📝برای تن نیمه‌جان استارتاپ‌های ایران، کاش توافقی صورت بگیرد.
💡 نفس بازار استارتاپی ایران تند اما کوتاه است. آخرین موج سرمایه خارجی که پس از اجرای برجام در ۱۳۹۵ وارد شد، مثل بارانی تابستانی فرود آمد و پیش از آن‌که زمین خشک اکوسیستم سیراب شود، با خروج آمریکا از توافق پایان گرفت. گزارش آنکتاد نشان می‌دهد سرمایهگذاری مستقیم خارجی ایران در سال ۲۰۱۶ به ۵ میلیارد دلار رسید؛ سه سال بعد، این رقم به کمتر از ۱٫۵ میلیارد سقوط کرد. برای درک اهمیت ماجرا کافی است بدانیم تنها یک قرارداد ۲۰۰ میلیون دلاری سرآوا–پومگرانت در همان سال توانست دیجی‌کالا، کافه‌بازار و چند نام دیگر را به لبه یونیکورن شدن برساند.
📌 چرا همان تجربه کوتاه هنوز الهام‌بخش است؟
▫️ضرباهنگ بازار داخلی
جمعیت ۹۰ میلیونی، نفوذ اینترنت بالای ۷۰ درصد و نبود رقیب خارجی جدی، ترکیبی است که به‌ندرت در اقتصادهای نوظهور کنار هم قرار می‌گیرد. هر ریال سرمایه، سریع‌تر از دبی یا استانبول به مقیاس می‌رسد.
▫️مزیت هزینه و نیروی انسانی
حقوق یک برنامه‌نویس ارشد در تهران هنوز یک‌دهم سیلیکون‌ولی است؛ پس همان‌قدر سرمایه می‌تواند تیم بزرگ‌تری بسازد و راه‌حل خلاقانه‌تری را پوشش دهد.
▫️شبکه دیاسپورا (ایرانیان خارج از کشور)
موج بازگشت متخصصان خارج‌نشین بین ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ نه افسانه بود و نه گذرا؛ صدها مدیر محصول و سرمایه‌گذار فرشته با «بلیت یک‌طرفه» آمدند، منتها اکوسیستم نتوانست نگه‌شان دارد. توافق جدید می‌تواند این کانال دانش و سرمایه را دوباره فعال کند.
📌 اما این بار خیال‌پردازی نکنیم
▫️ ریسک‌گریزی مزمن سرمایه خارجی باقی می‌ماند. صندوق‌های منطقه‌ای ممکن است پول را در قسط‌های مشروط و با بیمه سیاسی تزریق کنند.
▫️بده‌بستان ارزی همچنان پاشنه آشیل است. تا وقتی ابزار هج و بازار مشتقه در دسترس نباشد، مدل درآمد دلاری یا قراردادهای ارزی‌شده برای استارتاپ‌ها حیاتی خواهد بود.
▫️خروج یا ادغام؟ بورس تهران هنوز برای شرکت‌های زیان‌دهِ رشد‌محور جذاب نیست. ترکیب دو لیستینگ در ابوظبی یا استانبول با هلدینگ DIFC سناریوهای خروج جذابی است که می‌شود فعالشان کرد.
📌 چه عددهایی باید زیر ذره‌بین قرار گیرد؟
▫️ اگر تنها ۱۰ درصد از جریان ۴٫۳ میلیارد دلاری VC خاورمیانه در ۲۰۲۴ به ایران بیاید، سالانه ۴۳۰ میلیون دلار سرمایه رشد وارد اکوسیستم می‌شود؛ یعنی شاید 10 برابر کل ظرفیت فعلی صندوق‌های داخلی.
▫️ هر ۱ میلیون دلار سرمایه تاریخی حدود 100 شغل مستقیم در استارتاپ‌های بزرگ ایجاد کرده است. با ورود ۴۰۰ میلیون دلار، می‌توان به 40 هزار شغل تازه طی دو سال امید داشت.
📍 صدای پای فرصت
جذابیت داستان این است: استارتاپ‌های ایرانی برای جهش لزوماً منتظر «ابرچک» سیلیکون‌ولی نیستند؛ یک پنجره مالی پایدار، راه‌اندازی دوباره کانال پرداخت بین‌المللی و دسترسی به بازارهای سرمایه منطقه‌ای کافی است تا خون تازه به رگ‌ها برگردد. اگر توافق جدید چنین حداقلی را فراهم کند، شاید سال ۱۴۰۶ اولین سالی باشد که بنیان‌گذاران موفق، به‌جای مهاجرت، در
تهران جشن عرضه اولیه یا ادغام فرامرزی بگیرند. از زبان استارتاپ ایرانی باید گفت:
«ما راه رفتن را بلدیم؛ فقط کف خیابان لغزنده است.»
منبع:
@investinfund🔹@DigitalPublicRelations
