آمپی‌سیلین (Ampicillin)
📌 نام دارو: آمپی‌سیلین (Ampicillin)

💊 دسته دارویی: آنتی‌بیوتیک پنی‌سیلینی (بتا-لاکتام)

✅ مکانیسم اثر
آمپی‌سیلین یک آنتی‌بیوتیک با طیف گسترده از گروه پنی‌سیلین‌های آمینوبنزیلیک است که با مهار سنتز دیواره سلولی باکتری باعث از بین رفتن آن‌ها می‌شود.
🔹 اثر باکتری‌کشی (Bactericidal): با اتصال به پروتئین‌های متصل‌شونده به پنی‌سیلین (PBPs) در غشای سلولی باکتری، از تشکیل دیواره سلولی جلوگیری کرده و در نهایت باعث لیز و مرگ باکتری می‌شود.
🔹 در برابر طیف وسیعی از باکتری‌های گرم مثبت و برخی گرم منفی مؤثر است.
🔹 حساس به آنزیم بتا-لاکتاماز است، بنابراین برخی باکتری‌ها با تولید این آنزیم نسبت به آن مقاوم می‌شوند.

💊 اشکال دارویی
کپسول خوراکی (۲۵۰ و ۵۰۰ میلی‌گرم)
سوسپانسیون خوراکی (۱۲۵ و ۲۵۰ میلی‌گرم در ۵ میلی‌لیتر)
ویال تزریقی (۵۰۰ میلی‌گرم و ۱ گرم) – برای تزریق عضلانی (IM) یا وریدی (IV)
قرص (در برخی کشورها موجود است)

🧪 دوز و مقدار مصرف
دوز مصرفی بر اساس نوع عفونت، شدت بیماری و سن بیمار متفاوت است.
✅ الف) دوز خوراکی
🔹 بزرگسالان:
عفونت‌های دستگاه تنفسی، ادراری، گوارشی: ۲۵۰-۵۰۰ mg هر ۶ ساعت
عفونت سالمونلا یا شیگلا: ۱-۲ گرم هر ۶ ساعت
اندوکاردیت یا مننژیت خفیف: ۲-۴ گرم روزانه، در دوزهای منقسم
🔹 کودکان:
۲۰-۵۰ mg/kg/day در دوزهای منقسم (هر ۶-۸ ساعت)
✅ ب) دوز تزریقی (IM/IV)
🔹 بزرگسالان:
عفونت‌های شدید: ۱-۲ گرم هر ۴-۶ ساعت
اندوکاردیت، مننژیت: ۸-۱۲ گرم روزانه، در دوزهای منقسم
🔹 نوزادان و کودکان:
۵۰-۲۰۰ mg/kg/day (بسته به شدت عفونت)
✅ در بیماران با نارسایی کلیوی (CrCl < 10 mL/min)، تنظیم دوز ضروری است.

🤰🏻 مصرف در بارداری
رده B در بارداری (طبق FDA) – ایمن است و می‌توان از آن در دوران بارداری استفاده کرد.

🤱🏻 مصرف در شیردهی
✅ مقدار کمی از دارو در شیر مادر ترشح می‌شود، اما معمولاً بی‌خطر است.
❗️ نوزاد باید از نظر اسهال یا واکنش‌های حساسیتی بررسی شود.

🟢 اندیکاسیون (موارد مصرف)
عفونت‌های دستگاه تنفسی (فارنجیت، سینوزیت، برونشیت، ذات‌الریه)
عفونت‌های ادراری (UTI)
اندوکاردیت (عفونت دریچه‌های قلبی)
مننژیت باکتریایی
سپسیس (عفونت خونی شدید)
عفونت‌های دستگاه گوارش (شیگلا، سالمونلا، لیستریا، هلیکوباکتر پیلوری)
عفونت‌های پوستی و بافت نرم
پیشگیری از اندوکاردیت قبل از اعمال جراحی دندانپزشکی در بیماران پرخطر
❌ کنتراندیکاسیون (موارد منع مصرف)
حساسیت شدید به پنی‌سیلین‌ها یا سفالوسپورین‌ها
وجود سابقه واکنش‌های آلرژیک شدید (مانند آنافیلاکسی)
عفونت‌های ناشی از باکتری‌های تولیدکننده بتا-لاکتاماز (در صورت عدم استفاده از ترکیب با بازدارنده بتا-لاکتاماز)
✅ عوارض شایع
تهوع، استفراغ، اسهال
بثورات پوستی (راش آلرژیک، خصوصاً در مونونوکلئوز عفونی)
کهیر، خارش
التهاب محل تزریق (در تزریق عضلانی/وریدی)
🚨 عوارض مهم و خطرناک
۱. واکنش‌های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی)
🔴 علائم: تورم صورت و گلو، دشواری تنفس، افت فشار خون شدید
✅ نیاز به اقدام اورژانسی و قطع مصرف دارو

۲. واکنش‌های پوستی شدید (سندرم استیونز-جانسون، نکرولیز اپیدرمی سمی - TEN)
🔴 تاول‌های شدید و پوسته‌پوسته شدن پوست
✅ در صورت بروز، مصرف دارو باید متوقف شود.

۳. اسهال شدید و کولیت سودوممبران (عفونت کلستریدیوم دیفیسیل)
🔴 علائم: اسهال شدید آبکی یا خونی، تب
✅ در موارد شدید، درمان با مترونیدازول یا ونکومایسین خوراکی لازم است.

4. هپاتیت دارویی و افزایش آنزیم‌های کبدی
🔴 خصوصاً در درمان طولانی‌مدت

5. نارسایی کلیوی (نفروتوکسیسیتی)
🔴 خصوصاً در دوزهای بالا و در بیماران مسن یا کلیوی

📌 مداخلات پرستاری
۱. پایش واکنش‌های آلرژیک
✅ بررسی راش‌های پوستی، خارش، کهیر، مشکلات تنفسی
✅ در صورت مشاهده آنافیلاکسی، قطع دارو و اقدامات اورژانسی

۲. پایش عملکرد کلیوی و کبدی
✅ بررسی سطح کراتینین، اوره، آنزیم‌های کبدی (ALT, AST) در مصرف طولانی‌مدت

۳. نظارت بر عوارض گوارشی
✅ اسهال شدید باید بررسی شود؛ در صورت اسهال آبکی یا خونی، احتمال کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل مطرح است.

4. بررسی محل تزریق (در تزریق وریدی/عضلانی)
✅ تزریق باید به آرامی انجام شود تا از درد و التهاب جلوگیری شود.

5. آموزش بیمار
✅ کامل کردن دوره درمان حتی اگر علائم بهبود پیدا کند.
✅ عدم مصرف همزمان با غذا (در صورت خوراکی) برای جذب بهتر

💡 نکات مهم
تزریق عضلانی آمپی‌سیلین ممکن است دردناک باشد، بنابراین باید عمیق در عضله تزریق شود.
در بیماران مبتلا به مونونوکلئوز عفونی (EBV)، احتمال بروز راش شدید افزایش می‌یابد.
میزان مصرف باید در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی کاهش یابد.


🆔 @Daro_parastarii