.
پیش از آن هم اصطلاح سرمایه‌داری رفاقتی از سوی جیمی انگپین، فعال سیاسی و وزیر دارایی فیلیپین استفاده شده بود. ترکیبی که عامه به آن اقبال نشان داد و توصیف خوبی از وضع موجود در اقتصادهای آسیایی به دست می‌داد. ۸
به گمان من در تحلیل‌های اقتصادی از وضعیت ایران، در نظر داشتن این شاخص مهم است؛ بسیارند تحلیل‌هایی که سعی در ارتباط دادن دلایل فرونشست شاخص‌های اقتصادی در ایران به اداره لیبرالی اقتصاد دارند. ۹
نکته اینکه باید بین اداره کشور به شکل آزاد یا حتی سرمایه‌داری با اداره رفاقتی تفاوت قائل شد. رفاقتی که گاهی با مظاهر اقتصاد آزاد درمی‌آمیزد. اتفاقا رانت‌های دوستانه، نتیجه مداخله بیش از حد در بازار است و ترکیبی سمی از شرکت‌ها ایجاد می‌کند. ترکیبی که محصول رانت‌های دولتی‌ست. ۱۰
مثلا یک نمونه خیلی خوبِ در ایران عبارت «دانه درشتان» بانکی‌ست. دریچه‌ای به شاخص اقتصاد رفاقتی. افراد یا شرکت‌هایی که به دلیل داشتن رانت توانسته‌اند وام‌های کلان بانکی بگیرند؛ ضامن یا پشتوانه معتبری برای پس دادن وام‌شان معرفی نکرده‌اند و خیلی آسان وام را پس نمی‌دهند. ۱۱
در مقابل بسیاری لنگ یک وام پانزده میلیونی هستند و بانک شرایط آن‌ها را احراز نمی‌کند. مثال‌های بی‌شماری برای آثار دوستی در اقتصاد ایران وجود دارد. سلاطین خودرو، ارز، سکه، اختلاس‌های کلان و... . فسادی که احتمالا رو شدنش هم در پشت‌پرده، محصول بر هم خوردن رفاقت‌ها بوده است. ۱۲
پیش از این اکونومیست گزارشی را از این شاخص منتشر کرده و برای مقایسه کشورها، حجم ثروت رانتی میلیاردرها را نسبت به کل اندازه اقتصاد کشورشان (تولید ناخالص داخلی) سنجیده است. روسیه با اختلاف در صدر نتایج است. ارزش ثروت میلیاردرهای روس بیش از ۳۵ درصد اندازه اقتصاد این کشور است. ۱۳
مهم‌تر اینکه بیشتر این ثروت -حدود ۲۸ درصد تولید ناخالص داخلی روسیه که از رقم ۱۸ درصدی در سال ۲۰۱۶ افزایش زیادی یافته- از بخش‌های رانتی اقتصاد روسیه سربرآورده است. ۱۴ و پایان
منابع: یک، دو، پادشاه سرمایه‌داری رفاقتی، چهار
Mahtab Gholizade
@scu_tweet
پیش از آن هم اصطلاح سرمایه‌داری رفاقتی از سوی جیمی انگپین، فعال سیاسی و وزیر دارایی فیلیپین استفاده شده بود. ترکیبی که عامه به آن اقبال نشان داد و توصیف خوبی از وضع موجود در اقتصادهای آسیایی به دست می‌داد. ۸
به گمان من در تحلیل‌های اقتصادی از وضعیت ایران، در نظر داشتن این شاخص مهم است؛ بسیارند تحلیل‌هایی که سعی در ارتباط دادن دلایل فرونشست شاخص‌های اقتصادی در ایران به اداره لیبرالی اقتصاد دارند. ۹
نکته اینکه باید بین اداره کشور به شکل آزاد یا حتی سرمایه‌داری با اداره رفاقتی تفاوت قائل شد. رفاقتی که گاهی با مظاهر اقتصاد آزاد درمی‌آمیزد. اتفاقا رانت‌های دوستانه، نتیجه مداخله بیش از حد در بازار است و ترکیبی سمی از شرکت‌ها ایجاد می‌کند. ترکیبی که محصول رانت‌های دولتی‌ست. ۱۰
مثلا یک نمونه خیلی خوبِ در ایران عبارت «دانه درشتان» بانکی‌ست. دریچه‌ای به شاخص اقتصاد رفاقتی. افراد یا شرکت‌هایی که به دلیل داشتن رانت توانسته‌اند وام‌های کلان بانکی بگیرند؛ ضامن یا پشتوانه معتبری برای پس دادن وام‌شان معرفی نکرده‌اند و خیلی آسان وام را پس نمی‌دهند. ۱۱
در مقابل بسیاری لنگ یک وام پانزده میلیونی هستند و بانک شرایط آن‌ها را احراز نمی‌کند. مثال‌های بی‌شماری برای آثار دوستی در اقتصاد ایران وجود دارد. سلاطین خودرو، ارز، سکه، اختلاس‌های کلان و... . فسادی که احتمالا رو شدنش هم در پشت‌پرده، محصول بر هم خوردن رفاقت‌ها بوده است. ۱۲
پیش از این اکونومیست گزارشی را از این شاخص منتشر کرده و برای مقایسه کشورها، حجم ثروت رانتی میلیاردرها را نسبت به کل اندازه اقتصاد کشورشان (تولید ناخالص داخلی) سنجیده است. روسیه با اختلاف در صدر نتایج است. ارزش ثروت میلیاردرهای روس بیش از ۳۵ درصد اندازه اقتصاد این کشور است. ۱۳
مهم‌تر اینکه بیشتر این ثروت -حدود ۲۸ درصد تولید ناخالص داخلی روسیه که از رقم ۱۸ درصدی در سال ۲۰۱۶ افزایش زیادی یافته- از بخش‌های رانتی اقتصاد روسیه سربرآورده است. ۱۴ و پایان
منابع: یک، دو، پادشاه سرمایه‌داری رفاقتی، چهار
Mahtab Gholizade
@scu_tweet