خلاصه کتاب

‍ ■ آدم‌های مستقل و کارامد برای این فعال به نظر می‌رسند که به واقع احمق هستند و ذهن محدودی دارند. چه طور بگویم؟ آهان! آنها بخاطر عقل محدود، دم دستی‌ترین دلایل را که ممکن است دلایل درجه دوم و سوم باشد، به جای دلایل اصلی می‌گیرند. به این ترتیب خیلی زودتر و آسان‌تر از بقیه قانع می‌شوند و سریع فکر می‌کنند اساس کار را یافته‌اند و به ریشه‌ی مساله رسیده‌اند. (صفحه ۶۰)

آدمیزاد انتقام می‌گیرد، چون عدالت را در این می‌بیند. پس دلیل اولیه و اصلی را پیدا کرده، اساس کار را یافته و آن همان عدالت است. در نتجیه از همه جهت خیالش راحت می‌شود و با آرامش انتقامش را می‌گیرد و موفق هم هست، چون باور دارد کاری شرافتمندانه و عادلانه می‌کند. من اما اینجا نه عدالتی می‌بینم، و نه در این کار، نیکی و خیری می‌یابم. و به تبع آن، تنها از روی خباثت است که دست به انتقام می‌زنم. تنها خباثت می‌تواند همه تردیدم را از بین ببرد و بر همه چیز غلبه کند. همین طور است، تنها خباثت می‌تواند در کنار دلیل اصلی بنشیند و ترکیب کاملا موفقی به دست بدهد و آن دلیل اصلی را تکمیل کند، چرا که خباثت خودِ دلیل نیست. اما چه کنم که خباثت هم ندارم. (صفحه ۶۱)

بهترین تعریف آدمیزاد این است: موجودی دوپا و نانجیب. (صفحه ۸۳)

چه انتظاری می‌توان از انسان داشت؟ این موجودی که چنین خصایص غریبی دارد؟ همه مواهب و نعمتهای زمینی را به پایش بریزید، تا خرخره در سعادت غرقش کنید، هر پنج انگشتتان را هم در عسل فرو کنید و به دهانش بگذارید، چنان از پول بی‌نیازش کنید که دیگر جز خوردن و خوابیدن و تلاش برای ادامه تاریخ پر افتخار بشری کاری نداشته باشد، همین آدم اما از روی حق ناشناسی و فقط برای آزار و اذیت به شما صدمه می‌زند و خصومت می‌ورزد. همین آدم حتی همه آنچه را به او داده‌اید به خطر میاندازد و عمدا بدترین و بیهوده‌ترین هوس را دنبال می‌کند، بدترین دیوانه بازی و ضرر مالی را به بار می‌آورد، آن هم تنها برای اینکه وضعیت مرفه و راحت و معقولش را قربانی فانتزی‌ها و خیالپردازی‌های خویش کند. دقیقا وهم انگیزترین آرزو و پست‌ترین حماقت را می‌خواهد، فقط و فقط برای اینکه به خودش ثابت کند – نکته ضروری و لازمش همین است – آدم هنوز آدم است و نه کلید پیانو که قوانین طبیعت به دست خد آن را بنوازند و حتی تهدیدش کنند تا آخر عمر هدایتش خواهند کرد تا نتواند بیرون از محدوده تقویم و قوانین خواسته‌ای داشته باشد. (صفحه ۸۵)

به نظر من دانش و آگاهی بزرگترین بدبختی بشر است، اما خوب می‌دانم که بشر آن را دوست دارد و با هیچ سرگرمی و رضایتمندی دیگری عوضش نمی‌کند. (صفحه ۹۱)

می‌دانی لیزا، البته از خودم دارم حرف می‌زنم! اگر از بچگی خانواده‌ای داشتم، آن وقت اینی نبودم که الان داری می‌بینی. بیشتر وقتها به این فکر می‌افتم. آخر خانواده هرقدر هم که بد باشد باز هم پدر و مادرند، غریبه که نیستند و دشمن آدم نمی‌شوند. گیرم سالی، ماهی هم فقط یک بار عشقشان را ابراز کنند. در هر حال می‌دانی آنجا توی خانه‌ی خودت هستی. (صفحه ۱۹۱)

از دست عادت کار زیادی بر می‌آید! خدا می‌داند که عادت چه‌ها با آدمی می‌کند. (صفحه ۲۰۰)

در عمل می‌دانی دلم واقعا چه می‌خواهد؟ این که تو و امثال تو به درک واصل شوید! من آرامش می‌خواهم. بله، حاضرم کل دنیا را به یک پول سیاه بدهم تا راحتم بگذارند و آرامشم حفظ شود. مثلا اگر قرار باشد دنیا خراب شود، ولی من چایم را بخورم، می‌گویم به درک! بگذار خراب شود، در عوض همیشه بتوانم با آرامش چایم را بخورم. (صفحه ۲۳۷)

👤 #فئودور_داستایوفسکی
📚 #يادداشت‌های_زيرزمينی

‍▪️#روسو‌ و قرارداد اجتماعی

#ژان_ژاک_روسو در کتاب قرارداد اجتماعی پس از بررسی انواع حکومتهای موجود نتيجه گيری ميکند که دموکراسی يا مردم سالاری که در آن کليه افراد عاقل و بالغ جامع در کليه تصميم گيريهای عمومی شرکت ميکنند تنها حکومتي است که در آن شهروندان احساس آزادی ميکنند، به تصميم گيری های عمومی احترام ميگذارند و خود را در تقابل با دستگاه حکومتی نمی بينند

روسو در فلسفه سیاسی خود تحت تاثیر فلسفه #جان_لاک بود اما فلسفه سیاسی او سادگی فلسفه ی لاک را نداشت نظریات روسو گاهی مبهم و حتی متناقض است

روسومیخواهد نشان می دهد که چگونه آدمیان می‌توانند تحت حکومت قانون زندگی کنند و در عین حال آزاد بمانند

روسو جزو اولین فیلسوف هایی بود که مفهوم جدید قانون را ابداع کرد و جنبه عام قانون را اعلام و تایید کرد و از آن نتیجه گرفته است که قانون از اراده عمومی نشأت می گیرد

قانون نمی تواند جنبه اختصاصی داشته باشد بلکه موضوع آن همیشه کلی و عامل الشمول است

او در کتاب قرارداد اجتماعی می گوید انسانها عدالت و آزادی را مدیون قانون می باشند این نهاد سودمند اراده همگانی است که برابری طبیعی میان انسان‌ها را در حقوق ایجاد می‌کند

روسو در《 قرارداد اجتماعی》مفهوم حکومت خوب را از حالت طبیعی نتیجه گیری میکند
به اعتقاد روسو ویژگی حالت طبیعی استقلال و تنهایی افراد است که هیچگونه داد و ستدی با یکدیگر ندارند او تنها مفهوم دیگری از جامعه مطلوب را حول محور این اندیشه تدارک می بیند که عمل دولت نهایی زندگی سیاسی یعنی آزادی است.

اگر آزادی طبیعی در خودبسندگی و استقلال فرد است آنچه که مورد پسند روسو است این است که دولت باید متکی به قرارداد اجتماعی باشد
تمامی سنت حقوقی طبیعی گرا این را تایید میکند.

او میگوید دولت زمانی میتواند به عنوان یک وسیله اعمال آزادی در خدمت مردم قرار گیرد که شهروندانش در همان حال بتوانند خودرا حاکم بدانند

بنابراین در چنین حالتی ست که میتوان گفت یک ملت واقعا حاکم بر سرنوشت خود است..

یکی از موضوعات روسو در قرارداد اجتماعی اراده عمومی ست که آن را بیان میکند .

اراده عمومی مفهومی خاص بود که روسو آنرا برای حاکمیت مردمی بکار
می برد و به منافع عمومی یا اعضای مجمع رای دهندگان در خدمت خیرو صلاح عمومی حمل میکرد.. و هم به اراده فردی شهروندان که آنرا در خدمت و اتقا مصالح عامه بکار میگرفت و نقطه مقابل اراده همان شهروند هرگاه در خدمت منافع شخصی خود به عنوان یک انسان بود..
روسو تفاوتی میان اراده همگان و اراده عمومی میگذارد
اراده عمومی به منافع مشترک توجه دارد.
اما اراده همگانی منافع خصوصی را درنظر میگرد

منظور روسو از اراده عمومی معنای روشنی دارد معیاری بود که همیشه در جهت حفظ رفاه عموم و همه بخش ها باشد..

روسو میگوید که بدون قرارداد اجتماعی درک این مطلب غیرممکن است که چرا اقلیت موظف است به خواست اکثریت گردن بگذارد .

به باور روسو اصول مندرج در قرارداد اجتماعی صرفا در جامعه ی آرمانی مورد نظر او تحقق پذیر است مهمترین اصل قرارداد اجتماعی عبارت از این است که تمام کسانی که قرار است از قانونی اطاعت کنند باید در تصویب آن هم دخالت داشته باشند

به اعتقاد او قرارداد اجتماعی اصول راهنمایی یک جامعه ی مطلوب را مشخص میکند اما تمام یا تقریبا جوامع مورد جوامع فاسدند و جامعه فاسد معمولا شهروندان فاسدی خلق میکند که صدای وجدانشان خاموش شده است

روسو اغلب دولت هایی را که خصوصیتی نامتجانس داشته و از وسعتی برخوردار بودند که نظارت بر آن را دشوار میکرد مورد انتقاد قرار میداد

به اعتقاد او خصوصیت دولت طبیعی این است که سازمانی غیر پیچیده دارد

افراد در تمام زمینه های اجتماعی باید به عنوان یک شهروند منفرد یعنی به عنوان فرد ظاهر شوند و نه به عنوان نماینده ی بخش خاص یا گروهی با منافع خاص

بنابراین جامعه ی طبقاتی و هم چنین جامعه ای با گروه بندی یا احزاب سیاسی متفاوت جامعه ای نامطلوب و مردود است

دو نکته مهم در آرمان سیاسی روسو وجود دارد که البته گاهی چند جانبه و متناقض توضیح میدهد

به اعتقاد او از یک طرف دولت طبیعی باید غیر پیچیده و محدود باشد

و بنابراین دولتی که او در نظر دارد نمیتواند یک دولت ملی مدرن بلکه باید دولت شهری بسیار ساده باشد

از طرف دیگر چنین دولتی باید بر پایه ی اصول دمکراسی مستقیم بنا شود پیش شرط چنین دولتی وجود شهروندان روشن و آگاه است

و چنین افرادی تنها در یک جامعه مدرن و پیش رفته میتوانند وجود داشته باشند

روسو در اغلب موارد بین اصطلاح دولت و جامعه فرق میگذارد
دولت را مترادف با حکومت میداند که منتخب جامعه یا مجری اراده عامه است ..
و گاهی موارد هم دولت را به معنای کشور بیان میکرد که هر دو موضوع را در برداشت
البته فرد را تابع جامعه و شخصیت فرد را ناشی از جامعه میدانست