🔴 هیچ حکومتی مقدس نیست؛ امکان نقد لازمه توسعه است ...
✅ نکات کلیدی مصاحبه با مهندس بیژن نامدار زنگنه در رابطه با مسئله توسعه در ایران
🗓 این مصاحبه در تابستان ۱۴۰۱ انجام شده است.
@pooyeshfekri
🔹 ناصرالدین‌شاه اولین پادشاه ایرانی بود که با پاسپورت و بدون جنگ وارد کشور دیگری شد، در حالی که قبل از او پادشاهان ایرانی برای ورود به کشورهای دیگر باید به زور و لشکرکشی می‌پرداختند. این سفرها نشان‌دهنده تغییرات عمیق در نگاه شاه به جهان و تمایل به پیشرفت بود.
🔹 در این زمان، آنچه که ما امروز به عنوان «توسعه» می‌شناسیم، تنها به معنای پذیرش دستاوردهای علمی و فناوری‌های نوین است که اروپای پس از رنسانس به آن دست یافت.
🔹 پس از پایان جنگ جهانی اول و در زمانی که ایران با بی‌ثباتی و ضعف حکومت مواجه بود، رضاخان با اتکا به قدرت خود، موفق شد تا ایران را از فروپاشی نجات دهد و امنیت و ثبات نسبی را در کشور برقرار کند. در واقع، ورود رضاخان به حکومت، در ادامه سال‌ها تلاش نخبگان ایرانی برای توسعه و بهبود وضعیت کشور بود.
🔹 پس از آن، محمدرضا شاه به اجرای برنامه‌های توسعه‌ای پرداخت که در بسیاری از زمینه‌ها موفقیت‌آمیز بود، هرچند در مسائل دینی و سیاست خارجی، به‌ویژه روابط با آمریکا، چندان موفق عمل نکرد.
🔹 ایران به‌خوبی می‌دانست که قدرت اقتصادی‌اش به سهمش در بازار نفت وابسته است، و شاه در این راستا پیوسته در حال مذاکره و دفاع از حقوق ایران بود. هرچند در مورد نحوه مدیریت و استفاده از درآمد نفت بحث‌هایی وجود داشت، اما نمی‌توان منکر شد که کارهایی که انجام می‌شد، به نفع کشور بود.
🔹 در نهایت، اگرچه برخی از برنامه‌های شاه در ظاهر موفق بودند و به توسعه کشور کمک کردند، بحث‌های مربوط به فساد و مدیریت نادرست درآمدها نیز موضوعاتی قابل توجه بود.
🔹 پس از انقلاب در برخی دوره‌ها، مانند سال‌های ریاست جمهوری آقایان هاشمی و خاتمی، به‌ویژه حدود یک دهه از این دوران، پیشرفت‌های چشمگیری داشتیم و در اواخر دولت آقای خاتمی، بسیاری از شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی ایران ازجمله روابط خارجی، انسجام داخلی و عملکرد تیم مدیریتی کشور به بهترین وضعیت تاریخی خود رسیدند.
🔹 باید قبول کنیم که تاریخ بی‌رحمانه قضاوت می‌کند. ممکن است اشتباه قضاوت کند، اما در نهایت تلاش خواهد کرد که حقیقت را نمایان سازد. اگر ما به نقد گذشته خود نپردازیم، آینده‌ای روشن نخواهیم داشت.
🔹 وقتی می‌گویند «مقدس» بودنِ چیزی، منظور این است که نباید آن را نقد کرد. در حالی که هیچ چیزی نباید از نقد مصون باشد؛ حتی حکومت. وقتی می‌گویند «حکومت مقدس است»، من می‌گویم، که هیچ حکومتی مقدس نیست. حکومت و حکمرانان همه در معرض اشتباه و فساد قرار دارند.
🔹 حکومت نیز نمی‌تواند از نقد و اصلاح فرار کند؛ در نهایت، هیچ‌کس نمی‌تواند از نتایج اعمال خود بگریزد. حکومت هیچ‌گاه «مقدس» نخواهد بود و هیچ‌چیز دیگری در اندیشه‌ها نمی‌تواند مقدس تلقی شود. فقط یک محدوده باریک و خاص وجود دارد که ممکن است به آن مفهوم مقدس اطلاق شود، ولی نمی‌توانیم همه‌چیز را مقدس بدانیم.
🔹 نظام مراد-مریدی که در برخی جوامع وجود دارد، بزرگ‌ترین دشمن توسعه است و سیستم اندیشه‌ورزی را از بین می‌برد و افراد را به جای فکر کردن و تصمیم‌گیری مستقل، به تبعیت از دیگران وادار می‌کند.
🔹 در حکومت و مسائل اجتماعی، فقه نباید قانون‌گذاری کند. وقتی یک سیستم قانون‌گذاری جمعی وجود دارد، دیگر جایگاهی برای فتوای فردی نیست. قانون باید الزام‌آور باشد و مردم موظف به رعایت آن هستند. تقلید در مسائل اجتماعی و حکومتی دیگر معنی ندارد؛ چرا که قانون‌گذاری باید بر اساس عقلانیت و نیازهای جامعه صورت گیرد.
📃 برای خواندن متن تفصیلی این مصاحبه کلیک کنید.
🤝 برای ادامه گفتگوی مصاحبه ای توسعه با صاحب نظران دیگر میتوانید از این فعالیت حمایت کنید.
✅ نکات کلیدی مصاحبه با مهندس بیژن نامدار زنگنه در رابطه با مسئله توسعه در ایران
🗓 این مصاحبه در تابستان ۱۴۰۱ انجام شده است.
@pooyeshfekri
🔹 ناصرالدین‌شاه اولین پادشاه ایرانی بود که با پاسپورت و بدون جنگ وارد کشور دیگری شد، در حالی که قبل از او پادشاهان ایرانی برای ورود به کشورهای دیگر باید به زور و لشکرکشی می‌پرداختند. این سفرها نشان‌دهنده تغییرات عمیق در نگاه شاه به جهان و تمایل به پیشرفت بود.
🔹 در این زمان، آنچه که ما امروز به عنوان «توسعه» می‌شناسیم، تنها به معنای پذیرش دستاوردهای علمی و فناوری‌های نوین است که اروپای پس از رنسانس به آن دست یافت.
🔹 پس از پایان جنگ جهانی اول و در زمانی که ایران با بی‌ثباتی و ضعف حکومت مواجه بود، رضاخان با اتکا به قدرت خود، موفق شد تا ایران را از فروپاشی نجات دهد و امنیت و ثبات نسبی را در کشور برقرار کند. در واقع، ورود رضاخان به حکومت، در ادامه سال‌ها تلاش نخبگان ایرانی برای توسعه و بهبود وضعیت کشور بود.
🔹 پس از آن، محمدرضا شاه به اجرای برنامه‌های توسعه‌ای پرداخت که در بسیاری از زمینه‌ها موفقیت‌آمیز بود، هرچند در مسائل دینی و سیاست خارجی، به‌ویژه روابط با آمریکا، چندان موفق عمل نکرد.
🔹 ایران به‌خوبی می‌دانست که قدرت اقتصادی‌اش به سهمش در بازار نفت وابسته است، و شاه در این راستا پیوسته در حال مذاکره و دفاع از حقوق ایران بود. هرچند در مورد نحوه مدیریت و استفاده از درآمد نفت بحث‌هایی وجود داشت، اما نمی‌توان منکر شد که کارهایی که انجام می‌شد، به نفع کشور بود.
🔹 در نهایت، اگرچه برخی از برنامه‌های شاه در ظاهر موفق بودند و به توسعه کشور کمک کردند، بحث‌های مربوط به فساد و مدیریت نادرست درآمدها نیز موضوعاتی قابل توجه بود.
🔹 پس از انقلاب در برخی دوره‌ها، مانند سال‌های ریاست جمهوری آقایان هاشمی و خاتمی، به‌ویژه حدود یک دهه از این دوران، پیشرفت‌های چشمگیری داشتیم و در اواخر دولت آقای خاتمی، بسیاری از شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی ایران ازجمله روابط خارجی، انسجام داخلی و عملکرد تیم مدیریتی کشور به بهترین وضعیت تاریخی خود رسیدند.
🔹 باید قبول کنیم که تاریخ بی‌رحمانه قضاوت می‌کند. ممکن است اشتباه قضاوت کند، اما در نهایت تلاش خواهد کرد که حقیقت را نمایان سازد. اگر ما به نقد گذشته خود نپردازیم، آینده‌ای روشن نخواهیم داشت.
🔹 وقتی می‌گویند «مقدس» بودنِ چیزی، منظور این است که نباید آن را نقد کرد. در حالی که هیچ چیزی نباید از نقد مصون باشد؛ حتی حکومت. وقتی می‌گویند «حکومت مقدس است»، من می‌گویم، که هیچ حکومتی مقدس نیست. حکومت و حکمرانان همه در معرض اشتباه و فساد قرار دارند.
🔹 حکومت نیز نمی‌تواند از نقد و اصلاح فرار کند؛ در نهایت، هیچ‌کس نمی‌تواند از نتایج اعمال خود بگریزد. حکومت هیچ‌گاه «مقدس» نخواهد بود و هیچ‌چیز دیگری در اندیشه‌ها نمی‌تواند مقدس تلقی شود. فقط یک محدوده باریک و خاص وجود دارد که ممکن است به آن مفهوم مقدس اطلاق شود، ولی نمی‌توانیم همه‌چیز را مقدس بدانیم.
🔹 نظام مراد-مریدی که در برخی جوامع وجود دارد، بزرگ‌ترین دشمن توسعه است و سیستم اندیشه‌ورزی را از بین می‌برد و افراد را به جای فکر کردن و تصمیم‌گیری مستقل، به تبعیت از دیگران وادار می‌کند.
🔹 در حکومت و مسائل اجتماعی، فقه نباید قانون‌گذاری کند. وقتی یک سیستم قانون‌گذاری جمعی وجود دارد، دیگر جایگاهی برای فتوای فردی نیست. قانون باید الزام‌آور باشد و مردم موظف به رعایت آن هستند. تقلید در مسائل اجتماعی و حکومتی دیگر معنی ندارد؛ چرا که قانون‌گذاری باید بر اساس عقلانیت و نیازهای جامعه صورت گیرد.
📃 برای خواندن متن تفصیلی این مصاحبه کلیک کنید.
🤝 برای ادامه گفتگوی مصاحبه ای توسعه با صاحب نظران دیگر میتوانید از این فعالیت حمایت کنید.