دکتر سرگلزایی drsargolzaei

#یادداشتهای_پریشانی
ـ میان مسجد و میخانه یا؛
اندر حکایت همیشه‌گی «یا این وری یا اون‌وری...

برخی خواننده‌گان این مطلب قطعن حال و هوای عمومی اجتماع ایرانی را در دهه‌‌ی شصت و هفتاد به یاد ندارند.
من در دهه‌ی شصت تحصیلات عمومی را پی‌میگرفتم و در دهه‌ی بعد ساکن دانشگاه شدم.گو این‌که در این میان و از همان ابتدای باسواد شدن خواندن و دیدن شده بود میل بی پایان من...
چرا این را گفتم؟ مقدمه‌ای است برای بیان موقعی که من و امثال من دارند و البته از سوی بسیارانی این موقع و موقف مورد رد و طعن و نقد و... است.
در آن سال‌ها جو عمومی مردم به دهها دلیل همسو با گفتمان غالب حاکمانی بود که در پی رساندن انسان به مقامات خدایی بودند.
اگر در کلاس درسی (دبیرستان یا دانشگاه) بحثی می‌شد سر فلان عمل‌کرد رهبر یا فلان سخن مقام عالی یا رفتار فلان صاحب منصب مثلن شصت درصدی بی‌شک اهل تایید بودند بیست‌سی درصدی هم که طبق معمول همیشه ساکت میماند مثلن ده درصدی مخالف که البته صدایشان چندان درنمی‌آمد و عده‌ای که ما بودیم. ما چه می‌کردیم؟ به آن اکثریت تابع می‌گفتیم: آقا ، خانم برادر خواهر این اقلیت مخالف از خودماست نه منافق است نه دشمن فقط جایی ایستاده و چیزهایی می‌بیند که شما نمی‌بینید..
به آن ده درصد مخالف هم می‌گفتیم عزیزان این خیل موافق آقایان حکایتشان این است اکثریت شان نه مزدورند نه جیره خوار و نه جاهل و نادان عقبه‌ی فکری و احساسی شان این است و تا شما اینها را درک نکنید نمی‌توانید گفت‌وگویی مفید با ایشان داشته باشید.
اکثریت همراه البته نمی‌توانست ما را متهم به کفر و نفاق و ... کند چون اعمال و رفتارمان خالی از شائبه‌ی بی‌دینی بود اقلیت مخالف هم مارا خوش خیالانی می‌دانستند که علیرغم دانایی و مطالعه‌ی فراوان اصل موض‌ع را نفهمیده. ما نهایتن مزاحمانی بودیم که مانع فروپاشی اردوی اکثریت همراه می‌شدیم و...
حالا دوسه دهه از آن ایام می‌گذرد شکل چینش نیروهای همراه و ناهمراه حاکمیت کاملن دگرگون شده. اصلن نیازی به قسم جلاله هم نیست آفتاب آمد دلیل آفتاب..
بی‌شک شصت‌درصدی هیچ هم‌دلی و همراهی و تبعیتی از گفتمان غالب حاکمیت ندارند بیست درصدی هم طبق معمول ساکتند. شاید حدود ده درصد به دلایل مختلف ( نه آن مختلف دهه‌ی شصت و هفتاد) همچنان تابع تامند و در این میان باز اقلیتی هست که دارد برای فهم بهتر هردوسو از هم دست وپا می‌زند.
آقا، برای این‌که بتوانی راه حلی برای برون رفت از این ستیز بیابی اول باید چرا فلانی به این نوع گفتار و کردار دست می‌زند درک موقع و موقف طرف مقابلت برای برپایی یک تفاهم ، مهم است و..
اما باز نه این‌وری زحمت بسیار چنین کاری را برخود هموار می‌کند نه آن‌وری و تو هم البته از هر دو سو بلکه از هر سه سو مشت و لگد میل می‌کنی.
تجربه‌ی زیستن و دقت در سپهر اجتماعی فرهنگی ایران این سه چهاردهه به من می‌گوید: اکثریت نه توان تغییر جای خویش را دارند و نه میلش را...
ستاینده‌گان مثلن غرب اصلن نمی‌فهمند چرا ستیهنده‌گان با غرب چنین رفتاری دارند و برعکس ..
من گمان می‌کنم این ویژه‌گی اجتماع ایرانی البته عمری بسیار دراز دارد و مختص این چنددهه‌ نیست. شاید بتوان در اعماق تاریخ و در بن و ریشه‌های فکری و اعتقادی کهن ردپای چرایی این خصیصه‌را یافت اما عجالتن آن‌چه از عمل‌کرد این ژن قوی فرهنگی آشکار شده فرسوده‌گی، افسرده‌گی و... شکست یک جامعه است. و تا اکثریتی قابل اعتنا در این اجتماع نتوانند جای دیگری قرار بگیرند و جهان را از آن جایگاه نبینند اوضاع عمومی ما همین و بدتر از این خواهد بود..
#محسن_یارمحمدی
دانش‌آموخته‌ی دکتری زبان و ادبیات فارسی

@niyazestanbarani
🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹

#عطارجان
ره میخانه و مسجد کدام است
که هر دو بر من مسکین حرام است

نه در مسجد گذارندم که رند است
نه در میخانه کاین خمار خام است

میان مسجد و میخانه راهی است
بجویید ای عزیزان کین کدام است...

♦️صلح چیست و چه مؤلفه‌هایی دارد؟
(به‌مناسبت روز جهانی صلح)

✍️ حسن محدثی‌ی گیلوایی
۶ مهر ۱۴۰۳
بازنشر: ۱۲ مهر ۱۴۰۳

نخست باید در باره‌ی معنای صلح بحث بکنیم. ما اغلب درکی سلبی از صلح داریم؛ به این معنا که صلح را در تقابل با جنگ می‌فهمیم. وقتی جنگ نباشد صلح است. این درکی سلبی از صلح است. پس ما نیاز به درکی ایجابی از صلح داریم. من در این‌جا می‌کوشم از نگاه سلبی به صلح در جهت تعریفی ایجابی از آن حرکت بکنم.

صلح نسبتی دارد با قدرت، زیرا جنگ یعنی اعمال قدرت به قصد تخریب قدرت مقابل یا انهدام موجودیت دیگری‌ی واجد میزانی از قدرت‌ و انهدام قدرت او و گاه حتا انهدام موجودیت او. هم‌چنین، صلح نسبتی دارد با تضاد، زیرا جنگ تضادی است که به مرحله‌ی اعمال قدرت معطوف به حذف دیگری یا زیرمجموعه‌هایی از دیگری در تضاد کشیده شده است.

آیا ما می‌توانیم تضاد را در جهان اجتماعی حذف کنیم؟ خیر، زیرا تضاد از دل جهان اجتماعی می‌جوشد. جهان اجتماعی تضاد‌آفرین است.

آیا ما می‌توانیم اعمال قدرت را از جهان اجتماعی حذف بکنیم؟ خیر، به دلیل این‌که قدرت عنصری اساسی در جهان اجتماعی است و تا زمانی که قدرت هست، الزاماً اعمال قدرت هم هست. نه قدرت و نه اعمال قدرت هیچ‌یک قابل حذف از جهان اجتماعی نیستند.

پس باید صلح را به‌گونه‌ای تعریف کنیم که ناظر به امری تخیّلی نباشد و وجود تضاد و اعمال قدرت را لحاظ کند. تعریف صلح به‌ناگزیر می‌بایست اشکالی از پیش‌برد تضاد اجتماعی و اشکالی از اِعمال قدرت خود را دربرگیرد.

از سوی دیگر، صلح دو وجه دارد: یک وجه ناظر به واقع و یک وجه هنجارین. وجه ناظر به واقع صلح اشاره به یک وضعیت و امکانات وضعیت دارد، اما وجه هنجارین صلح ناظر به اراده و خواست و ترجیحات نیروهای اجتماعی دارد.

اکنون با این مقدمات فکر می‌کنم می‌توانم نگاهی ایجابی به صلح بیاندازم: صلح عبارت است از وضعیت اجتماعی_سیاسی‌ای که در آن آرایشی از نیروهای اجتماعی و سیاسی وجود دارد که روابط اجتماعی‌ی تضادآمیزشان را بدون حذف و انهدام هم دنبال می‌کنند و از طرقی اعمال قدرت می‌کنند که معطوف به انهدام و حذف فیزیکی و غیرفیزیکی‌ی یک‌دیگر یا زیرمجموعه‌های سازنده‌ی هم نیست و غایات و ترجیحات این نیروها نیز معطوف به حذف و انهدام فیزیکی و غیرفیزیکی‌ی یک‌دیگر و زیرمجموعه‌های یک‌دیگر نیست.

حالا بر اساس این تعریف از صلح، می‌توان از چند مولفه‌ی مهم برای صلح سخن گفت:

_ امکانات عینی که می‌تواند ابعاد و وسعت تضادها و تعارضات را کم یا زیاد کند و آن‌ها را تضعیف و تشدید کند و دائما تضاد ایجاد کند یا آن‌ها را به حداقل برساند؛ به‌گونه‌ای که حیات آن‌ها را به خطر بیاندازد یا بدان‌ها امنیت ببخشد؛

_ فرهنگی که ترجیحات له یا علیه صلح می‌آفریند؛

_ سنت‌ها و الگوهای شناخته‌شده و جاافتاده‌ای که مروّج اشکال خاصّی از پیش‌برد تضادها و اعمال قدرت‌ها است.


#صلح
#مؤلفه‌های_صلح
#روز_جهانی_صلح
#گروه_جامعه‌شناسی_حقوق

@NewHasanMohaddesi

بعدش هم با مردن دو نفر به جای یکنفر چیزی عوض نمی‌شود. می‌شود؟
با اینحال باید اقرار کنم که گاهی کمی سخت می‌شود. وقتی قرعه به دوستی، آشنایی یا بچه‌ای می‌افتد. مخصوصاً بچه‌ها. وقتی بچه‌ای جلویت می‌شود یک آتشفشان فعال، تا چند روز حالت با روزهای دیگر فرق می‌کند؛ اما چه می‌شود کرد؟ باید زندگی کرد. برای مادر و مادربزرگم به راحتی من نیست. برای همین هم خیلی از خانه بیرون نمی‌آیند. برای طاهر هم راحت نبود. هروقت کسی جلویش آنطوری می‌شد چند روز لب به غذا نمی‌زد، به عالم و آدم بدوبیراه می‌گفت و مدام خودش را سرزنش می‌کرد. روزمان سیاه می‌شد اگر کسی موقع تمام کردن ازش کمک می‌خواست؛ بعضی‌ها اینطورند. مدام دیگران را صدا می‌زنند و از بقیه می‌خواهند نجاتشان بدهند. من همیشه به طاهر می‌گفتم که خودش را به خاطر آنها ناراحت نکند؛ اگر ما جای آنها گلوله می‌خوردیم آنها هم ککشان نمی‌گزید و آرام از کنار ما می‌گذشتند. اما طاهر جوشی و بی‌عقل بود.
گاهی خیال می‌کردم که یکروز قرعه به طاهر می‌افتد. نمی‌دانم چرا اما اینطور احساس می‌کردم. چیزی داخلش شبیه آن‌هایی بود که قرعه بهشان می‌خورد. با اینهمه وقتی یکباره کنار من روی زمین افتاد چند دقیقه طول کشید تا باور کنم. راستش یک دلیلش هم این بود که می‌خندید؛ مثل مادرمان توی‌ عکس. مثل دیوانه‌ها می‌خندید. با هر خنده به خودش می‌پیچید و خون فواره می‌کرد. می‌خندید و می‌گفت:«تو برو، من خوبم.» می‌خندید و می‌گفت:«تو برو.» می‌خندید و می‌گفت به مامان نگو. می‌گفت به مامان بگو یکباره دلش خواست برود به یک شهر دیگر. شهری که قرعه‌ای‌ نداشته باشد. به یک شهر بی‌گلوله.
این‌ها را یکطوری می‌گفت که یکهو دلم خواست کنارش بروم. دلم خواست بروم به همان شهری که می‌گفت. دلم خواست مثل مادرم توی عکس با صورتم آن کار مسخره را بکنم و به تنم از آن تکان‌ها بدهم که بهش می‌گویند رقص. برای همین هم نشستم روی زمین و بغل گرفتمش. باید بودید و می‌دیدید چطور گلوله‌ها دیوانه شده بودند. وقتی اولی‌شان نشست بین کتف‌هایم من هم خنده‌ام گرفت. کمی تنم را از آن تکان‌های مسخره دادم و بعد یاد سیاوش افتادم. حالا دارد خوابم می‌برد و آدم‌ها با احتیاط از کنارم می‌گذرند و کمکم نمی‌کنند؛ با اینهمه چیزی توی دلم نسبت بهشان احساس می‌کنم که نمی‌فهمم چیست. چیزی مثل آنکه مادربزرگ راجع به قدیم‌ها می‌گوید؛ دوست داشتن!
📝سهیل سرگلزایی
@szcafe

وقتی که کوچک بودیم مادربزرگ برای ما، برای من و طاهر، قصه‌ی شاهزاده‌ای را تعریف می‌کرد به اسم سیاوش. شبهایی که هوا خراب می‌شد و رگبار گلوله‌ها سقف را سوراخ می‌کرد، مادربزرگ ما را به زیرزمین می‌برد و برایمان قصه‌ی سیاوش را می‌گفت. سیاوش شاهزاده‌ای بود که به ناحق کشته شد و خونش به زمین ریخت. مادربزرگ می‌گفت که از خون سیاوش گیاهی روی زمین رویید که برای همیشه یاد آدم‌ها بماند که خون بی‌گناهی را روی زمین ریختند. حالا من خیال می‌کنم باید قصه‌ام را به خونم بگویم، تا اگر گیاهی از من سبز شد بشود روی برگهایش قصه‌ی ما، من و طاهر را، خواند.
راستش من هنوز به دنیا نیامده بودم که باد ابرهای گلوله را به شهر ما آورد. وقتی گلوله‌ها به شهر ما آمدند مادرم هم سن و سال الان من بود و روزهای پیش از گلوله را هنوز به خاطر دارد. عکسی از آن روزها را لای کتابی نگه داشته است و گاهی یواشکی، وقتی خیال می‌کند همه‌ی ما خوابیم آن را از لای کتاب بیرون می‌آورد و نگاه می‌کند. یکبار که خانه نبود با برادرم طاهر به سراغ آن کتاب رفتیم و عکس را تماشا کردیم. دختر توی آن عکس هیچ شبیه مادرم نبود. کار مسخره‌ای با صورتش کرده بود که آدم خوشش می‌آمد اما معنای آن را نمی‌فهمیدیم. انگار گونه‌ها و لبش را بالا برده و چشم‌هایش را تنگ کرده بود. گوشه‌ی پلک‌هایش پر از چین و چروک شده بود اما انگار احساس پیری نمی‌کرد. بعدها مادربزرگمان به ما گفت:«مادرتان در آن عکس می‌خندید.»
لباس‌های مادرمان هم با الانش فرق داشت. هیچ خبری از چوب و آهن در لباسش نبود. سر تا پایش سبک و نرم به نظرم می‌آمد؛ انگار اگر دلش می‌خواست می‌توانست پرواز کند. شب، وقتی که مادرم به خانه برگشت فهمید که به سراغ کتابش رفته بودیم. طاهر طبق معمول سر به هوایی کرده بود و کتاب را روی جای دقیقش نگذاشته بود. مادر اول هردویمان را یک فصل کتک زد و بعدش ما را سفت به خودش چسباند و تا وقتی که فهمید شاش من ریخته، گریه کرد.
مادربزرگم می‌گوید که گلوله‌ها با یک ابر سیاه و غول‌پیکر به شهر ما آمدند. می‌گوید قبل از گلوله‌ها شهر ما از تمام شهرهای دنیا قشنگتر بوده؛ به خاطر همین هم شهرهای دیگر حسودیشان شد و ابر سیاه را به شهر ما فرستادند. بعد از آن تا ده سال از ابر گلوله بارید و هرکسی که جرأت می‌کرد از خانه بیرون بیاید را کشت. پدربزرگ و پدر من هم جزو آن‌ها بودند. مادر می‌گوید نباید جایی اسم پدر را بیاوریم تا مبادا توجه گلوله‌ها را جلب کنیم. اما حالا دیگر چه فرقی می‌کند؟ آدم همیشه خیال می‌کند که قرعه به دیگری می‌افتد تا اینکه یک روز بی‌هوا چیزی از میان استخوان‌های کتف آدم داخل می‌شود و خون مثل گدازه‌های آتشفشان از آدم فواره می‌زند. حالا من یک آتش‌فشان فعالم. طاهر اما چند دقیقه‌ای هست که خاموش شده و مثل کوه یخ ساکت و بی‌حرکت کنارم خوابیده است.
بعد از آن ده سال که بی‌امان گلوله می‌بارید، کم‌کم گلوله‌ها آرامتر شدند و به جای اینکه روی شهر بریزند کمی بالاتر از ما توی آسمان پرسه می‌زنند. همیشه آنجایند، بالای سر ما، توی آسمان. گاهی آرام و بی‌حوصله از سمتی به سمت دیگری می‌روند و گاهی میانشان جوش و خروشی راه می‌افتد که آدم معنایش را نمی‌فهمد. هنوز هم گاهی ناگهان روی شهر می‌بارند اما باید کسی آواز خوانده باشد یا تنش را مثل دیوانه‌ها تکان داده باشد؛ مادرم به این تکانها می‌گوید رقص. می‌گوید قبل از طوفان بزرگ خیلی از آدمها به خودشان از این تکان‌ها می‌دادند. به نظر من که مسخره می‌آید! به هرحال اگر کسی از این کارها نکند گلوله‌ها نمیبارند. با اینحال گاهی بدون اینکه کسی بداند چرا، ناگهان یکی‌شان از آسمان فرود می‌آید و در حالیکه سوت تند و کَرکننده‌ای می‌کشد، توی سر، سینه یا گردن کسی فرود می‌آید. بعضی‌ها می‌گویند آنهایی قرعه به نامشان می‌افتد که رویاهایشان فاسد است. من به این حرف اعتقادی ندارم؛ اگر اینطور بود من خیلی زودتر از این حرفها نقش زمین می‌شدم.
با تمام این حرف‌ها واقعیت این است که هیچ‌وقت نفهمیدیم گلوله‌ها اولین قربانی‌شان را چطور انتخاب می‌کنند اما راز دومی را می‌دانیم. وقتی کسی قرعه به نامش می‌خورد و نقش زمین می‌شود باید از کنارش بگذریم؛ بی‌هیچ شلوغ‌کاری اضافه‌ای. انگار که هیچ اتفاق مهمی نیفتاده باشد. اگر بخواهی کمکش کنی یا جیغ و گریه راه بیندازی، بی‌چون و چرا گلوله خواهی خورد؛ برای همین هم یک ضرب‌المثل داریم که می‌گوید اولی انتخاب می‌شود، دومی انتخاب می‌کند.
شاید مردم شهرهای دیگر گمان کنند ما زندگی خیلی سختی داریم که وقتی کسی جلویمان گلوله می‌خورد بی‌سر و صدا از مقابلش می‌گذریم؛ اما اینطور نیست. ممکن است دفعات اول کمی سخت باشد، ممکن است پایت سست شود یا احساس کنی پشت پلک‌هایت دارد باد می‌کند، اما کم‌کم برای آدم عادی می‌شود. اگر بخواهم صادق باشم باید بگویم که درستش هم همین است. آدم که نمی‌تواند برای هر غریبه‌ای خودش را توی خطر بیندازد.