📍اجرای کاروانسرا و قافله مذهب!
به بهانه کنسرت فرضی خانم پرستو احمدی و روزگار متدینان سنتی

✍ امیرمهدی مناقبی
🗓 ۲۳ آذر ۱۴۰۳

🔸️ ساعت ۹ شب ۲۱ آذر ۱۴۰۳، کنسرتی مجازی - فرضی با تک‌خوانی خانم پرستو احمدی، بدون حجاب و به گفته خودشان با پخش زنده از یوتویوب در ایران اجرا شد.
تصویر بالا را ببرید به ۱۰ سال قبل؛ ۲۱ آذر ۱۳۹۳.
چه می‌شد؟
التهابی بود که به درون حوزه‌های علمیه و جریان متدین می‌افتاد.
۱۰ سال بعد و در اکنون، آب از آب تکان نمی‌خورد.
چه شد که در ۱۰ سال از آنجا به اینجا رسیدیم؟
نهاد دین و جامعه چه هزینه‌های مادی و معنوی پرداخت تا اینجا؟
۱۰ سال بعد چگونه خواهد بود؟
آیا می‌شد راه دیگری رفت؟


🔸️ بخشی از مردم و به صورت خاص بخشی از جوانان می‌خواهند به روش دلخواه خودشان زندگی کنند. روش دلخواه آنان مطابق با روش دلخواه حوزه‌های علمیه و متدینین سنتی نیست و ذیل جریان جهانی زندگی تعریف می‌شود.
جریان سنتی دین طی چهار دهه گذشته با استفاده از قدرت اجتماعی و سیاسی، روش مطلوب خود را به بخش متفاوت جامعه تحمیل کرده است.
اکنون در دنیای گوشی‌های هوشمند، شبکه‌های اجتماعی و ... دیگر امکان آن تحمیل‌های سابق وجود ندارد و افراد قدرت کنشگری مستقل بیشتری دارند.
هم‌اکنون چند راه روبروی دین سنتی مطرح است:
1️⃣ مقاومت خشن: ادامه به تلاش برای تحمیل روش دلخواه
2️⃣ انفعال و انزوا: نادیده گرفتن تغییرات و قهر با بخشی از جامعه
3️⃣ تعامل پویا: تعامل با بخش متفاوت جامعه در مسائل مشترک و به رسمیت شناختن تغییرات

ظاهرا بخش مهمی از جریان سنتی دین از گزینه مقاومت خشن به گزینه انفعال و انزوا روی آورده است و گزینه‌های ۱ و ۳ در میان جریان سنتی پیروان کمتری دارد.


🔸️ به گمان بنده جزو بدترین اقداماتی که متدینان می‌توانند ذیل گزینه‌های ۱ و ۲ انجام دهند صورت‌بندی این اتفاقات و تغییرات به عنوان اقداماتی با انگیزه‌های ضددینی و ضداخلاقی است.
بنا بر باور گروه متدینان سنتی، اقداماتی مانند کنسرت مجازی خانم احمدی تناسبی با آنچه از دین و اخلاق آموخته‌اند ندارد؛ اما این که خودشان با دست خودشان دیگری بسازند و دشمن‌تراشی کنند بازی دو سر باخت است.
این جریانی که در جامعه رفتار متفاوتی دارد مطلوبی از زندگی دارد که در پی آن مطلوب است.
ممکن است به صورت اولیه نیت مبارزه با دین را نداشته باشد مگر این که ما با دست خودمان به او این هویت و نیت را بدهیم و بازی را آغاز کنیم که از پیش شکست در آن و خسارات وارده مشخص است.


🔸️ راه سوم که تعامل پویاست هنوز پا نگرفته است. منظور از تعامل پویا وادادگی در تقیدات دینی نیست بلکه وارد گفت‌وگو شدن با جامعه و تمرکز بر اشتراکات به جای اختلافات است. یعنی توسعه بخش‌های مشترک و کم تنش کردن بخش‌های اختلافی.
شاید بتوان برای تعامل پویا این شاخص‌ها را برشمرد:
- توجه به کرامت انسان و احترام متقابل
- فهم تغییرات جامعه خارج از چهارچوب نیت‌خوانی و دشمن‌تراشی
- تعامل در نیازها و ارزش‌های مشترک با بخش‌های مختلف جامعه
احتمالا این رویکردها را در کنش امام موسی صدر در لبنان می‌توان یافت.


🔸️ امکان داشت بعد از جریان زن، زندگی، آزادی شکل‌گیری جریان سوم (تعامل پویا) تسریع شود اما چنین نشد.
به نظر می‌رسد یکی از دلایل شکل نگرفتن جریان سوم، عدم پیوند گسترده سه ضلع خیرین امور دینی، روحانیت و فعالان مذهبی است که اعتقاد به تعامل پویا دارند.
خیرینی که از کنش‌های تعامل پویا حمایت کنند در کنار روحانیونی که الهیات و مشروعیت را بیاورند در کنار کنشگرانی که اقدامات اجتماعی و فرهنگی را پیش ببرند.
شاید این جریان نیاز به میانجیگرانی داشته باشد که پیوند این سه ضلع را تسهیلگری و تسریع کنند.
میانجیگرانی که باورمندان به تعامل پویا با جامعه را در این سه ضلع به همدیگر وصل و بین آنها پروژه مشترک تعریف کنند. این میانجیگران می‌بایست خودشان عضو یکی از این اضلاع باشند.
انتظار می‌رود جریان تعامل پویا در صورت فعال شدن بتواند بخش سرگردانی از جامعه مذهبی و بخش خاکستری گسترده‌ای را در ایران با خود همراه کند.

▫️ @am_managhebi