سهند ایرانمهر

‍ 🔸اوایل سال ۱۳۲۹ در کوران مبارزات مردم و دولت و احزاب چپ و راست، با جوان پرشوری آشنا شدم به نام «حیدرعلی رقابی» که از خویشان «بیژن ترقی» مدیر «کتابفروشی خیام» بود. ملی‌گرایی بود شوریده و شیفته دکتر «محمد مصدق». جوانی بود فروتن و مومن و معتقد، و در مبارزات ملی سخت فعال. دفتر شعری داشت که آن را در هزار نسخه به نام «آسمان اشک» چاپ کردم. در این دفتر قطعه شعری بود با عنوان «مرا ببوس» که بعدها «مجید وفادار»، ویولنیست معروف برای این شعر آهنگی ساخت. اجرای این ترانه از رادیو ایران اقبال عام یافت، و برحسب خواهش شنوندگان به دفعات از رادیو ایران پخش شد. رقابی در جریان دستگیری‌های مرتبط با کودتا دستگیر شد اما حاضر به همکاری نشد، سرانجام با وساطت حاج محمدحسن شمشیری قهرمان قرضه ملی و از همکاران پروپا قرص دکتر محمدمصدق قرار شد وی به حالت تبعید از کشور برای همیشه خارج شود .

«عبدالرحیم جعفری، مدیر وقت انتشارات امیرکبیر . کتاب خاطرات»

مرا ببوس، مرا ببوس
برای آخرین بار، تو را خدا نگهدار، که می‌روم به سوی سرنوشت...
به راه دیگر شوری دیگر در سر دارم
به صبح روشن باید از آن دل بردارم، که عهد خونین با صبحی
روشن تر دارم… ها
مراببوس
این بوسه وداع
بوی خون می دهد!

🔸حیدر رقابی (۱۳۱۰–۱۳۶۶) شاعر و فعال سیاسی ایرانی، متخلص به «هاله»
حیدر رقابی یا حیدرعلی رقابی در ۱۹ آذر ۱۳۱۰ به دنیا آمد او از فعالان سیاسی ملی‌گرا دهه ۱۳۳۲ در ایران بود. پدرش باجناق محمدحسن شمشیری از هواداران دکتر مصدق بود و مادرش با مادر بیژن ترقی، ترانه‌سرای معروف، دختر عمو بوده‌اند.
🔸امروز سالروز درگذشت حیدر رقابی است.
#نوای_واپسین_شب
@sahandiranmehr

‍ 🔸در روزهای گذشته توجه بسیاری از رسانه‌های آمریکا متوجه پرواز پهپادهای ناشناس در آسمان نیوجرسی بود. نقشه گرمایی استارلینک انبوه این پهپادها را بر فراز این شهر نشان می‌داد. نیویورک پست، نوشت برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که از ۱۸ نوامبر تا کنون حدود سه هزار پهپاد در آسمان نیوجرسی دیده شده است.

مقامات نیوجرسی با انتشار نقشه گرمایی استارلینک درخواست اعلام وضعیت اضطراری کرده و از فرماندار خواسته‌ بودند گارد ملی هوایی را برای بررسی وضعیت به‌کار گیرد.
در این میان جریانی رسانه‌ای نیز از فرصت استفاده کرد و پرواز این پهپادها در آسمان آمریکا را به ایران نسبت داد.

کار تا آنجا پیش رفت که جف ون درو، نماینده نیوجرسی هم به فاکس نیوز گفت که پهپادهای مشاهده شده در آسمان نیوجرسی ایرانی‌اند و از یک کشتی شناور در جایی دور از ساحل هدایت می‌شوند.
جف ون‌درو با انتشار تصاویری ماهواره‌ای اذعان داشت که یک کشتی پشتیبانی پهپادی ایران چند روز قبل در سواحل نزدیک به ایالت نیوجرسی رصد شده است اما در نهایت سابرینا سینگ، معاون سخنگوی پنتاگون، روز چهارشنبه ۲۱ آذر و پس از جلسه با مقامات ایالت نیوجرسی اعلام کرد «هیچ مدرکی» وجود ندارد که نشان دهد دشمن خارجی در مدیریت و ارسال این پهپادها نقش دارند.

جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید، پیش از این با رد این گزارش‌ها اعلام کرد که اکثر آنها هواپیماهای معمولی‌اند که به اشتباه شناسایی شده‌اند.

از همه ‌جالب‌تر اما موضع ایلان‌ماسک بود‌ که در توییتی نوشت:

«از ساختن روایت‌های جعلی با هدف راه‌انداختن جنگ (با ایران) دست بردارید».

@sahandiranmehr

✔️‍ چرخه معیوب خاورمیانه‌ای

✍️سهند ایرانمهر

علی عبدالرزاق، متفکر مصری در کتاب «اسلام و اصول حکومت» بیان می‌کند:

«در جوامع اسلامی که به جای نهادهای دموکراتیک و مدرن، بر اساس مفاهیم سنتی قدرت شکل گرفته‌اند، تغییرات در رأس حکومت نه به معنای تغییر در ساختارهای بنیادی قدرت است، بلکه اغلب تغییراتی است در فردی که این قدرت را در دست دارد. نتیجه این تغییرات نه پیشرفت، بلکه تداوم سلطه همان شیوه‌های استبدادی است.»

(اسلام و اصول حکومت.  انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۲)

این وضعیت به یک چرخه معیوب در بسیاری از کشورهای خاورمیانه اشاره دارد؛ چرخه‌ای که در آن حکومت‌ها تغییر می‌کنند اما ساختارها و بنیادهای اصلی قدرت و حکمرانی حتی با سرنگونی حکومت‌ها، دستخوش تغییر عمیق نمی‌شوند.

تاریخ خاورمیانه پر از مداخلات استعماری و تقسیم‌بندی‌های مصنوعی است. این مداخلات ساختارهای قدرت را به گونه‌ای طراحی کردند که تداوم سلطه و وابستگی به قدرت‌های خارجی حفظ شود.  

در بسیاری از این کشورها، نهادهای دموکراتیک مانند پارلمان، قوه قضائیه مستقل، و رسانه‌های آزاد به درستی شکل نگرفته‌اند یا در مراحل اولیه رشد خود سرکوب شده‌اند. در نبود این نهادها، مردم ابزارهایی برای تغییر ساختاری ندارند.  نتیجه آن می‌شود که انقلاب‌ها یا اعتراض‌ها تنها به تغییر اشخاص در رأس حکومت ختم می‌شوند، نه تغییر سیستم.

نکته دیگر آن است که در فرهنگ سیاسی بسیاری از جوامع خاورمیانه، نگاه به قدرت همچنان قبیله‌ای و فردمحور است. به جای تمرکز بر نهادسازی و ایجاد سیستم‌های پایدار، رهبران سیاسی به دنبال تحکیم قدرت شخصی خود هستند و حتی پس از تغییر یک حکومت، رهبر جدید نیز همان روش‌ها را تکرار کند.  

فقر و نابرابری گسترده در جوامع خاورمیانه نیز به تداوم این چرخه کمک کرده است و بسیاری از مردم به دلیل نیازهای معیشتی فوری، توانایی یا تمایل به مشارکت فعال در سیاست‌های بلندمدت را ندارند.

این وضعیت همانند یک چرخه معیوب است که برای شکستن آن، نیاز به تغییرات بنیادین در نهادها، فرهنگ سیاسی، و روابط بین‌المللی است که جای آن را انکار واقعیت و سرکوب تغییر گرفته است بنابراین این سخن کارل پوپر راست است که:

«مسئله اصلی در حکومت‌های بسته این است که آنان به جای پذیرش اشتباهات و اصلاح نهادها، تلاش می‌کنند تا به وسیله سرکوب یا تبلیغات، واقعیت را انکار کنند. در چنین شرایطی، تغییر حاکمان به معنای تغییر ماهیت قدرت نیست، بلکه تنها انتقال آن از گروهی به گروه دیگر است.»

(پوپر، کارل.جامعه باز و دشمنان آن. ترجمه عزت‌الله فولادوند. انتشارات خوارزمی، ۱۳۷۹)

@sahandiranmehr

‍ ✔️اسراییل و تکرار الگوی اشغال و انضمام در مناطق جنوبی سوریه

✍️سهند ایرانمهر

گزارش‌ها حاکی از آن است که در برخی روستاهای دروزی جنوب سوریه تلاش می‌شود تا با ترغیب دروزی‌های سوری به پیوستن به ارتش اسراییل و انتقال آنان به منطقه حائل (در نزدیکی ارتفاعات جولان)مقدمات ایجاد لایه امنیتی جدید برای اسراییل فراهم شود. این درحالی است که ویدیوهایی نیز منتشر شده است که در آن گروه‌های افراطی یهودی با حرکت به مناطق تازه اشغال شده از خاک سوریه خواستار استقرار دائمی در این مناطق هستند.

تحرکات اخیر اسرائیل در مناطق حائل جنوب سوریه، به ویژه در رابطه با دروزی‌های سوریه و یهودیان افراطی، بیانگر تلاش‌های بلندمدت اسرائیل برای ایجاد واقعیت‌های جدید در این مناطق و ارتقای نفوذ خود در برابر بازیگران جدید عرصه سیاسی و نظامی سوریه است. این روند می‌تواند نشانه‌ای از برنامه‌ریزی اسرائیل برای حضور طولانی‌مدت و حتی احتمال الحاق رسمی این مناطق به خاک خود باشد(مشابه ماجرای بلندی‌های جولان). 

ایجاد مناطق حائل امنیتی در جنوب سوریه بخشی از راهبرد اسرائیل است. این مناطق به‌طور خاص برای جلوگیری از نفوذ نیروهای ایران، حزب‌الله، یا گروه‌های سلفی طراحی شده‌اند و حالا می‌توانند ترکیه راهم تحت‌تاثیر قرار دهند. در این راستا، اسرائیل به دنبال تقویت حضور نظامی و حمایت از نیروهای محلی (مانند دروزی‌ها) است تا یک لایه امنیتی اضافی ایجاد کند. دروزی‌ها، به دلیل روابط تاریخی و همکاری با اسرائیل، می‌توانند نقش سیاسی و امنیتی موثری برای اسراییل در این استراتژی ایفا‌ کنند.

در سال ۱۹۸۱، اسرائیل بلندی‌های جولان را به طور یکجانبه به خاک خود الحاق کرد. این اقدام با مخالفت بین‌المللی روبه‌رو شد، اما عملاً از سوی آمریکا و برخی متحدان اسرائیل پذیرفته شده است.

حضور طولانی‌مدت نظامی و شهرک‌سازی در این منطقه، مقدمه‌ای برای این الحاق بود، الگویی که اسراییل با از بین‌بردن هشتاددرصد از توان دفاعی ارتش سوریه و ایجاد مسیری هموار و خالی از خط دفاعی جدی از جولان تا دمشق از یک سو و تلاش تدریجی برای تغییر بافت جمعیتی مناطق جنوب لبنان با دروزی‌های سوری در حال عملی کردن مجدد آن است.
@sahandiranmehr

‍ ✔️چرا رهبران اقتدارگرا به منافع جمعی نمی‌اندیشند؟!

✍️بروس بوئنو دمسکیتا*

🔸دیکتاتورها بالفطره و مادرزاد دزد و اهریمن نیستند، لااقل، الزاما این‌گونه نیستند. در مقابل، رهبرانی که به طمع انتخاب دوباره زندگی خود را وقف رفاه حال مردم می‌کنند نمی‌توانند قدیس باشند و به سختی می‌توان آنها را فرشته‌های مقدسی دانست که تنها به فکر مردمند.

در واقع هر دوی این گروه برای آن که مدت بیشتری در قدرت باشند کارهای درستی انجام می‌دهند. لئوپولد پادشاه بلژیک، هرقدر هم منفور، در کشور کنگو که از لحاظ سیاسی هیچ قید و بندی نداشت ( و‌علیه بومیان‌جنایت‌کرد)به اقداماتی دست زد که بیش ترین منافع را برایش به ارمغان آورد و در مقابل در بلژیک و در ساختار قانون اساسی مشروطه سلطنتی این کشور نیز کارهایی انجام داد که برایش مفید بود.

🔸فرق میان اتخاذ سیاست‌های پسندیده با اقدامات و سیاست‌های ناپسند کاملا به این نکته بستگی دارد که یک رهبر سیاسی باید چند نفر از مردم جامعه را راضی و خوشحال نگاه دارد. چرا تمام رهبران سیاسی اجازه نمی‌دهند تا اعوان و انصارشان همچون پلیس کنگو در دوران لئوپولد به غارت و چپاولگری روی آورند؟

رهبرانی که در دولت ها و جوامع بزرگ توسعه یافته و دموکراتیک حاکمند قادر به انجام چنین کاری نیستند، زیرا آنها برای نیل به چنین هدفی باید سبیل تعداد بسیار زیادی از مردم را را (تقریبا به اندازه کل جمعت کشور) چرب کنند تا به نمایندگی از او فساد کنند و دست به چپاول بزنند. به عبارت دیگر، این گونه نظام‌ها برای اعمال و اجرای چنین راهبردی بارور نیستند و به وضوح مشاهده می‌شود چنین چیزی ممکن نیست. اما رهبران اقتدارگرا در عمل و کمابیش برای حفظ قدرت خود تنها به بخش کوچکی از جامعه نظير جمعی از ژنرال های ارتش، مدیران عالیرتبه و همین طور فامیل و وابستگان خود متکی‌اند تا از حضور آنها در قدرت حمایت کنند. از آنجا که رهبران اقتدارگرا برای ماندن در قدرت تنها به حمایت جمع کوچکی از افراد جامعه محتاجند به راحتی و گشاده دستی می‌توانند به آنها باج دهند و در مقابل نیز آن جمع کوچک به واسطه مزایا و ثروتی که از این طریق به دست می‌آورند هیچ‌گاه حاضر نمی‌شوند رهبر اقتدارگرای آنها از حکومت خلع شود زیرا در آن صورت آنها نیز از آن مزايا محروم می‌شوند.

آنها هر کار از دستشان برآید انجام می‌دهند تا رئیس همچنان در قدرت بماند. به همین جهت شهروندان را به شدیدترین وجه ممکن سرکوب، مطبوعات آزاد را ساکت و معترضان را به شدت تنبیه می کنند و این روند مادام که حق حساب آنها برسد و سبیلشان چرب شود ادامه خواهد داشت.

🔸رهبران سیاسی بخواهند به واقع کار خیری هم انجام دهند بسیار مراقبند این اقدام خیر از محل اعتبار و ثروت هواداران آنها هزینه نشود. چنانچه ذره‌ای از حق و حقوق هواداران و گردن کلفت‌هایی که حامی آنهایند کسر شود و رهبر سیاسی ذره‌ای از پول و ثروت آنها را به نفع مردم کسر کند به طور قطع گور خود را کنده است.

🔸اگر رهبر سیاسی در این نوع از جوامع بیش از حد برای مردم دلسوزی کند طبعا از منافع یاران و وفاداران که پایه های قدرت او را مستحکم نگاه داشته اند کاسته شده و از عواید اعوان و انصار وی کم میشود. به این ترتیب آنها به دنبال فرد جایگزین جدیدی می‌گردند تا مقام ریاست را به عهده گیرد و به جای آن که پول بی‌‌زبان را برای توده مردم هدر بدهد آن را برای همان جمع اندک هوادار و سرکوبگر هزینه کند.

🔸رهبران و سیاستمداران دموکرات و منتخب مردم نیز مانند حکمرانان مستبد و دیکتاتور باید به این سؤال پاسخ دهند: «تو اخیرا برای رفاه حال ما چه کرده‌ای؟» با این تفاوت که رهبران دموکراتی که با رأی مردم انتخاب می‌شوند باید به سؤال میلیون ها نفر پاسخ دهند در حالی که رهبران خودکامه و اقتدر گرا تنها باید به سؤال چند صد نفر پاسخ دهند.

🔸حالا می‌توان توضیحات قانع کننده‌ای برای دو‌لئوپولد، لئوپولدی که در بلژیک پادشاه بود و لئوپولدی که در کنگو جنایت می کرد ارائه داد. هنگامی که حکمرانان و رهبران سیاسی برای ماندن در قدرت به حمایت توده مردم احتیاج دارند مانند لئوپولد بلژیک، بهترین راه برای کسب و حفظ قدرت به کار گیری خیرخواهانه‌ترین سیاست‌هاست. اما زمانی که رهبران سیاسی نظیر لئوپولد کنگو، برای بقا و حفظ قدرت تنها به حمایت جمع کوچک و محدودی نیاز دارند بهترین روش آن است که همان قشر کوچک و محدود را فربه کرد و آنها را راضی نگاه داشت حتا اگر
فلاکت و بدبختی کل جامعه تمام شود.

*استاد علوم سیاسی دانشگاه نیویورک تخصص و شهرت او پیشگویی احتمال وقایع علوم سیاسی و تجاری جهان بر اساس مبانی نظریه بازی‌هاست.
🔸متن از کتاب: « پیش‌بینی‌های سیاسی»

@sahandiranmehr

‍ 🔸اسراییل اعلام کرده است هفتاد تا هشتاد درصد توان ارتش سوریه را از بین برده است این‌ اقدام چه پیامدهایی در پی خواهد داشت؟
نضال کناعنه تحلیلگر اسکای‌نیوز عربی در تحلیلی با این مقدمه که «اکنون کلاشنیکف، مهم‌ترین سلاح نظامی سوریه است!»، می‌گوید:

🔸موشک‌ها، پهپادها، هواپیماهای جنگنده،توپخانه، پادگان‌ها و فرودگاه‌ها و خلاصه بخش عمده توان ارتش سوریه توسط ارتش اسراییل (در شب اول سقوط بشار اسد) از بین رفت. در عراق، پس از صدام، ارتش منحل شد در سوریه اما ارتش باقی ماند اما توسط اسراییل خلع‌سلاح شده است.

🔸حالا سوال این است که پیامدهای این‌ وضعیت ‌در شرایطی که سال‌ها طول می‌کشد تا ارتش سوریه شکل و شمایل یک ارتش به روز را بگیرد و از صفر شروع کند، چیست؟

او می‌افزاید: ارتش سوریه جزو ارتش‌های اردوگاه شرق بود و شاکله و تجهیزاتش روسی بود حالا اما باید پرسید پس از اینکه روسیه پایگاهش را از دست داد، منبع تامین سلاح از کجاست؟

🔸به اعتقاد این تحلیلگر، تاثیر آتی بر سوریه از آن‌کسی است که تامین‌کننده این سلاح‌ها خواهد بود.
نضال کناعنه می‌گوید، ضعف ارتش یعنی اینکه تحریرالشام قدرتمندترین نیروی سوریه خواهد بود اما این بدان معنا نیست که توان استیلا بر تمام سوریه را داشته باشد.

🔸نیروی تاثیرگذار دیگر ارتش اسراییل است که میان آن و دمشق (خلع‌سلاح شده) هیچ نیروی نظامی سومی قرار ندارد. البته اسراییل نگفته است که برای این وضعیت برنامه (خصمانه‌ای) دارد اما این (عدم توازن) یک تهدید بالقوه است. تهدیدی که توان تاثیرگذاری بالایی به اسراییل در صورتبندی آینده سوریه می‌دهد.

🔸اسراییل تنها نیروی بیگانه تاثیرگذار نیست، حالا ترکیه هم نیروی تاثیرگذاری است که بواسطه ارتش و نیروهای نیابتی‌اش (که میراثی ناشی از خروج ایران است)در سوریه تاثیرگذاری بالایی همچون اسراییل دارد.

🔸تشکیل ارتش قدرتمند سوری می‌تواند ضمانتی برای این مداخله‌ها باشد‌ و فقدان آن هم زمینه تاثیر نیروهای بیگانه بر شکل این ارتش را فراهم خواهد‌کرد. این وضعیت شبیه ‌مساله «اول مرغ بود یا تخم‌مرغ؟»شده است.

تلخیص‌و‌ترجمه: سهند ایرانمهر
@sahandiranmehr

‍ ✔️درس‌های عبرت‌آموز تاریخ
✍️سهند ایرانمهر

تاریخ را سه چیز می‌سازد: زمان، مکان و انسان ( فرد انسانی). یعنی به جز زمان و موقعیت مکانی، تصمیم‌ها و شخصیت خود فرد انسانی به مراتب موثرتر است زیرا هیچ‌چیز مثل تاریخ آیینه‌ تمام‌نمای شخصیت اجتماعی انسان‌ها نیست و سیر رفتار و‌ معرفت انسانی در تاریخ قابل رصد است. در این میان تفاوت آن شخصیت‌های تاریخی که سراب را دیده‌اند و‌ دانسته‌اند که سراب است با آنها که ندانسته‌اند بسیار است زیرا سراب از تشنگی کُشنده‌تر است.

یکی از این شخصیت‌های تاریخی که دل به سراب بسته بود، امیرمسعود غزنوی است.ماجرای اصرار امیرمسعود غزنوی به ارسال نیرو برای رویارویی با سلجوقیان در مرو یکی از وقایع مهم تاریخی است که به زوال اقتدار غزنویان انجامید. این ماجرا به رقابت میان امپراتوری غزنوی و سلجوقیان ترک مربوط می‌شود که در نیمه‌ی قرن پنجم هجری شکل گرفت.

سلجوقیان که از اقوام ترک‌تبار بودند، با حمایت قبیله‌های مختلف و در نتیجه‌ی ضعف سامانیان و غزنویان، قدرت گرفتند. طغرل بیگ، رهبر سلجوقیان، موفق شد بخش‌های وسیعی از خراسان را به کنترل خود درآورد.

امیرمسعود غزنوی سلجوقیان را تهدیدی جدی برای حکومت خود می‌دانست و تلاش کرد تا آن‌ها را از خراسان بیرون کند. او ارتشی بزرگ آماده کرد و نیروهایش را به سوی مرو فرستاد.

خراسان قلب قلمرو غزنویان بود و از دست دادن آن به معنای کاهش قدرت غزنویان در منطقه بود. درگیری‌های قبلی میان غزنویان و سلجوقیان، موجب شد که مسعود سلجوقیان را دشمن اصلی خود بداند اما چیزی که غزنویان کمتر داشتند، مسعود اصلا نداشت و آن جایگاه بین امرای محلی و فقدان محبوبیت مردمی بود.

غزنویان، با معتزله سرعناد داشتند و بر اثر تعصب بر مذهب حنفی ، شیعیان را خوش نمی‌داشتند اما مزورانه وزیر شیعی چون ابوعلی حسن بن محمد میکال (حسنک وزیر) را منصب وزارت می داد، حرم امام هشتم شیعیان به دستور او بنای عمارت شد و به بهانه گسترش دین، به هند لشگر کشید و این همه در لابه لای حماسه فردوسی به زبانی ظریف به عنوان خرد ستیزی، ادعای دروغین دین مداری و نظایر آن به نقد کشیده شده است. پس بیراه نیست که این دوره از تاریخ را دوره دین‌نمایی و استفاده ابزاری از آن و البته برآمدن منتقدان صریح‌اللهجه‌ای چون ناصرخسرو، فردوسی و به نحوی پنهان‌تر بیهقی بدانیم.

سخره گرفتن محمودغزنوی( پدر مسعود) در شاهنامه در قالب شخصیت اسفندیار و با الهام از تاریخ سیستان تجلی پیدا می‌کند آنجا که اسفندیار همچون محمود داعیه دعوت رستم به دین را دارد:
اسفندیار:

نخستین کمر بستم از بهر دین
تهی کردم از بت پرستان زمین!

نوع خطاب رستم و ریشخند اسفندیار به خامی:
بدو گفت رستم که ای پهلوان
نوآیین و نوساز و فرخ جوان

جالب آنکه پس زمینه بی‌دینی و اتهام قرمطی‌گری حتا خود مسایل مذهبی نبود و عموم افرادی که در مظان اتهام قرار داشتند مانند حسنک وزیر، دارای ملک و ضیاع فراوان بودند( بیهقی تراژدی به دارکشیدن حسنک وزیر به اتهام قرمطی بودن را به خوبی به تصویر کشیده است):

نام نهی اهل علم و حکمت را
قرمطی و شیعی و معتزلی
ناصر خسرو

بیچاره ای را گفتند:
«بلغنا انک قرمطی» (گفتن که تو قرمطی هستی)
گفت :«نه لیکن اکنون دوست دارم هرچه دارم از ملک و ضیاع به شما بخشم!» گفتند: پس لعنت بر آنکه ما را بر قرمطی بودن تو دلیل گردید!
(مجمل التواریخ ص۴۰۳)

باری نبرد سرنوشت‌ساز میان غزنویان و سلجوقیان علیرغم نارضایتی عقلای قوم در دندانقان رخ داد و تاریخ، تاکتیک اشتباه ارتش خسته غزنوی، حمایت مردم خراسان از سلجوقیان به دلیل نارضایتی مردم و امرای محلی و خودکامگی مفرط مسعود را دلیل اصلی این شکست می‌داند
پس از این شکست، مسعود مجبور به عقب‌نشینی شد و در نهایت سلطنت خود را از دست داد.

ابوالفضل بیهقی، به‌عنوان یکی از نزدیکان دربار غزنوی، با نثری دقیق و تحلیلی به رخدادهای پیش و پس از نبرد دندانقان پرداخته و به نکاتی از جمله ضعف‌های مدیریتی و تصمیم‌گیری‌های نادرست امیرمسعود اشاره کرده است.
امیرمسعود این هشدارها را ناشی از ضعف و بدبینی تلقی کرد و به آن‌ها توجهی نکرد.

بیهقی به‌طور غیرمستقیم غرور و شتاب‌زدگی مسعود را نقد می‌کند. او معتقد است که تصمیمات بدون توجه به شرایط واقعی و مشاوره‌ی کافی اتخاذ شد.
تاریخ‌نگاری بیهقی در این ماجرا رویکردی انتقادی دارد. او از سیاست‌های ناپخته، اعتماد بیش از حد به نیروی نظامی و نادیده‌گرفتن مشاوره‌ی بزرگان توسط امیرمسعود انتقاد می‌کند. این انتقادها به شکلی ظریف و گاه از زبان دیگر شخصیت‌ها بیان شده است تا بی‌طرفی خود را حفظ کند و تصویری دقیق و موجز را برای آیندگان برجا گذارد:

«هیچ کس زهره نبود که امیر را گوید که خطاست...و طرفه آن بود که فرو نمی ایستاد از استبداد».
@sahandiranmehr

‍ ✔️استبداد آفت بازدارندگی
✍️سهند ایرانمهر

به جز جنگ داخلی و استیلای تفکرات سلفی ، امکان تجزیه سوریه -آنچنانکه از فحوای کلی رسانه‌های ترکیه و مطامع اردوغان برمی‌آید- و نیز اشغال بخش‌های دیگر این کشور توسط اسراییل -و الحاق آن به خاک اسراییل نظیر آنچه در مورد جولان اتفاق افتاد- جدی‌تر از هر زمان دیگری است.

‏این ویدیو تنها بخشی از تصاویر ارتش اسراییل از داخل خاک سوریه است ( گردان ۱۰۱ چترباز) است که در آن با افتخار از تسلط کامل بدون شلیک یک گلوله بر بخش‌های سوق‌الجیشی مرزی سوریه و آمادگی برای استقرار طولانی‌مدت آن سخن می‌گویند به این فهرست اضافه کنید ۳۰۰ حمله هوایی به مراکز نظامی «سوریه» ( و نه اسد که دیگر وجود خارجی ندارد). به عبارت دیگر هر حکومتی که در این کشور بر سرکار بیاید دستکم تا سال‌ها شیر بی‌یال و دم اشکمی است که توان و‌تجهیزات حداقلی نظامی برای دفاع و تامین امنیت را نخواهد داشت.

‏ مقصر این وضعیت در نهایت خود بشار اسد است که استبداد حکومتش مانع از آن شد که حتی پس از تجربه تلخ جنگ داخلی دستکم به سازوکارهای پیش‌بینی شده در نشست آستانه و آغاز گفتگو با معارضان و عفو عمومی و آشتی ملی تن بدهد.

‏بزرگترین عبرت از ماجرای سوریه، اعاده حیثیت چندباره از منطق گفتگو و ضرورت مشارکت‌عمومی در قدرت و مشروعیت‌مردمی است که همگی ذیل پذیرش اصول دموکراسی قرار می‌گیرد.

‏امروز می‌توان به جرات گفت که التزام به این اصول می‌توانست به عنوان بزرگترین عامل بازدارندگی، تجزیه و اشغال کشور و مقاومت در برابر اسراییل عمل کند. بنابراین استبداد خاندان اسد و سرگرانی از شنیدن صدای مردم، بزرگترین خادم منافع اسراییل و دیگر بازیگران منطقه‌ای بود.

‏مورد سوریه به وضوح نشان داد که راهکارهای تقلیل یافته به داغ و درفش و متکی به سلاح و مشت‌آهنین که نیازمند جلب عاریتی قدرت و همراهی دیگران نیز هست اگرچه در مدت‌کوتاه و به شکل کاذب، مانع تعدی دشمنان و حفظ اقتدار نمایانده می‌شود اما در طولانی‌مدت و‌ بدون درنظرداشتن مشروعیت مردمی از طریق مشارکت آنان در قدرت یا دستکم جلب رضایت نسبی، کارایی خود را از دست خواهد داد.
@sahandiranmehr

‍ ✔️سوریه و روزهای مستعجل پس از سقوط
✍️سهند ایرانمهر

عضو گروه تحریرالشام ( که پیشتر در صحنه‌های مشابه دست به اعدام و خشونت می‌زدند) به نظامیان به اسارت گرفته شده نظام اسد می‌گوید:

‏«اذهبوا فأنتم الطلقاء»
‏بروید که آزادید

‏در «سیره ابن‌هشام» و «طبقات ابن‌سعد» و چند منبع تاریخی و حدیثی دیگر آمده است که :

در جریان فتح مکه در سال هشتم هجری ، پس از ورود بدون خونریزی و مقاومت پیامبر اسلام به مکه به مردم این شهر که بسیاری از آنان در گذشته با او دشمنی کرده و او و پیروانش را آزار داده بودند، امان داد. وقتی که مردم قریش با ترس و نگرانی از رفتار پیامبر اسلام جمع شدند، ایشان از آنان پرسید:
‏«ما تظنون أني فاعل بكم؟»
‏(چه گمان می‌کنید من با شما چه خواهم کرد؟)

‏آنان پاسخ دادند:
‏«أخ كريم وابن أخ كريم»
‏(تو برادری بزرگوار هستی و فرزند برادری بزرگوار.)

‏پیامبر در پاسخ، فرمود:
‏«اذهبوا فأنتم الطلقاء»
‏(بروید که شما آزادید.)

‏دیروز هم سخن از این بود که معارضان، در مناطقی از شمال غرب کشور دستور داده‌اند هرگونه اجبار یا دخالت در پوشش زنان ممنوع شود. این امر نشان می‌دهد دست‌کم این هوشمندی و شناخت شرایط حتی از سوی گروه‌های افراطی وجود دارد که تصویری متعادل و عاری از خشونت از خود نشان دهند و چه بسا اتاق‌فکر این گروه‌ها پس از تجربه ناکارآمد اعمال اجباری احکام دینی به این نتیجه رسیده باشد که مشروعیت مردمی و پذیرش بین‌المللی، نیازمند رفتاری توام با تسامح است هرچند تاریخ نشان داده است که قدرت این جاذبه را دارد که تا رسیدن به تثبیت آن، برخی برنامه‌ها را به تعویق انداخت و به وقتش باز سراغ مبناهای ایدئولوژیک را گرفت.

‏

بدنه معارضان سوری شامل گروه‌های مختلفی است که اهداف و ایدئولوژی‌های متفاوتی دارند. مهم‌ترین این گروه‌ها عبارت‌اند از:
‏۱-تحریرالشام (HTS):مهم‌ترین نیروی مخالف در شمال سوریه به رهبری احمد الشرع (معروف به جولانی)، که از ائتلاف گروه‌های اسلام‌گرا تشکیل شده و قبلاً به‌عنوان جبهه النصره شناخته می‌شد.
‏
‏۲. ارتش ملی سوریه (SNA):گروهی متشکل از نیروهای مسلح مخالف که با حمایت ترکیه فعالیت می‌کنند و مواضع سکولار یا میانه‌رو دارند.

‏۳. نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF):به رهبری کردها و حمایت آمریکا، بیشتر در مناطق شمال شرق مستقر هستند.

‏۴.گروه‌های کوچکتر و محلی:شامل احزاب سیاسی، اسلام‌گراها، و شبه‌نظامیان پراکنده که در مناطق خاص نفوذ دارند.

‏تنوع فکری، ایدئولوژیک و خاستگاه متفاوت این گروه‌ها باعث پیچیدگی اوضاع سیاسی و نظامی در سوریه شده و احتمال درگیری میان آنان را افزایش می‌دهد و معلوم نیست اگر تحریرالشام دست‌بالا را داشته باشد چهره فعلی معتدل و اصلاح شده همچنان پایدار بماند یا نیروهای دموکراتیک سوریه به سمت خودمختاری و تعارض جدی با ارتش ملی سوریه تحت حمایت ترکیه نروند با این حال یکدست شدن نسبی بازیگران منطقه‌ای سوریه و غیاب ایران و روسیه این احتمال را هم بالا خواهد برد که غرب این‌بار با فراغ‌بال بیشتری ترکیب مطلوب خود را بچیند و تعارض‌های تجربه قبلی تکرار نشود.
@sahandiranmehr