عبدالکریم سروش، دین و قدرت

عبدالکریم سروش ضمن دو سخنرانی (جلسه اول، جلسه دوم) در حلقه دیدگاه نو، خلاصه‌ای از آرای خود را درباره نسبت دین و قدرت طرح کرد. او پیش‌تر در سی جلسه به این موضوع پرداخته بود. گزارش مکتوب و نسبتاً جامعی از سخنرانی اول او در حلقه دیدگاه نو با نام "دین یک قدرت است" انتشار یافته است.(اینجا)

نظرات عبدالکریم سروش واکنش‌های مختلفی به همراه داشت. از بین واکنش‌ها که اغلب انتقادی بودند، سخنرانی اردشیر منصوری که کوشید تقریری همدلانه از دیدگاه سروش ارائه دهد شنیدنی و آموزنده است(فایل صوتی). سخنرانی منصوری را شاید بتوان بازسازی موجّه‌تر دیدگاه سروش نامید.

از میان واکنش‌های متعدد انتقادی، نقدِ یاسر میردامادی که در جلسه‌‌ی نقد و بررسی دیدگاه سروش در حلقه دیدگاه نو ارائه گردید به نظرم بسیار سنجیده و پاکیزه بود(اینجا). در این جلسه عبدالعلی بازرگان و حس یوسفی اشکوری نیز ملاحظات انتقادی خود را طرح کردند و در پایان عبدالکریم سروش به پاره‌ای از انتقادها پاسخ گفت(همان).

محمدرضا جلایی پور نیز در مقاله «پرسش‌هایی از استاد عبدالکریم سروش درباره ایده پیامبر اقتدارگرا» ضمن ۱۰ پرسش خواندنی و دقیق به ارزیابی دیدگاه سروش پرداخت(اینجا)

محسن کدیور نیز طی یک سخنرانی(فایل اصلی، پرسش و پاسخ، متن) به نقد دیدگاه سروش پرداخت و وعده داد در جلسات دیگر نقد خود را پی بگیرد(اطلاعیه جلسه دوم).

مصطفی حسینی طباطبایی نیز طیّ یادداشتی دیدگاه اخیر سروش را نقد کرد.(فایل صوتی، متن)

در این میان نقدی که بیشتر از همه با آن همراه بودم و از انصاف و بی‌طرفی گوینده بسیار متاثر شدم نقد و ارزیابی فرهاد شفتی است. او نخست پیش‌نقدی بر دیدگاه سروش نوشت(اینجا) و سپس در گفتگوهای صمیمانه‌اش با حامد صادقی کوشید تا دیدگاه سروش را ارزیابی کند(بخش اول، بخش دوم، بخش سوم). ذهن و ضمیر روشن و شفّاف او در ضمن این گفت و شنید دل می‌بَرَد.

فرهاد شفتی قرآن‌پژوهی اندیشه‌ورز است که در عین آشنایی بسیار با معانی قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن، نگاهی کثرت‌گرا به دین دارد. وی در دو مقاله‌ کوشیده است از کثرت‌گرایی دینی دفاع کند:
🔹کثرت‌گرایی یا انحصارگرایی محققانه؟

🔹قرآن، انحصارگرا یا کثرت‌گرا؟

پیگیری نگاه‌های قرآنی او را به علاقه‌مندان پیشنهاد می‌کنم.

@sedigh_63