدا را باز کند و فهمید که دزدان رفته‌اند و همه بیرون آمدند. همان شب درِ خانه کدخدا جمع شدند و حساب‌و‌کتاب کردند که چه رفته است و چه مانده است.

غلامرضا دار‌ و‌ ندارش مشتی پول و اَشرفی بود که رفته بود و از زندگی‌اش تنها چند گوسفند مانده بود و چیقویی (وسیله‌ای که پنبه‌دانه را از کولکِ پنبه جدا می‌کند) که حالا تمام زندگی او بود.

حدود یک ماه بعد، غلامرضا تصمیمش را گرفت. چیقویش را برداشت و گفت می‌رود تا بخت خود را در پایتخت بیازماید. هرچه نزدیکان گفتند اثری نکرد و آخر رفت. حکایت‌های مختلفی از رسیدن غلامرضا به تهران نقل می‌شود اما هرچه بود وقتی به تهران رسید، زمستان شده بود و گرمای خانه‌و‌کاشانه‌اش تبدیل به سوز و سرمای آن روزهای تهران!

در بازار تهران بساط پنبه‌پاک‌کنی پهن کرد و به همت و مهارت چیزی نگذشت که کارش سکه شد. هنوز ۵ سال در تهران نمانده بود که ثروت و اعتباری پیدا کرد که هرگز تصور رسیدن به آن را هم نداشت! غلامرضا با ثروتی که در تهران اندوخت به محل خودش برگشت و زمین‌ها و املاک بسیاری در ولایت خود خرید و پس از آن به کشاورزی پرداخت.

○آنچه خواندیم تلخیصی از حکایت پدرِ پدربزرگ دکتر اصغر محمدی‌خنامان بود که به‌تازگی در کتابی با عنوان «در جست‌وجوی دانایی: از خنامان تا استکهلم» منتشر شده است.

دکتر محمدی می‌گوید حکایت چیقوی غلامرضا بعدها بخشی از حکایت زندگی من شد. اواسط دهه ٤٠ وارد دانشگاه آریامهر (صنعتی شریف امروز) شدم و سال‌ها بعد به‌عنوان نماینده سازمان انرژی اتمی ایران در مرکز تحقیقات هسته‌ای سوئد کار می‌کردم. اما سال ١٣٥٨ از سمتم عزل شدم و نه‌تنها شغلم را که حتی بورس تحصیلی‌ام را از دست دادم. وضعی به‌مراتب بدتر از اوضاع غلامرضا! فکر می‌کردم با توجه به سوابق و ارتباطاتم پستی مدیریتی یا حداقل کارشناسی با حقوق بالا در شرکتی معتبر به من پیشنهاد می‌شود، اما به هر دری که می‌زدم، درِ بسته بود! آنجا بود که یاد غلامرضا و چیقویش افتادم و اینکه چیقوی من چیست؟

به این نتیجه رسیدم که باید از اول شروع کنم و همه تحصیلات و تجربه تخصصی‌ام را کنار بگذارم. روزگاری در دوران دانشجویی، جوشکاری را به‌خوبی یاد گرفته بودم. برای همین به استخدام یک کارخانه خودروسازی به‌عنوان جوشکار درآمدم و سپس از طریق همین جوشکاری مسیرم را مجدد پیدا کردم و  بعدها استاد دانشگاه استکهلم سوئد شدم!

●تجویز راهبردی:
آیا شما در سبد مهارت های تان چیقو دارید؟ دو تجویز زیر را جدی بگیرید:

یکی از مشکلات زندگی امروزمان این است که اغلب مهارت‌ها و تخصص‌هایمان آن‌قدر کوچک و محدود است که تنها یکی یا دو جا بیشتر مخاطب برایش پیدا نمی‌شود! تخصص‌گرایی بد نیست که خیلی هم خوب است اما زندگی همیشه طبق روال جلو نمی‌رود. پس تا دیر نشده این سؤال صریح و سخت را از خود بپرسیم که چه مهارت یا تخصصی داریم که همه جا (یا حداقل خیلی از جاها) به کار می‌آید و برایش پول می‌دهند؟

مهم تر از آمادگی فنی (مهارت چیقویی) باید آمادگی روانی (تفکر چیقویی) نیز داشت. به عنوان مثال فردی رفته و فوق لیسانس علوم سیاسی گرفته. سه سال هم گشته و کار پیدا نکرده و حالا فکر می کند که چون علوم سیاسی خوانده حتما باید در همان رشته، کار کند. ۳۰ سال آینده اش را می خواهد  به خاطر ۶ سال گذشته (که لیسانس و فوق لیسانس گرفته) قربانی کند. همان کسی که علوم سیاسی خوانده به خاطر مهارت ها و استعدادهایش، شاید بهترین و منصف ترین معامله کننده املاک منطقه ۱ تهران بشود. بنابراین بگذار تا گذشته در آغوش خاطره تنگ بفشریم و آینده را در آغوش گرم اشتیاق.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍دستاوردهای سال ۲۰۲۴ مان را بشماریم


✍️حامد پاک طینت
صدرنشینی در ۲۲۳ شاخص جهانی، رتبه هفتم در شاخص قدرت رقابتی کشورها، رتبه پنجم در شاخص هوش مصنوعی، اجرای ۴۰ پروژه نوین در دنیا ، ابتکار و قانون ملی در حوزه فناوری و هوش مصنوعی، ۴۰۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی غیرنفتی، ۸۰۰ میلیارد دلار تجارت خارجی، ۱۵۰ میلیون بازدیدکننده از طریق فرودگاه‌ها و بنادر کشور، ثبت ۲۰۰,۰۰۰ شرکت جدید برای اولین بار در تاریخ، صدور ۸۷ تصمیم و ابتکار برای پایداری محیط زیست، ۱۰۰ میلیارد دلار کمک خارجی از زمان تأسیس اتحادیه تا میانه سال...

اینها دستاوردهای کشور کوچک امارات در سال ۲۰۲۴ است که حاکم این کشور با افتخار در آستانه سال جدید میلادی به مردم اعلام کرده است.

ترکیه در آنسو شاهد کاهش بیش از ۲۰ درصدی تورم با رشد اقتصادی ۵.۵%، شکستن رکورد صادرات با ۲۹۰ میلیارد دلار و رسیدن ذخایر ارزی به ۱۶۰ میلیارد دلار، ورود حجیم سرمایه گذاران خارجی به خصوص در بخش خودروسازی و رسیدن صادرات خودرو به بیش از ۴۰ میلیارد دلار حتی بیشتر از آلمان و حتی به خود آلمان و بیشتر از درآمد نفت ایران، شروع پروژه هسته ای سازی با ۲۰ هزار مگاوات انرژی بدون کوچکترین تنش بین المللی و با اجماع جهانی، شکستن رکورد جهانی تعداد پرواز به کشورها و ثبت در گینس، آغاز پروژه بزرگ جاده ابریشم با عراق، شکستن رکورد ورود گردشگر ۷.۳ میلیون نفر فقط در ماه جولای و ۵۰ میلیون نفر در یک سال و ۳۰ میلیارد دلار درآمد حاصل از آن، ... بود

عربستان از سوی دیگر با سیاست متنوع سازی اقتصادش و فاصله گرفتن از نفت، سرمایه گذاری خیره کننده معدنی را شروع و ظرفیت این بخش را از ۵۰۰۰ میلیارد دلار به ۱۰.۰۰۰ میلیارد دلار رساند. ۲۰ گیگاوات تولید برق از انرژی خورشیدی را به بخش تولید اضافه و پیاده سازی ۱۳۰ گیگاوات دیگر را آغاز کرد تا نیمی از برق این کشور را خورشیدی کند!، برقی کردن حمل و نقل عمومی و ساخت یک کارخانه بزرگ تولید خودروی برقی، رشد خیره کننده بخش گردشگری با رکورد ۱۰۰ میلیون بازدیدکننده و میزبان آینده جام جهانی فوتبال، و صدالبته افتخار پرسودترین شرکت جهان آرامکو را در سال قبل بنام خود ثبت کرد و از همه اینها مهمتر تصویر جدیدی از عربستان نوین به جهان نمایش داد

قطر از اینسو امروز دیگر نه بعنوان کشوری کوچک بلکه بعنوان کشوری تعیین کننده در سیاست منطقه، بازار گاز جهان را با صادرات ۷۸ میلیون تن مدیریت کرد و با برنامه ریزی برای تولید ۱۴۲ میلیون تن با تضمین امنیت کامل، سرمایه گذاران مطرح دنیا را بخود جلب کرد، تولید هیدروژن سبز، آمونیوم سبز، متانول سبز را بعنوان یک کشور پیشرو در دستور کار قرار داد و کارنامه درخشان ۵% رشد مداوم اقتصادی همراه با رشد ۹ درصدی در بخش لجستیک این کشور را بعنوان هاب جدید منطقه معرفی و بیشترین سرانه در دنیا را بنام خود ثبت کرد. قطر موفق به نصف کردن تورم و رساندن آن به رقم ۲.۹% در سال قبل شد و بعد از برگزاری درخشان جام جهانی کانون جذب سرمایه گذاری خارجی در بخش مسکن و گردشگری شد و افتخار بهترین فرودگاه و خط هوایی جهان را به نام خود ثبت کرد

از ایران مان اما آنچه می دانیم از سالی که گذشت سقوط ۶۰ درصدی ارزش پول ملی، نصف شدن رشد اقتصادی، رسیدن میزان سرمایه گذاری خارجی به نیم میلیارد دلار که در بیست سال گذشته بی سابقه است، عدم بازگشت بیش از ۲۰ میلیارد دلار به کشور، رسیدن ذخایر ارزی به میزان تامین حدود ۳ ماه کشور، قطع مکرر برق، گاز و آب در سراسر کشور و زیان هر روز ۸ هزار میلیارد تومان، افتخار آلوده ترین شهر دنیا و حسن ختام آن کیفیت زندگی در پایتختمان که در رتبه بندیهای بین المللی از آخر سوم در جهان شدیم. شاید مهمترین دستاورد سال میلادی قبل برای مردم را بتوان رفع فیلتر واتس اپ و گوگل پلی عنوان کرد!

شاید بهتر بود مثل همین کشور کوچک امارت یکی از اولیای کشورمان در همین صدا و سیما یا رسانه های رسمی دستاوردهای سال ۲۰۲۴ را به مردم اعلام کنند و اجازه دهند مورد قضاوت عمومی قرار گیرند.

📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar

🔰‍خطرسرمازدگی حکمرانان

✍️ دکتر مسعود نیلی
اقتصاددان

طی چند ماه اخیر، تعدد و تنوع مشکلات بزرگ به‌شدت افزایش پیدا کرده و از مرحله نگرانی عبور کرده‌ایم. آنچه درباره وقوع آن در آینده هشدار داده می‌شد، در زمان حال محقق شده است. در اینجا به فهرستی از این مسائل اشاره می‌کنم:

مسائل خارجی:
احتمالا ترامپ محدودیت‌هایی را که در دوره بایدن در زمینه صادرات نفت کشور کاهش پیدا کرده بود، تشدید کند و بازار ارز و بودجه و تولید و تورم ما را تحت تاثیر جدی قرار دهد.

همچنین در صورت تحقق مکانیزم ماشه، وضعیت سال آینده دشوارتر هم خواهد شد.

اتفاقاتی در خاورمیانه، باعث رودررویی مستقیم نظامی بین ما و رژیم اسرائیل شده که مطمئنا، پیامدهای اقتصادی تعیین‌کننده‌ای خواهد داشت.

تحولات سوریه نیز، احتمالا رابطه ایران و ترکیه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

مسائل اقتصادی:
بحران انرژی، در شرایطی که دمای هوا هنوز کاملا زمستانی نشده، نیمی از کشور را به تعطیلی کشانده است.

آلودگی هوا، که برآمده از اقتصادی است که در تولید درجا می‌زند؛ در حال تخریب حال و آینده کشور است و بی‌رحمانه نسل‌کشی می‌کند.

فرونشست‌های خاک، آینده سرزمینی ایران را در معرض تخریب قرار داده است.

ابعاد کسری بودجه برای دولتی که در درون خود، بار سنگین ورشکستگی نظام بازنشستگی را هم به دوش می‌کشد، هشدار‌دهنده است.

در نهایت نوسانات بزرگ و مخرب بازار ارز، همراه با تورم بالا، علامت بی‌ثباتی و عدم قطعیت می‌دهد.

مسائل اجتماعی:
افزایش ۱۰میلیونی به جمعیت زیر خط فقر که در سال‌های اخیر اتفاق افتاده، واقعه‌ای بسیار مهم است. پیامد این اتفاق بزرگ را می‌توان در اعتیاد و طلاق و وقوع انواع جرم‌ها دید.

انتشار اطلاعاتی درباره فساد در زندگی مقامات کشور یا فرزندان آنها، در کنار بنگاه‌داری‌های رانتی غیرخصوصی و غیردولتی، همراه با فشارهای سنگین اقتصادی به زندگی مردم، بنیان سرمایه اجتماعی نظام حکمرانی را از این هم سست‌تر می‌کند.

گسست‌های اجتماعی- فرهنگی موجود میان جامعه به‌ویژه در میان جوانان، کاملا هشدار‌دهنده و آتش زیرخاکستر است.

جمع‌بندی
از نظر نگارنده، بزرگ‌ترین آفت نظام حکمرانی ما، وجود تحلیل‌های متفاوت راهبردی، همراه با دادن وزن‌های کاملا متفاوت به موضوعات، در میان مقامات اصلی تصمیم‌گیرنده کشور است.

نظام سازمانی حکمرانی در کشور ما طوری است که مرکز و نهادی برای بررسی یکجای همه این مسائل در آن پیش‌بینی نشده است.

فهرست ذکرشده در این نوشته، به معنی واقعی کلمه، لرزه بر اندام انسان می‌اندازد و خواب را از چشم‌ها می‌رباید. هر مقام مسوولی تا مطمئن نشود که چگونگی عدم مواجهه با برخی از موارد از طریق دور راندن آن و چگونگی مواجهه با برخی دیگر از طریق عبور از آن مشخص شده است، نباید آرام گیرد.

اما پررونق‌ترین بازار در کشور ما، همچنان، بازار دعواهای سیاسی است. در میانه این همه مشکلات هول‌انگیز، گروهی، همه تلاش خود را صرف ترغیب تصمیم‌گیرندگان به افتادن در عرصه درگیری‌های نظامی می‌کنند.

گروهی دیگر، در تلاش برای برکناری فلان مقام مسوول و استعفای فلان مقام دیگر مسوول هستند و عده‌ای دلواپسِ تاخیر در ابلاغ قانون حجابند.

از طرف دیگر، در سطوح بالای دولت، هنوز راجع به رشد ۸درصدی و اجرای برنامه هفتم صحبت می‌شود و مجلس با جدیت در حال بررسی بودجه‌ای است که احتمال محقق شدن فروض اصلی آن بسیار پایین است.

شدت دور بودن دغدغه‌های اکثر حکمرانان ما از مسائل مهم ذکرشده بعضا به اندازه‌ای است که گویی آنها در کشوری دیگر مسوولیت دارند.

سیاستمداران ما شبیه به کوهنوردانی شده‌اند که در سرمای کوهستان، گرفتار سرمازدگی شده‌اند و در پی آن، به خواب رفته‌اند. مردم حق دارند بدانند که نظام تصمیم‌گیری برای مواجهه با شرایطی که احتمال وقوع آن بسیار زیاد است و زندگی آنها را کاملا تحت تاثیر قرار می‌دهد، چه برنامه‌ای دارد.

اگر به همین صورت پیش برویم، جامعه دچار پاندمی یأس خواهد شد. لحظه به خواب رفتن در حالت سرمازدگی، مرگ قطعی را در پی خواهد داشت.


📊کانال اقتصادبازار
@EghtesadBazar