خاک‌پاشی بر چهرۀ ستایندگان
یکی از روایات مشهور منسوب به پیامبر (ص)، حدیثی است که در نکوهش مدّاحان (ستایندگان) نقل شده است: «إذا رَأَيتُمُ المَدّاحينَ، فَاحثوا في وُجوهِهِمُ التُّرابَ»: هرگاه ستایندگان را دیدید، بر چهره‌شان خاک بپاشید. (رک: صحیح مسلم، ج ۴، ص ۲۲۹۷؛ هچنین: سنن تِرمذی، ج ۴، ص ۳۲۶). حدیث مذکور چنین هم نقل شده است: «اُحثوا في وُجوهِ المَدّاحینَ التُّرابَ».
این حدیث را برخی بر ظاهر حمل کرده و گفته‌اند که باید بر چهرۀ مدّاحان خاک پاشید. برای این برداشت، به رفتار برخی صحابه، همچون مِقداد، استشهاد کردهاند که بر صورت کسی که او را ستود، خاک پاشید و سپس به این حدیث، تمسّک کرد. (همان منابع).
اما شماری از عالِمان، بر آن‌اند که «خاک پاشیدن» کنایه از ناامید گرداندن، و مراد از «مدّاحین»، مداحان دروغ‌گو و چاپلوس است که پیشه‌شان مداحی است و به ممدوحان اوصافی نسبت می‌دهند که در آنان نیست، امّا اگر مداح، صادق باشد و ممدوحی نیکوکار را برای نیکوکاری‌هایش بستاید تا دیگران نیز به انجام چنان کارهایی برانگیخته شوند، مشمول حدیث مذکور نیست. همچنین اشاره کردهاند که بارها روبه‌رو پیامبر (ص) را ستودند و ایشان مانع ستایندگان نشدند. (النِّهایة فی غریب الحدیث و الأثر، ج ۱، ص ۱۸۴؛ مُروج الذَّهَب، ج ۲، ص ۲۹۳، فتح الباري، ج ۱۰، ص ۴۷۷؛ روضة المتّقين، ج ۱۳، ص ۲۸).
استاد سیّدجعفر شهیدی در این باره نوشته‌اند:
«مدح اگر راست و در حدّ متعارف باشد پسنديده است، و اگر به مبالغت و دروغ كشد، گناه است، و روايتى كه در ذمّ مدح است اشارت به اين مدحهاست. (شرح مثنوی، ج ۵، ص ۱۸۳).
https://t.me/joinchat/AAAAAD7Fssu7AgJ7o97tgw
یکی از روایات مشهور منسوب به پیامبر (ص)، حدیثی است که در نکوهش مدّاحان (ستایندگان) نقل شده است: «إذا رَأَيتُمُ المَدّاحينَ، فَاحثوا في وُجوهِهِمُ التُّرابَ»: هرگاه ستایندگان را دیدید، بر چهره‌شان خاک بپاشید. (رک: صحیح مسلم، ج ۴، ص ۲۲۹۷؛ هچنین: سنن تِرمذی، ج ۴، ص ۳۲۶). حدیث مذکور چنین هم نقل شده است: «اُحثوا في وُجوهِ المَدّاحینَ التُّرابَ».
این حدیث را برخی بر ظاهر حمل کرده و گفته‌اند که باید بر چهرۀ مدّاحان خاک پاشید. برای این برداشت، به رفتار برخی صحابه، همچون مِقداد، استشهاد کردهاند که بر صورت کسی که او را ستود، خاک پاشید و سپس به این حدیث، تمسّک کرد. (همان منابع).
اما شماری از عالِمان، بر آن‌اند که «خاک پاشیدن» کنایه از ناامید گرداندن، و مراد از «مدّاحین»، مداحان دروغ‌گو و چاپلوس است که پیشه‌شان مداحی است و به ممدوحان اوصافی نسبت می‌دهند که در آنان نیست، امّا اگر مداح، صادق باشد و ممدوحی نیکوکار را برای نیکوکاری‌هایش بستاید تا دیگران نیز به انجام چنان کارهایی برانگیخته شوند، مشمول حدیث مذکور نیست. همچنین اشاره کردهاند که بارها روبه‌رو پیامبر (ص) را ستودند و ایشان مانع ستایندگان نشدند. (النِّهایة فی غریب الحدیث و الأثر، ج ۱، ص ۱۸۴؛ مُروج الذَّهَب، ج ۲، ص ۲۹۳، فتح الباري، ج ۱۰، ص ۴۷۷؛ روضة المتّقين، ج ۱۳، ص ۲۸).
استاد سیّدجعفر شهیدی در این باره نوشته‌اند:
«مدح اگر راست و در حدّ متعارف باشد پسنديده است، و اگر به مبالغت و دروغ كشد، گناه است، و روايتى كه در ذمّ مدح است اشارت به اين مدحهاست. (شرح مثنوی، ج ۵، ص ۱۸۳).
https://t.me/joinchat/AAAAAD7Fssu7AgJ7o97tgw