‌
‌یان وات نشان مى‌دهد كه ميان پيام اخلاقى رابينسون كروزوئه و پيام اخلاقى سه نمونهٔ برجسته از داستان‌هاى انسان‌هاى خطاكار در قرن‌هاى شانزده و هفده، چه تفاوت نظرگيرى وجود دارد. فاوست، دُن ژوان و دُن كيشوت، هر سه از براى فردگرايى‌شان (يا ناهمرنگى با جماعت) به عقوبت مى‌رسند - فاوست به خاطر آن‌كه مى‌خواهد بيش از حد بداند، دُن خوان براى اغواى زنان متعدد [يا زن‌بارگى بيش از حدش] و دن كيشوت به خاطر ناهمنوايى با هنجارهاى عمومى - حال آن‏كه فردگرايى كروزوئه ستوده مى‌شود. در رمان دانيل دفو، سير و سلوک شخصى كروزوئه در عالم تنهايى خويش، به‌دنبال معنا گشتن براى زندگى‌اش و برقرارى رابطه با خدا از راه ابتكارات شخصىِ خاص خودش، ديگر جرم و خطايى عليه جامعه به‌شمار نمى‌آيد. اين مورد را مى‌توان به‌عنوان نمونه‌اى براى [چگونگى] دنبال‌روى اجتماع برنگريست.

از کتابِ « نظريه‌هاى فلسفى و جامعه‌شناختى در هنر»
ترجمه و نگارش: على رامين