انجمن فرهنگ و سياست دانشگاه شيراز

آرش مرادی،
دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه شیراز،
طی یادداشتی تحلیلی برای کانال انجمن فرهنگ و سیاست دانشگاه شیراز پیرو ترور اسماعیل هنیه در تهران نوشت:

اسرائیل امروز سیاست خارجی پزشکیان را ترور کرد.

البته این گفته به معنای قائل شدن به یک دکترین در سیاست خارجی روسای جمهوری ایران نیست؛ همچنین به معنای اهمیت بیش از اندازه‌ی نهاد ریاست جمهوری در سیاست خارجی نیست. چنانکه ظریف، مسئول تیم انتقالی پزشکیان، به آن معترف است؛

اما اسرائیل به دنبال چه بود؟
اسرائیل در ترکیه، قطر یا هر کشور و منطقه جغرافیایی می‌توانست این ترور را انجام دهد. این ترور با چند هدف عمده انجام شد. با توجه به شناخت دقیقی که اسرائیل از فرایند تصمیم‌گیری در ایران داشت، می‌دانست که الگوها و محرکه‌های سیاست‌گذاری در ایران به راحتی از فرایندهای منطقی ارج می‌شود و تحت تاثیر تلاطمات بین‌المللی، مسئولیت‌های هزینه‌زایی را برای سیاست خارجی ایران ایجاد می‌کند. در نتیجه گفتمان‌هایی مثل انتقام سخت یا وعده صادق، بسان شمشیری بر گردن خردورزی در سیاست خارجی کشیده خواهد شد که نتیجه‌ی این امر، کنش‌هایی‌ست که تنها مسبب تقویت جایگاه اسرائیل در مناسبات بین‌المللی می‌شود. از آنجا که ایران نمی‌تواند پاسخ درخور و  متناسب را به اسرائیل بدهد، همین عدم تناسب باعث شکست در ایجاد بازدارندگی خواهد شد.

اسرائیل با قرار دادن ایران در موقعیت آچمز، تلاش دولت پزشکیان برای ایجاد شکاف در اتحاد آتلانتیک میان اروپا و آمریکا را به حاشیه برد؛ چرا که دولت پزشکیان در بستر ناتوانی نهادی در تاثیرگذاری بر سیاست خارجی ایران از یک سو و پاسخ به متغیرها از سوی دیگر و همچنین ضرورت پاسخ به انگاره‌های هویتی، ناچار می‌شود در همان مسیری قدم بردارد که اسرائیل می‌خواهد؛ این یعنی عدم تفاوت عمده میان دولت اصلاحات پزشکیان با دولت اصولگرای رئیسی. چرا که هر دو در تلاشند هویت شیعی را گسترش دهند، اسرائیل را از منطقه حذف کنند و در راستای حمایت از گروه‌های شبه نظامی وارد معادلات ریسک‌پذیر شوند، به دور از واقعی بودن یا نبودن این تصویر.

اسرائیل با این اقدام نشان می‌دهد که الگوهای رفتاری جمهوری اسلامی فارغ از تصاحب قوه مجریه در دست هر کدام از جناح‌ها، یکسان خواهد بود. با ترسیم این تصویر، نهادینه کردن آن شکاف‌ها میان دولت پزشکیان و اروپا بیشتر و بیشتر خواهد شد. اسرائیل خواهد توانست اجماع گسترده‌تری علیه ایران و نیروهای پروکسی‌اش ایجاد کند.
به راستی دولت پزشکیان قبل از شروع سیاست خارجی پزشکیان به پایان رسید.


انجمن فرهنگ و سیاست دانشگاه شیراز
@farhangosiasat