سهند ایرانمهر

‍ 🔸در بخشی از کتاب«سرشت و سرنوشت» (گفتگوی دکتر ابراهیمی دینانی با کریم فیضی) دکتر دینانی از آشنایی و ارادت دو طرفه هانری کُربن (اسلام شناس و شیعه شناس فرانسوی) و علامه می‌گوید. دکتر دینانی در این کتاب، از روزی می‌گوید که هانری کربن، علامه طباطبایی را به تنهایی به منزل خود دعوت کرد:

«من نمی دانم برخورد کربن و همسرش و نحوه پذیرایی آنها یا سخنانی که رد و بدل شد، چگونه بود اما علامه به دفعات از آن جلسه یاد می‌کرد و تحت تاثیر آن بود. من ندیده بودم ایشان درباره یک زن صحبت کند و از یک خانم تعریف کند ولی بارها از بزرگواری خانم کربن و فرهیختگی او سخن به میان می‌آورد».

بی تردید این تابوی سخن نگفتن از یک زن و تعریف از او که حتی علامه طباطبایی با آن دید باز عرفانی و اشراقی از آن احتراز داشته، سنت علما و حوزه‌هاست و تنها زمانی توسط علامه شکسته شده که وی برخلاف آن پیش فرض های معمول از نزدیک دیده است که زن برخلاف آن تفسیر و تعبیر ضیق فقهی، هم می تواند فرهیخته باشد و هم موانست و مجالست با اهل علم داشته باشد و هم چنان نفوذ خالی از شائبه ابتذال و وسوسه ای که عالمی چون او را تا مدتها به تحسین در جلوت و خلوت وادارد. بنابراین می توان گفت که حظ وافر در رابطه کربن و طباطبایی یک طرفه نبوده و علامه نیز بهره و فتح باب آفاقی فکری خود را نیز داشته است.
نکته مهم‌تر در این دیدارها آن بوده که به جز مباحث سنگین و خاص فلسفی و کلامی، علامه طباطبایی به شدت جویای درک خصایص و عادات فردی و اجتماعی شخصیت هانری کربن به عنوان یک غربی بوده است و «غرب» و «زندگی و فکر غربی» چون امروز کراهت شدیده نداشته است. دینانی در این مورد می‌گوید:

«کربن اشراقی و معنوی بود اما به شکل تیپیکال غربی بود و کاراکتر غربی داشت. می‌دانستم سوال خصوصی از یک غربی زشت است اما گاهی این کار را می‌کردم و وقتی سوالی می‌پرسیدم، علامه گوشش را تیز می‌کرد تا ببیند من چه سوالی می‌کنم و پرفسور کربن چه جوابی می‌دهد!»

اینگونه ارتباطات و تاثیر آن بر علامه طباطبایی آنقدر مثبت بوده است که هنوز، طیف آزاد اندیشی از علما مفتخر به این رابطه و متنعم از بهره‌های مکتوب این رابطه‌اند و طیف دیگر هم اگرچه جوهره اصلی بروز چنین برکاتی را درک نمی‌کنند اما دست کم در مقام تفاخر، روزی خور آنند و از حقانیت شیعه و اشراف علامه و نیز نقش کربن در گسترش شیعه و معرفی آن در محافل علمی سخن می گویند، با این حال همزمان با وقوع انقلاب، بخش سنتی حوزه خیلی زود نگران این رابطه شد و دینانی در این کتاب شرح می‌دهد که چگونه از او خواستند علامه طباطبابی را از ادامه آن منع کند.

دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی آن فشارها و نیز لحظه ای که پیام تلخ قشریون و دلواپسان نفوذ غرب را به علامه طباطبایی داد، اینگونه توصیف می کند:

«به من گفتند، بعضی دوستان جلسات شما اینطور و آنطورند و هانری کربن را هم نمی‌دانیم کیست؟! تشکیل این جلسات از اول هم درست نبود و ما تا حالا تحمل کردیم ولی الان که چیزی به انقلاب نمانده صلاح نیست این جلسات ادامه پیدا کند و شما این را به ایشان منتقل کنید...هروقت یاد آن صحنه می‌افتم گریه‌ام می‌گیرد . وقتی به علامه گفتم، ایشان یک دفعه حالش بد شد و رعشه‌ای که معمولا در دست داشت شدت گرفت. لب‌هایش می‌لرزید و صورتش قرمز شد. ۵ دقیقه ای سکوت کرد و چند بار گفت: عجب عجب عجب! و بعد از کمی تامل گفت: من شخصی هستم که گوشه ای نشسته‌ام و چیز می‌نویسم تنها راه من به جهان و تفکر جهانی و اینکه چه می‌گذرد این جلسات است، این راهم نمی‌توانند به من ببینند؟».

✔️ویدیو: دکتر حسین نصر،فیلسوف و متأله سنت‌گرای ایرانی و استاد علوم اسلامی در دانشگاه جرج واشینگتن از خاطرات خود با علامه طباطبایی می‌گوید
@sahandiranmehr

‍ ✔️از شازده تا آقازاده و ماجرای تیمسار جهانبانی
( سخنی در دگرگونی معانی و‌مفاهیم)

✍️سهند ایرانمهر

🔸تیمسار امان‌الله میرزا جهانبانی(پدر نادر جهانبانی) در روزگاری که مأمور تعیین خطوط مرزی بلوچستان بوده است يك روز به يك قهوه خانه در بلوچستان وارد می‌شود و خسته و مانده تقاضای چای می‌کند. قهوه‌چی که تیمسار را نمی‌شناخته است، خطاب به شاگرد خود فریاد زد: «شازده ، بدو ! زود يك چای داغ برای سرکار بیار!».

در همین حال تیمسار متوجه شد که قهوه‌چی دائم شاگرد خود را بعنوان «شازده» صدا می‌زند و شاگرد هم سلانه سلانه قدم برمی‌دارد و کار می‌کند. تیمسار که خود از شاهزادگان خویشی قاجار و از نوادگان فتحعلی شاه است در آن روز عرق حمیت و قوم و او به جوش و جنبش در آمده و به احتمال اینکه نکند یکی از بنی‌اعمام از بد روزگار به این روز افتاده و در این گوشه بیابان به شاگردی قهوه خانه ناچار شده است خواست از احوال او پرس و جو کند تا اگر بتواند به او کمکی بنماید. آهسته سر به گوش قهوه‌چی گذاشت و گفت: «حضرت آقا ، این آقاپسر شاگردتان را شما همه جا به نام شازده صدا می‌کنید، ممکن است بگوئید از کدام خانواده و از چه تیپ شازده‌هائی است؟».
قهوه چی گفته بود ما در اینجا به هر کون‌گشادی میگوئیم شازده…همین!

🔸این ماجرا را با همین نقل و‌نثر مرحوم استاد باستانی پاریزی در کتاب «اژدهای هفت‌سر» تعریف کرده‌اند اما جدای از طنزش، حاوی نکته‌ای قابل تامل است. آن‌نکته هم این است که نشان می‌دهد رفتار، سلوک و عملکرد طبقات و صنوف اجتماعی در این مملکت چطور باعث‌می‌شود معنا و مصداق آنان به مرور عوض شود، از شازده بگیر تا آقازاده که متاخرتر است و همه می‌دانیم چه شد‌ که چنین شد، این را گفتم که بدانیم با‌ مرور عملکرد بسیاری از مناصب و‌عناوین دیگر چیزی نماینده که «نماینده»، «مدیر»، «خادم ملت»، «مسئول» و‌ چیزهای دیگری که خودتان به ذهنتان می‌رسد نه فقط در ذهن که کم‌کم در لفظ و مصداق زندگی روزمره هم جور دیگری استفاده شود باور نمی‌کنید سری به کوچه و‌خیابان و مترو و بازار و … بزنید، حرف مردم، درد مردم و زندگی مردم را ببینید و‌ بعد بروید ببینید دغدغه و حرف «نماینده مردم!»، « خادم مردم!» یا «ناجی مردم» و مابقی ملحقات به واژه مردم چیست!

@sahandiranmehr

‍ ✔️قسمت نهم از پادکست سهند ایرانمهر منتشر شد

در این قسمت از پادکست، به سراغ یکی از شگفت‌انگیزترین ماجراهای تاریخ ایران رفتم؛ داستانی که علم، خرافه و سیاست را با هم گره زده است:
ماه نخشب و داستان نور و‌نقاب و انقلاب.

🔸تصور کنید در قرن دوم هجری، مردی نقاب‌دار با ادعای الوهیت، یک «ماه مصنوعی» را از دل چاه بالا می‌آورد و مردم خراسان را با این کار شبیه به معجزه شگفت‌زده می‌کند. اما این فقط یک نمایش نبود؛ بلکه آغاز یه جنبش اعتراضی علیه ظلم عباسی‌ها بود.

در این اپیزود، از ماجرای جذاب ماه نخشب، شخصیت پیچیده المقنع، و چگونگی ترکیب علم، سیاست و خرافه برای رهبری یک جنبش صحبت می‌کنم . ماجرای المقنع و ماه نخشب چه بود؟ و چرا در نهایت شکست خورد؟ همراه من باشید تا به سراغ این ماجرای تاریخی برویم و از منظر جامعه‌شناسی سیاسی درکی از چرایی شکست این جنبش‌ها در تاریخ ایران به دست آوریم..

🔸حامی مالی (اسپانسر) این قسمت پلتفرم هنرستان است. همانطور که از اسمش پیداست این پلتفرم یک بستر آموزشی برای کلاسهای مختلف در حوزه های ادبی، فلسفی و هنری با حضور استادان برجسته مانند استاد محمدعلی همایون کاتوزیان، احمد صدری، محمد فاضلی، محمود فرجامی، فاطمه صادقی و مهشید گوهری برگزار میشود. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به سایت این پلتفرم مراجعه نمایید:

https://honarestan.org

🔸لینک حمایت مالی از پادکست سهند ایرانمهر در «حامی باش»:
https://hamibash.com/sahandiranmehr.podcast

🔸برای پیشنهاد حمایت مالی به شکل اسپانسر نیز می‌توانید از طریق کانال سهند ایرانمهر یا صفحه اینستاگرام سهند ایرانمهر، پیام دهید.

چند راه برای شنیدن پادکست:

✔️از طریق لینک «ای‌کست»می‌توانید این قسمت را گوش کنید👇🏽
https://shows.acast.com/671f2d29b42ab2f2715a8901/episodes/679648a2ec3194f0e045ef80

اپل پادکست:
🔸قسمت نهم پادکست سهند ایرانمهر در «اپل پادکست»:

https://tinyurl.com/t5m9vzn7

✔️برای شنیدن پادکست (پس از نصب برنامه castbox )به این نشانی بروید👇🏽

https://castbox.fm/vi/774091160

‍ ✔️گاندی چه می‌گفت؟
(روش گاندی به زبان ساده و مختصر)
✍️سهند ایرانمهر

🔸امروز سالگرد درگذشت مهاتما گاندی است. طبیعی این است که وقتی سخن را با این یادآوری شروع می کنم از «نفی خشونت» سخن بگویم و به تکرار همان چیزهایی بپردازم که احتمالا همه شنیده ایم . همچنین رایج است که بسیاری در دل خود بگویند: این حرف ها به درد محافل روشنفکری می‌خورد و در واقعیت«کلوخ انداز را پاداش سنگ است» یا تصور می‌کنند روش گاندی صرفاً «پرهیز از خشونت» بود؛ انگار که او می‌گفت: «اگر کسی به تو سیلی زد، گونهٔ دیگرت را هم جلو بیاور!» چنین تصوری ناشی از این است که همیشه اینطور وانمودشده که آموزه‌ها و روش مبارزاتی گاندی منحصر به تاکید بر این بوده است که «خشونت» بی‌هیچ تبصره‌ای خوب نیست. پیداست که اگر چنین آموزه‌ای قرار باشد به شیوه‌ای رمانتیک و بی‌هیچ پیش زمینه‌ای در نظر گرفته شود امری بی‌حاصل است مگر آنکه این نفی خشونت، هدفی عینی و ملموس را دنبال کند و بر قاعده‌ای بنا شده باشد.

🔸برای درک خشونت‌پرهیزی ابتدا باید بدانیم که خشونت فقط زدوخورد نیست.
اسلاوی ژیژک فیلسوف معاصر سه نوع خشونت را برمی‌شمرد:

خشونت مستقیم: خشونتی که به طور فیزیکی یا روانی اعمال می‌شود، مانند جنگ یا حمله.
خشونت سیستماتیک: خشونت نه به‌صورت آشکار، بلکه به‌طور غیرمستقیم از طریق ساختارهای اجتماعی و اقتصادی، مثل نابرابری‌ها.
خشونت نمادین: خشونت در قالب فرهنگ، زبان، یا رسانه‌ها که به نرمی افراد را کنترل می‌کند.

بنابراین نفی‌خشونت مورد تاکید گاندی فقط نفی زدوخورد نیست بلکه نفی ساختار نابرابر اقتصادی و اجتماعی و‌فرهنگی هم هست.

🔸همه ما شنیده‌ایم که گاندی تز نفی خشونت را در مبارزه دنبال می‌کرد اما کمتر کسی به این پرسش پاسخ داده است که او به عنوان یک حقوقدان از نفی خشونت در راه استحصال کدام قاعده و قانون سخن می‌گفت. قاعده ای که گاندی از آن سخن می گفت و «نفی خشونت» را برآن مبتنی کرده بود، قاعده‌ای مشهور با این عبارت است که No taxation without representation .

🔸 «نفی مالیات بدون نمایندگی» بدین معناست که مالیات دهندگان در صورتی متعهد به پرداخت مالیات به حکومت‌اند که به همان میزان در ساختار قدرت مشارکت داشته باشند و تدبیری برای نمایندگی آنان در قدرت و تجلی اراده آنان در تصمیم گیری‌ها اندیشیده شده باشد و اگر قدرت آنان را نمایندگی نکند طبیعتا آنان نیز تعهد و التزامی به قدرت نخواهند داشت.

🔸این قاعده اول بار در خلال جنگ‌های داخلی انگلستان و در نزاع میان هواداران پارلمان با هواخواهان سلطنت عنوان شد. نزاعی که درنهایت به غلبه پارلمان گرایان انجامید اما این معنا را توسعه داد که شهروندان تنها درصورتی که اراده‌شان در قدرت تجلی داشته باشد و تصمیم حکومت تجلی اراده آنان باشد مقید به و متعهد به دولت‌اند .

🔸انحصار نمک توسط بریتانیا باعث شده که گاندی در اعتراض به این قانون، رژه خود را از پایگاهش در سابارماتی در نزدیکی روستای احمدآباد شروع کند و تا ساحل دریا در نزدیکی دندی ادامه دهد. گاندی و همراهانش بعد از ۲۳ روز با پیمودن ۳۹۰ کیلومتر و زیر فشارها و تعذیب ها، به ساحل نمک رسیدند و بدون پرداخت مالیات مشت‌های خود را از نمک پر کردند و در طول مسیر به حملات و خشونت مزدوران انگلیسی ، واکنش نشان ندادند اینها همه ذیل روش مبارزه با خشونت بود اما زیربنای این روش همان قاعده «نفی مالیات بدون نمایندگی»بود .

🔸گاندی حقوق خوانده بود و با این قاعده - که در جهان معنایی انگلیسی‌ها بی‌معنا نبود- آشنایی داشت، در نتیجه می‌گفت وقتی شهروند هندی نماینده‌ای در قدرت ندارد و تصمیم قدرت تبلور خواست او نیست لامحاله از قانون انگلیسی نیز تخطی می‌کند. بنابراین نفی خشونت هدف نبود، شیوه‌ای بود که ابتنا بر قاعده‌ای منطقی و ریشه دار در تاریخ قانونگذاری بریتانیا داشت.

🔸این قاعده بعدها زیربنای مبارزات بسیاری از مستعمرات شد و حتا مارتین لوتر کینگ نیز در جریان مبارزات مسالمت آمیز خود بر این قاعده تکیه می‌کرد با این حال هنوز هم این جامعیت را دارد که تبعیت از قدرت را منوط به تمکین قدرت و قبول نمایندگی اراده ملت در تصمیم های خود کند و آنقدر منطق قابل دفاعی داشته باشد که در مسیر تحقق خود، نیازی به خشونت و زدوخورد نبیند زیرا تجلی این قاعده معطوف به «انجام ندادن و تعهد نداشتن» است نه مبادرت به عمل زیرا تعهد و تقید آنگاه معنا می‌یابد که در قبال این تعهد، اراده متعهد نیز تجلی یابد و قدرت، او را نیز نمایندگی کند.
@sahandiranmehr

‍ ✔️پنج هدیه آغازین ترامپ به اسراییل

دولت دونالد ترامپ در هفته اول دور دوم دوران ریاست‌جمهوری خود اقداماتی را در راستای تقویت روابط میان ایالات متحده و اسرائیل انجام داد که برخی از آن‌ها به شدت مورد توجه قرار گرفتند. این اقدامات، به نوعی «هدایای»ترامپ به
اسرائیل تلقی و شامل این مواردند:

۱- پیشنهاد پذیرش اهالی غزه توسط مصر و اردن

یکی از اقدامات مهم ترامپ در راستای حل بحران فلسطین، پیشنهاد پذیرش اهل غزه توسط کشورهای مصر و اردن بود که در جارچوب تلاش برای تغییر بافت جمعیتی این منطقه تلقی می‌شود. ترامپ قبلاً از پتانسیل‌های اقتصادی غزه صحبت کرده بود و حتی چشم به سرمایه‌گذاری توریستی در این منطقه داشت. این پیشنهاد نه تنها نشان می‌دهد که ترامپ به دنبال یافتن راه‌حل‌های جدید برای مسائل فلسطینی است، بلکه به نوعی نشان‌دهنده تلاش برای تغییر مرزهای سیاسی و جغرافیایی است.

۲-ارسال هزار وهشتصد بمب سنگین GBU-28

یکی از تصمیمات مهم و بحث‌برانگیز ترامپ، ارسال هزار بمب GBU-28 به اسرائیل بود. ارسال این بمب‌ها، که توسط آمریکا تأمین شدند، در اواخر دوران بایدن، به شمل موقت متوقف شد و تاثیری مهمی در قبول آتش‌بس از سوی اسراییل داشت اما ترامپ دستور از سرگیری ارسال آن را صادر کرده است.

۳-لغو تحریم شهرک‌نشینان افراطی در کرانه باختری

ترامپ در یکی از اقدام‌های مهم خود، تحریم‌هایی را که دولت بایدن علیه شهرک‌نشینان افراطی اسرائیلی در کرانه باختری وضع کرده بود و‌نیز غیرقانونی بودن ساخت این شهرک‌ها در این‌منطقه را لغو کرد.

۴- تعویق زمان عقب‌نشینی اسرائیل از لبنان

یکی دیگر از تحولات مهم، تعویق عقب‌نشینی اسرائیل از مناطق اشغالی در لبنان بود. مطابق توافق اخیر، اسراییل باید ۲۷ بهمن از مناطق اشغالی جنوب لبنان عقب‌نشینی می‌کرد اما به دستور ترامپ این تاریخ بدون توافق با دولت لبنان به تعویق افتاده است.

۵- استثنا کردن اسرائیل و مصر از تعلیق کمک‌های مالی و تسلیحاتی

دولت ترامپ در یکی از تصمیمات جنجالی خود، کمک‌های مالی و تسلیحاتی آمریکا به نهادها و کشورهای تحت حمایت آمریکا را به شکل موقت تعلیق کردهداست با این حال اسرائیل و مصر از طرح تعلیق کمک‌های مالی و تسلیحاتی به کشورهای مختلف مستثنی شده‌اند. این اقدام به‌ویژه برای اسرائیل که همواره به کمک‌های نظامی آمریکا وابسته بوده، از اهمیت زیادی برخوردار است.

ترجمه و‌گردآوری: سهند ایرانمهر
@sahandiranmehr

‍ 🔸برای ما خیلی دشوار بود که شاه را در حالت ضعیف و ناتوان و متزلزل تصور بکنیم. تصویری که شاه از سال‌های ۴۲-۱۳۴۱ به ما داده بود آدم مصممی بود و همان‌طور که گفتم شکست‌ناپذیر و در مواقع بحرانی می‌توانست که گلیم خود را از آب به در ببرد و در بازی‌های سیاسی بسیار مهارت پیدا کرده بود و مورد احترام و ستایش واقعی خارجی‌ها بود، حقیقتاً رهبران خارجی یا روزنامه‌نگاران که با او ملاقات می‌کردند خیلی تصور خوبی از او داشتند، خیلی Impression خوبی از او داشتند.

🔸ما نمی‌توانستیم فکر کنیم که شاه به آن اندازه که نشان داده شد ناتوان از تصمیم‌گیری است و بر کارهای خودش غیر مسلط است. اولین نشانه‌ی تغییر که من شخصاً در شاه احساس کردم روز ۴ آبان ۱۳۵۷ بود. روز ۴ آبان سلام عمومی بود و من به عنوان وزیر سابق برای سلام رفته بودم و وقتی که شاه وارد شد و از جلوی صف‌ها می‌گذشت اولاً دیدم که شاه در چشم‌های افراد از جمله چشم خود من نگاه می‌کند. شاه هیچ‌وقت به چشم کسی در سلام‌ها نگاه نمی‌کرد و خیلی از دور با فاصله و با تبختر مخصوص شاهانه رد می‌شد. آن روز دیدم که نه خیلی معمولی راه می‌رود و در چشم اشخاص نگاه می‌کند و بعد در یک صف پایین‌تر از ما کسی که قرار بود به شاه خوش‌آمد بگوید شاه رفت جلو، حالا یا بعد از خوش‌آمد یا قبل از آن، و چند کلمه‌ای با او صحبت کرد و بعد کراوات او را با دست خودش درست کرد که اصلاً من تعجب کردم که چطور ممکن است شخصی که به اندازه‌ای دست نیافتنی بود ما که وزرای او در آن مدت بودیم وقتی به دیدنش می‌رفتیم نمی‌نشستیم و خودش نمی‌نشست و ایستاده صحبت می‌کردیم و در چشم ما هم خیلی کم نگاه می‌کرد و راه می‌رفت و گاهی می‌ایستاد و یک نکته‌ای می‌گفت و دومرتبه مشغول راه رفتن می‌شد اصلاً به اندازه‌ای فاصله با ماها داشت که قابل تصور نبود آن وقت می‌رود و کراوات یک نفر یا پاپیون یک نفر را که خب مقام خیلی بالایی هم آن موقع نداشت درست می‌کند و این اولین تغییری بود که من در شاه دیدم.

🔸بعد البته روزی که آمد سخنرانی کرد و اعلام کرد که حکومت نظامی می‌آید و اعلام کرد که صدای انقلاب را شنیده است و اولین کسی هم که به وقایع ایران نام انقلاب داد خود شاه بود، آن روز البته تغییری که در حالتش بود کاملاً محسوس بود خیلی متزلزل و لرزان بود، خیلی وضع ناتوانی داشت. با این همه ابعاد ناتوانی شاه بر ما معلوم نبود. وقتی ما را به زندان انداختند یک تکان خیلی سنگینی برای ما بود، باز این هم یک نشانه‌ای بود از اینکه شاه کنترلش را بر امور از دست داده است و نمی‌توانستیم فکر بکنیم که پادشاهی با عقل سلیم در شرایط تسلط بر نیروهای ذهنی خودش چنین تصمیم گرفته باشد این‌طور تیشه به ریشه‌ی خودش به اصطلاح زده باشد. چون خیلی روشن بود که با این اعمال نمی‌شود مسئولیت کارهایی که پانزده سال در آن مملکت شده بود از دوش شاه برداشت. همه‌ی مردم مملکت می‌دانستند که هر چه شده به دست شاه شده است، به امر شاه شده، به خاطر شاه شده است. اشخاص جز انجام اوامر شاه کاری نکردند و این باور کردنی نبود که یک عده را به زندان بیندازد و خیال کند که با این ترتیب مردم می‌گویند بله تقصیر آنها بوده است و شاه بی‌گناه است. خب این باز یک نشانه‌ای بود از اینکه شاه متزلزل است.

✔️مصاحبه داریوش همایون (روزنامه‌نگار و مؤسس روزنامه آیندگان، وزیر اطلاعات و جهانگردی ۷۸–۱۹۷۷ و معاون ریاست حزب رستاخیز) با تاریخ شفاهی ایران (پروژه هاروارد)
سالروز درگذشت داریوش همایون
@sahandiranmehr

‍ 🔸قسمت نهم از پادکست سهند ایرانمهر منتشر شد

در این قسمت از پادکست، به سراغ یکی از شگفت‌انگیزترین ماجراهای تاریخ ایران رفتم؛ داستانی که علم، خرافه و سیاست را با هم گره زده است:

ماه نخشب و داستان نور و‌نقاب و انقلاب.

🔸تصور کنید در قرن دوم هجری، مردی نقاب‌دار با ادعای الوهیت، یک «ماه مصنوعی» را از دل چاه بالا می‌آورد و مردم خراسان را با این کار شبیه به معجزه شگفت‌زده می‌کند. اما این فقط یک نمایش نبود؛ بلکه آغاز یه جنبش اعتراضی علیه ظلم عباسی‌ها بود.
در این اپیزود، از ماجرای جذاب ماه نخشب، شخصیت پیچیده المقنع، و چگونگی ترکیب علم، سیاست و خرافه برای رهبری یک جنبش صحبت می‌کنم . ماجرای المقنع و ماه نخشب چه بود؟ و چرا در نهایت شکست خورد؟ همراه من باشید تا به سراغ این ماجرای تاریخی برویم و از منظر جامعه‌شناسی سیاسی درکی از چرایی شکست این جنبش‌ها در تاریخ ایران به دست آوریم..

🔸حامی مالی (اسپانسر) این قسمت پلتفرم هنرستان است. همانطور که از اسمش پیداست این پلتفرم یک بستر آموزشی برای کلاسهای مختلف در حوزه های ادبی، فلسفی و هنری با حضور استادان برجسته مانند استاد محمدعلی همایون کاتوزیان، احمد صدری، محمد فاضلی، محمود فرجامی، فاطمه صادقی و مهشید گوهری برگزار میشود. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به سایت این پلتفرم مراجعه نمایید:

https://honarestan.org

🔸لینک حمایت مالی از پادکست سهند ایرانمهر در «حامی باش»:
https://hamibash.com/sahandiranmehr.podcast

🔸برای پیشنهاد حمایت مالی به شکل اسپانسر نیز می‌توانید از طریق کانال سهند ایرانمهر یا صفحه اینستاگرام سهند ایرانمهر، پیام دهید.

✔️برای شنیدن پادکست (پس از نصب برنامه castbox )به این نشانی بروید👇🏽

https://castbox.fm/vi/774091160

✔️از طریق این لینک هم می توانید این قسمت را گوش کنید👇🏽
https://shows.acast.com/671f2d29b42ab2f2715a8901/episodes/679648a2ec3194f0e045ef80

‍ 🔸در سال ۲۰۱۶، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب وقت ایالات متحده، با ماسایوشی سان، مدیرعامل شرکت ژاپنی سافت‌بانک، دیدار کرد و به صراحت و بدون رعایت عرف دیپلماتیک به او گفت: «ماسا! ازت می‌خوام در آمریکا سرمایه‌گذاری کنی؟!». ماسایوشی ۵۰ میلیارد دلار در آمریکا سرمایه‌گذاری کرد . مدتی بعد ترامپ با او‌تماس گرفت و باز با همان لحن گفت:«ماسا ازت می‌خوام تا یکشنبه رقم‌سرمایه‌گذاری رو به ۲۰۰ میلیارددلار برسونی؟!».
این سرمایه‌گذار ژاپنی هم که تحت‌تاثیر این رفتار ترامپ قرار گرفته بود یکماه پیش با بیان این خاطره، ترامپ را به‌عنوان یک مذاکره‌کننده ماهر توصیف کرد و اکنون با یادآوری آن اعلام کرده است که این رقم را به۵۰۰ ملیارد دلار افزایش داده است.

‏🔸در ژانویه ۲۰۲۵، پروژه‌ای به نام «استارگیت» با هدف توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی در ایالات متحده معرفی شد. این پروژه با سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیارد دلاری و با مشارکت ماسایوشی سان (سافت‌بانک)، لری الیسون (اوراکل) و سم آلتمن (اوپن‌ای‌آی) آغاز شد. هدف این پروژه ساخت مراکز داده هوش مصنوعی در مناطق مختلف آمریکا است.

‏🔸دونالد ترامپ در مراسم اعلام این پروژه اظهار داشت که این سرمایه‌گذاری عظیم نشان‌دهنده تعهد به پیشرفت فناوری و ایجاد فرصت‌های شغلی در آمریکا است. او همچنین تأکید کرد که پروژه استارگیت با ایجاد ۱۰۰ هزار شغل جدید، تأثیر قابل‌توجهی بر اقتصاد کشور خواهد داشت.

‏🔸ماسایوشی سان نیز در این مراسم بیان کرد که این پروژه نشان‌دهنده اعتماد سرمایه‌گذاران بین‌المللی به اقتصاد آمریکا و رهبری آن است. او افزود که همکاری با شرکت‌های پیشرو در زمینه هوش مصنوعی، فرصت‌های بی‌نظیری برای نوآوری و رشد فراهم می‌کند.

‏🔸این سرمایه‌گذاری بزرگ‌ترین پروژه زیرساخت هوش مصنوعی در تاریخ است و تمام آن در ایالات متحده انجام خواهد شد.
@sahandiranmehr

‍ ✔️اعلیحضرت گفتند: توقیف توفیق اشتباه بود.

🔸دکتر علیقلی اردلان یکی از رجال خوشنام و بدون تعصب بود. در گذشته بارها سفیر و یکبار وزیر امور خارجه شده بود. او طی دهه‌های چهل و پنجاه ریاست دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی را به عهده داشت. بچه‌های دانشکده را دوست داشت و بچه‌ها نیز او را دوست داشتند چون در سالگرد ۱۶ آذر روز دانشجو، که هر سال،دانشجویان شلوغ می گردند بارها آنها را از دست ماموران نجات داده بود. در آن سال‌ها او رئیس دانشکده بوده من در آن دانشکده رشته های جامعه شناسی و روان شناسی اجتماعی را تدریس می کردم. من و دکتر اردلان در ساعات فراغت با هم گپ می زدیم و درد دل می کردیم. من از سانسور و توقیف و گرفتاری های توفیق برایش می گفتم و او از گرفتاری های زمان سفارت و وزارتش.

🔸به عنوان مثال، یکبار برایم تعریف کرد و گفت وقتی به شاه در کاخ سلطنتی تیراندازی شده بود، من سفیر ایران در آلمان بودم . امروز وزارت امور خارجه به ما دستور می‌داد این خبر را به کلی تکذیب کنیم! فردا دستور می‌داد بگویید در کاخ سلطنتی تیراندازی شده ولی بین گاردها تیراندازی شده! پس فردا دستور می‌داد خبر تیراندازی به شاه را تایید کنید ولی اعلام کنید که اعليحضرت صحیح و سالم هستند و ما را سنگ روی یخ می گردند - حالا فکر کنید دیگر کدام روزنامه و خبرگزاری : حرف ما را باور می‌کرد؟
🔸طی این درد دل ها دکتر اردلان از طریق من دقیقا از جریان توقیف و نابودی غیرقانونی توفیق باخبر شده بود. در آخرین ماه‌های رژیم، وقتی دکتر اردلان وزیر دربار شد یک روز به من تلفن زد و گفت توفيق جان، کاری با تو دارم و می‌خواستم ببینمت به دیدنش رفتم و وقتی وارد شده به او گفتم: من به دیدن دوستم دکتر علیقلی اردلان آمده‌ام نه به دیدن وزیر دربار شاهنشاهی. دکتر اردلان بلند شد و مرا بوسید. اضافه کردم. البته اگر این حرف را من در زمان وزیران سابق دربار زده بودم. حداقل مجازانم زندان بود.دکتر اردلان تبسمی کرد و گفت:. اعليحضرت، اعليحضرت سابق نیستند اعلیحضرت، برخلاف سابق به کسانی که حقایق را هرچند تلخ برایشان بازگو کنند، احساس نیاز می کنند. اعليحضرت، الان برخلاف سابق، عین یک شاگرد می نشینند و به حرفهای همه گوش می کنند. علاوه براعليحضرت و شهبانو مشاوران جدید ایشان نیز معتقدند اکنون به راهنمایی انسان های صدیق، آگاه و شجاعی که عمیقا مردم را بشناسند و نبض اجتماع در دستشان باشد احتیاج است.

سپس دکتر اردلان چند لحظه ای مکث کرد و ادامه داد:. من با اعليحضرت درباره توقیف توفيق صحبت کرده‌ام و اعليحضرت به من گفتند توقيف توفيق اشتباه بود
گفتم :دکترجان ما مگر چه کرده بودیم جز این که گزارشگر صديق افکار عمومی بودیم؟ چیزی که بیش از هر کس شخص شاه به آن نیاز داشت.

🔸دکتر اردلان در ادامه صحبتهایش گفت من به اعليحضرت عرض کرده‌ام به روزنامه‌ای که دیناری از هیچ دستگاهی نمی گرفته با توقیف و تعطیل غیرقانونی تمام نشریات و تمام موسسه مطبوعاتی و چاپخانه آن چه ضرر هنگفتی زده شده است و چه طور در آن را به زور و بر خلاف قانون مهرو موم شد. اخیرا هم که وزارت بهداری می‌خواسته ساختمان خالی توفیق را بخرد چون رشوه نداده‌اند ازشان نخریده‌اند ، حالا توفیق جان، اگر موافقيد من وقت بگیرم به اتفاق شرفیاب شویم یا اگر نمی‌خواهید من خودم با اعليحضرت صحبت کنم که دستور بدهند وزیر بهداری ساختمان را لااقل بخرند این کمترین کاریست که ممکن است بکنند.
گفتم دکتر جان ما طی نیم قرن، همانطور که گفتی، دیناری از هیچ کسی قبول نکردیم حالا با همه احتیاجی که به فروش آن داریم اگر به قیمت هم بخرند که نخواهند خرید، خواهد گفت شاه به‌شان رشوه داد؟
از تمام حسن ظن و محبت دکتر اردلان تشکر و خداحافظی کردم و این آخرین دیدارمان بود.

✔️منبع: توفیق چگونه توفیق شد/عباس توفیق/نشر نو
زادروز علیقلی اردلان،
دیپلمات و دولتمرد دوره پهلوی و آخرین وزیر دربار شاهنشاهی
@Sahandiranmehr