پیدایش نوروز در ایران (۴)
بر عقیده فرقه امامیه (شيعه دوازده امامی) روز جلوس امیرالمؤمنین (امام علی) بر مسند خلافت، و نیز حادثه بزرگ مذهبی غدیر خم و انتخاب امام علی به خلافت از طرف پیامبر هر دو مورد در روز نوروز بوده است. به همین مناسبت است که هاتف اصفهانی شاعر روشن‌ضمیر و مشهور چنین سروده است که:
همایون روز نوروز است امروز به فیروزی / بر اورنگ خلافت کرد شاه لافتی ما را
بالاخره در خصوص پیدایش نوروز به می‌توان این نتیجه رسید که نوروز عید بومی در ایران زمین بوده است 'و نه صرفا یک جشن آریایی' با این حال نسبت دادن جشن‌ها به شخصیت‌های کهن امری اجتناب‌ناپذیر بود. از این روز نوروز را به جمشید پیشدادی نسبت داده‌اند. در اسطوره جمشید و پیدایش نوروز بنابر متن اوستا، آفریدگار یا اهورامزد جمشید را از آمدن زمستانی بسیار سخت و یخبندان مطلع می‌کند و به دستور اهورامزدا جمشید در سه مرحله اقدام به مهاجرت به سرزمین‌های گرم می‌نماید. جمشید اینگونه توانست شرایط مناسبی برای زیست فردی و اجتماعی و افزایش جمعیت فراهم نماید. در وندیداد آمده است که جمشید سه بار با فاصله زمانی سیصد سال زمین را گسترش می‌دهد و فراخ می‌کند، آنگاه اهورامزدا او را از فرا رسیدن زمستان سخت آگاه می‌کند و او را به ساختن «رو» (قلعه) فرمان می‌دهد.
جمشید «ور» یا قلعه‌ای که دارای سه بخش مختلف بوده می‌سازد و جفتی از بهترین آدمیان و جانوران و گیاهان را در آنجا نگاه می دارد و آنها را از نیستی نجات می‌دهد. شگرد جمشید مطابق خصوصیاتی که در منابع هندو اروپایی آمده است، تلاش در جهت بازآفرینی و نوسازی است و این خصوصیت با نوروز که مراسم تجدید حیات و نو آوری طبیعت است مطابقت دارد. شاید به‌توان گفت که در روزگار دور دست نوروز جشنی به مناسبت فرا رسیدن بهار بوده و بعدها زرتشت از نو به آن جنبه تقدس بخشیده و به دنبال آن با اسطوره جمشید تداعی پیدا کرده است. جمشید در عصر طلایی فرمانروای گیتی بوده است، همان عصر طلائی که دوباره باز خواهد گشت و نوروز، هم به یاد بود عصر طلایی گذشته است و هم مژده بازگشت عصر طلایی در آینده.
بنمایه: دشتی، رضا (١٣٨۶): جشن‌های ملی ایرانیان، چاپ اول، تهران: نشر موسسه فرهنگی و انتشاراتی پازینه. ص ٢٨.
🆔 @Arshtad
بر عقیده فرقه امامیه (شيعه دوازده امامی) روز جلوس امیرالمؤمنین (امام علی) بر مسند خلافت، و نیز حادثه بزرگ مذهبی غدیر خم و انتخاب امام علی به خلافت از طرف پیامبر هر دو مورد در روز نوروز بوده است. به همین مناسبت است که هاتف اصفهانی شاعر روشن‌ضمیر و مشهور چنین سروده است که:
همایون روز نوروز است امروز به فیروزی / بر اورنگ خلافت کرد شاه لافتی ما را
بالاخره در خصوص پیدایش نوروز به می‌توان این نتیجه رسید که نوروز عید بومی در ایران زمین بوده است 'و نه صرفا یک جشن آریایی' با این حال نسبت دادن جشن‌ها به شخصیت‌های کهن امری اجتناب‌ناپذیر بود. از این روز نوروز را به جمشید پیشدادی نسبت داده‌اند. در اسطوره جمشید و پیدایش نوروز بنابر متن اوستا، آفریدگار یا اهورامزد جمشید را از آمدن زمستانی بسیار سخت و یخبندان مطلع می‌کند و به دستور اهورامزدا جمشید در سه مرحله اقدام به مهاجرت به سرزمین‌های گرم می‌نماید. جمشید اینگونه توانست شرایط مناسبی برای زیست فردی و اجتماعی و افزایش جمعیت فراهم نماید. در وندیداد آمده است که جمشید سه بار با فاصله زمانی سیصد سال زمین را گسترش می‌دهد و فراخ می‌کند، آنگاه اهورامزدا او را از فرا رسیدن زمستان سخت آگاه می‌کند و او را به ساختن «رو» (قلعه) فرمان می‌دهد.
جمشید «ور» یا قلعه‌ای که دارای سه بخش مختلف بوده می‌سازد و جفتی از بهترین آدمیان و جانوران و گیاهان را در آنجا نگاه می دارد و آنها را از نیستی نجات می‌دهد. شگرد جمشید مطابق خصوصیاتی که در منابع هندو اروپایی آمده است، تلاش در جهت بازآفرینی و نوسازی است و این خصوصیت با نوروز که مراسم تجدید حیات و نو آوری طبیعت است مطابقت دارد. شاید به‌توان گفت که در روزگار دور دست نوروز جشنی به مناسبت فرا رسیدن بهار بوده و بعدها زرتشت از نو به آن جنبه تقدس بخشیده و به دنبال آن با اسطوره جمشید تداعی پیدا کرده است. جمشید در عصر طلایی فرمانروای گیتی بوده است، همان عصر طلائی که دوباره باز خواهد گشت و نوروز، هم به یاد بود عصر طلایی گذشته است و هم مژده بازگشت عصر طلایی در آینده.
بنمایه: دشتی، رضا (١٣٨۶): جشن‌های ملی ایرانیان، چاپ اول، تهران: نشر موسسه فرهنگی و انتشاراتی پازینه. ص ٢٨.
🆔 @Arshtad