آینده (عباس عبدی)

🔴نقطه عطف نظام رسانه‌ای

🔺اعتماد ۲۲ دی ۱۴۰۳

✍️عباس عبدی

🔘۱۸ دی سالگرد اصابت تأسف‌بار موشک به هواپیمای اوکراینی بود. رویدادی که اثرات بسیار منفی در فضای سیاسی ایران داشت و می‌توان گفت نقطه عطفی در نگرش و اعتماد عمومی به ساختار بود. این یادداشت یکی از تبعات آن را که ممکن است کمتر به چشم حکومت بیاید به تصویر کشیده است.

🔘اخیراً مطلبی منتشر شد که بیانگر مواضع بیش از ۵۰ تن از فعالان رسانه‌ای یا سیاسی طی ۳ روز اول رویداد، یعنی از سقوط تا اعلام رسمی اصابت موشک بود؛ مواضعی که بطور ضمنی یا صریح اطلاع‌رسانی غربی‌ها و مخالفان نظام را در باره اصابت موشک به هواپیما رد کرده‌اند. البته هنگامی که مستندات را می‌خوانیم، برخی افراد به این صراحت نگفته‌اند، ولی در مجموع رویکرد اطلاع‌رسانی مخالفان حکومت را رد کرده یا نمی‌پسندیدند.

🔘موضع همه این افراد از یک زاویه نبود. برخی وظیفه توجیه‌گری داشتند و هر خبر رسمی را تأیید یا خبر مخالفان را چشم بسته رد می‌کنند. تعداد قابل توجهی از آنان افراد موجهی هستند که ظاهراً بی‌گدار به آب نمی‌زنند؛ انگیزه‌های آنان اغلب خیرخواهانه بود و قصد دفاع از سیاست‌های رسمی را نداشتند، بلکه هدفشان دفاع از کشور بود، ضمن اینکه استدلال‌های به نسبت قابل توجه هم در خصوص غیر ممکن بودن اصابت موشک می‌شنیدند.

🔘مهم‌ترین استدلال این بود که در صورت اصابت موشک، هواپیما در آسمان منفجر می‌شود و این را خیلی‌ها می‌گفتند. نکته دیگر اینکه ضوابط امنیتی پرواز آن اندازه دقیق هست که چنین رخدادی را شاهد نباشیم. ولی نمی‌دانستند موشک تور- ام۱ مثل نارنجک عمل می‌کند و پیش از اصابت منفجر شده و ترکش‌های آن به هدف اصابت می‌کند. همان سوراخ‌هایی که در بدنه هواپیمای اوکراینی بود و نشانه اصابت ترکش از بیرون است.

🔘در هر حال خیلی‌ها آمادگی ذهنی این را نداشتند که در آن شرایط بخواهند بشنوند که این هواپیما با موشک خودی ساقط شده است و در نتیجه با ادعاهای رسمی همدلی کردند و روایت رسمی از سقوط هواپیما تا دو روز اول روایت غالب بود و تبلیغات غربی‌ها را نوعی جنگ روانی می‌دانستند که البته چنین رفتاری مسبوق به سابقه بود. از روز دوم کم‌کم این روایت کم‌رنگ شد و تق آن در روز سوم در آمد. در حالی که نظام اطلاع‌رسانی رسمی می‌توانست از روز اول روایت خود را با اما و اگر مواجه کند و انواع و اقسام خلاف‌های آشکار را بیان نکند. نتیجه چه شد؟

🔘نتیجه این «روایت‌محوری» سقوط کامل اعتماد به نظام رسانه‌ای رسمی شد. این بی‌اعتمادی به کسانی هم که بطور صریح یا ضمنی علیه اصابت موشک موضع گرفته بودند نیز سرایت کرد. پس از روشن شدن حقیقت؛ هر که علیه اصابت موشک موضع گرفته بود، احساس کرد که روایت رسمی او را فریب داده است.

🔘آنان دو گروه بودند. برخی افراد معتبری هستند، و مردم به حرف آنان اعتماد دارند. این گروه از این پس در موارد مشابه سکوت می‌کنند، حتی اگر روایت‌های رسمی را معتبر بدانند، حاضر به دفاع از آن نخواهند شد؛ چون مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد؛ پس اصل را بر نادرستی روایت‌های رسمی می‌گذارند. حتی اگر دفاع کنند هم فایده‌ای ندارد، زیرا مخاطبان این سابقه را روی میزشان می‌گذارند. خودشان هم چون این ضعف را احساس می‌کنند ترجیح می‌دهند سکوت کنند. جالب این که تجربه این‌ها، دیگران را هم به سکوت وادار می‌کند.

🔘گروه دوم که ماله‌کش هستند؛ اعتباری ندارند و دفاع آنها اثری ندارد، و احتمالاً در دفاع از روایت‌های رسمی مواضع تند‎تر و افراطی می‌گیرند، شاید مدافعان و هواداران را راضی کنند، ولی نتیجه از پیش روشن است.

🔘دیگر اثر مهم این رفتار، بازسازی و تقویت اعتبار نظام رسانه‌ای غربی و مخالفان و کلاً هر چه ضد روایت رسمی است، بود. این اثر تخریبی در آینده نیز بر فضای ارتباطی و اطلاع‌رسانی ایران استمرار خواهد داشت. بی‌اعتباری رسانه رسمی که پیاپی پیام‌هایی را در نفی اصابت موشک و هر احتمالی بجز روایت رسمی پخش می‌کرد نیز مزید بر علت شده که قدرت رسانه‌ای نظام را در مواجهه با دیگران بسیار تضعیف کرده است.

🔘🔘با این حساب حتی اگر به جنگ روایت‌ها هم قائل باشیم، از همین الان نتیجه آن معلوم است؛ گویی با تیر و کمان به جنگ پهپاد رفتن است.

🔘این ناکارآمدی رسانه رسمی از پیام اخیر مقام رهبری به صدا و سیما قابل استنتاج است که؛ ▪️«امروز پیروزی یک طرف را توانایی او در گرفتن و رساندنِ پیام و روایت او از واقعیت، رقم می‌زند؛ بسیار پیش و بیش از آنکه ابزارهای نظامی وارد میدان شوند و در آن اثر بگذارند. ما در این عرصه‌ی مهم باید دقت و تلاش و ابتکار خود را مضاعف کنیم.»▪️

🔘🔘اگر با اتکا به وضعیت موجود بخواهیم از رو در رویی احتمالی دو‌ نظام رسانه‌ای ارزیابی کنیم باید دور پیروزی را پیشاپیش خط کشید، چون با این نظام رسانه‌ای فشل به مقابله با دیگران نمی‌توان رفت. پیشاپیش شکست خورده است.

🔴اصلاحیه:

این گفتگوی کوتاه از قول من در خبر فوری منتشر شده است.

🔴واکنش عباس عبدی به تلاش برای استیضاح همتی: رانت‌خواران از اقدامات همتی ناراحت هستند

عباس عبدی، تحلیل‌گر مسائل سیاسی:

تندروهای مجلس برای جا انداختن خودشان بهترین زمان استیضاح را حالا می‌دانند به ویژه که از همتی کینه هم دارند.

هر چند می‌دانند که استیضاح یا در دستور قرار نمی‌گیرد یا رای نمی‌آورد ولی آن‌ها در هر حال خود را برنده می‌دانند، به ویژه که اگر موجب افزایش قیمت ارز شود به‌ سودشان است.

همتی با قاطعیت به سوی تک نرخی کردن ارز گام برداشته و به همین دلیل رانت‌خواران ناراحت هستند.

تک نرخی کردن ارز تا اینجا مهمترین اقدام دولت در حوزه اقتصاد بود؛ کاری که دولت قبل خیلی دوست داشت انجام دهد ولی جرات آن را نداشت.


▪️متاسفانه در پاراگراف آخر قدری دستکاری صورت گرفته که البته روزنامه‌نگار قصد بدی نداشته ولی مفهومی نادرست را منتقل کرده است. در این مورد گفته‌ام که:

▪️آقای همتی هم با قاطعیت به سوی تک کردن ارز گام برداشته و به همین دلیل رانتخواران ناراحت هستند. تا اینجا این مهمترین اقدام دولت در حوزه اقتصاد بود کاری که دولت قبل خیلی دوست داشت انجام دهد ولی جرات آن را نداشت.

▪️من نگفته‌ام تک نرخی کردن ارز اتفاق افتاده بلکه گام برداشتن بسوی آن را گفته‌ام تا رسیدن به ارز تک نرخی راه زیادی باقیمانده است.

🔴تبعیض نه؛ رسیدگی شفاف و عادلانه

🔺گفتگو با شرق ۱۷ دی ۱۴۰۳

✍️عباس عبدی

▪️عباس عبدی؛ روزنامه نگار و فعالی سیاسی اصلاح طلب در نقد آنچه این روزها بر دکتر رنانی میگذرد و نگرانی افکارعمومی از نحوه برخورد با یک اندیشمند به شرق گفت:

🔘«از نظر من هیچ تفاوتی میان استاد دانشگاه، رهبر، کارگر و فرد عادی در رسیدگی قضایی وجود ندارد. بنابراین، به هیچ وجه دنبال این نیستم که بگویم برای استاد دانشگاه که دلسوز کشور است یا نیست، تمایزی قائل شویم. این اصلاً مسئله ما نیست؛ باید برای همه برابری حقوقی حاکم باشد. اما آنچه که در پرونده دکتر رنانی مشاهده می‌شود، برخورد متعارف قضایی نیست. »

🔘این فعال سیاسی که بر اهمیت عدالت قضایی تاکید دارد و مخالف هر گونه تبعیضی در این مسیر است؛ در ادامه سخنان خود گفت:«ما نمی‌خواهیم تبعیضی برای هیچ‌کس وجود داشته باشد؛ نه برای نیروهای طرفدار حکومت و نه برای استادان دانشگاه یا سایر افراد. ما دوست داریم شرایط متعارفی حاکم باشد. »

▪️با توجه به دستور قضایی که منجر به حذف ۱۷ مقاله از سایت دکتر رنانی شده و همین مقالات بخش عمده پرونده فضایی او را هم تشکیل داده ؛ عبدی با نگاهی به پیشینه انتشارات مقالات در این سایت ؛ سوال مهمی را طرح کرد و گفت:

🔘«اینکه مقالاتی را که از چند سال پیش منتشر شده اکنون مطرح کنند و «برایش پرونده تشکیل دهند» واقعاً بی‌معنی و غیرقابل فهم است. اگر مقالاتی که در چندسال گذشته منتشر شده اند؛ دارای مشکل و ابهام بودند، چرا در همان زمان موضوع رسیدگی قرار نگرفتند؟ این نشان می‌دهد که مضمون و هدف چیز دیگری است.»

🔘او در بررسی ابعاد انچه رخ داده به اهمیت رسیدگی در محکمه ای با حضور هیات منصفه و علنی تاکید کرده و توضیح داد: «به علاوه، رسیدگی عادلانه، شفاف و با حضور هیئت منصفه و مطبوعات باید انجام شود تا همه ببینند چه چیزی گفته شده است. تجربه نشان می‌دهد که این پرونده‌ها معمولاً چیز خاصی در بر ندارند و بیشتر برای ایجاد زحمت و ترس است.»

🔘این روزنامه نگار در پایان گفت:«این موضوع جایی اهمیت پیدا می‌کند که چرا باید یک استاد معتبر، دلسوز و خدمتکار کشور با چنین وضعیتی مواجه شود؟»

🔴آمار بینندگان سیما

🔘چند روز پیش یکی از مدیران صدا و سیما مدعی شد که میزان ببیندگان سیما؛ از بهار ۱۴۰۲ که ۵۹.۷ درصد بوده در تابستان ۱۴۰۳ به ۶۵.۲ رسیده و سیر صعودی گرفته است.

🔘در مقابل‏ یافته‌های نظرسنجی موسسه ایسپا که از اول تا سوم دی‌ماه امسال انجام شده، نشان می‌دهد که فقط ۲۹.۵ درصد ایرانیان ویژه برنامه‌های شب یلدای ‏صدا و سیما را دیده‌اند. از بین بینندگان ویژه برنامه‌های شب یلدا؛ ۵۹.۲ درصد ویژه ‏برنامه «یلدای مادرانه» شبکه سوم سیما را دیده‌اند، ۲۴ درصد از شبکه‌های استانی، ‌‏۸.۱ درصد از شبکه یک سیما و ۷.۶ درصد از شبکه دو تماشاگر این برنامه‌ها بوده‌اند. ‏مصاحبه‌شوندگان در پاسخ به این سوال، می‌توانستند به بیش از یک شبکه اشاره ‏کنند.

🔘اگر نتایج بر اساس فقط یک پاسخ بود ارقام تا حدی کمتر می‌شد ولی بر اساس این نتایج از میان ۱۰۰۰ نفر جمعیت بالای ۱۵ سال:
▪️۲۹۵ نفر حداقل یکی از برنامه‌ها را دیده‌اند.
▪️۱۷۴ نفر برنامه یلدای شبکه ۳ را دیده‌اند.
▪️۷۱ نفر برنامه‌های یلدای شبکه‌های استانی را دید‌اند.
▪️۲۴ نفر برنامه شبکه یک را دیده‌اند.
-▪️۲۲ نفر برنامه شبکه۲ را دیده‌اند.

🔘اگر قرار باشد یک برنامه پر بیننده از همه شبکه‌های سیما معرفی کنیم قاعدتاً همین برنامه شاد و جذاب شب نشینی و دورهمی یلدا است. این آمار یک رسانه انحصاری است اگر اندکی رقابت باشد و از بودجه عمومی هم استفاده نکنند بعید که بتوانند برای چنین شبی ۵ درصد مردم را هم جذب کنند.‌ حالا حساب کنید که برنامه‌های خبری و تحلیلی آنها چقدر بیننده دارد؟ بعید است به ۵ درصد هم برسد. این یعنی شکست مطلق.
🔘متاسفانه در اغلب سیاست‌ها به همین گونه رفتار می‌شود؛ حتی هنگامی هم که شکست واضح و مطلقی خورده می‌شود، باز هم سیاست تغییر مدیریت و رویکرد انتخاب نمی‌شود.