داروی ونکومایسین (Vancomycin)
📌 نام دارو: ونکومایسین (Vancomycin)
💊 دسته دارویی: آنتی‌بیوتیک گلیکوپپتیدی
✅ مکانیسم اثر
ونکومایسین یک آنتی‌بیوتیک گلیکوپپتیدی است که با مهار سنتز دیواره سلولی باکتری‌ها، از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند. این دارو به طور خاص روی باکتری‌های گرم مثبت مانند استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین (MRSA) و کلوستریدیوم دیفیسیل اثر دارد. ونکومایسین از طریق اتصال به دی‌پپتیدهای دیواره سلولی، باعث جلوگیری از تشکیل شبکه پپتیدوگلیکان شده و دیواره سلولی را تضعیف می‌کند که در نهایت باعث مرگ باکتری (اثر باکتریسیدال) می‌شود.
💊 اشکال دارویی
آمپول تزریقی (IV) – شایع‌ترین فرم برای عفونت‌های شدید
کپسول خوراکی – فقط برای درمان عفونت‌های روده‌ای مانند کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل
پودر برای تزریق – برای آماده‌سازی محلول تزریقی
🧪 دوز و مقدار مصرف
الف) تزریق وریدی (IV)
✅ بزرگسالان:
عفونت‌های جدی (مانند MRSA، اندوکاردیت):
دوز اولیه: ۱۵-۲۰ mg/kg هر ۸-۱۲ ساعت
حداکثر دوز: ۲ گرم در روز
در بیماران با نارسایی کلیه: تنظیم دوز بر اساس عملکرد کلیه و سطح دارو در خون ضروری است.
✅ کودکان:
۱۰-۱۵ mg/kg هر ۸-۱۲ ساعت (بسته به شدت عفونت)
ب) خوراکی (برای عفونت‌های روده‌ای)
✅ کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل:
بزرگسالان: ۱۲۵-۵۰۰ mg خوراکی هر ۶ ساعت به مدت ۱۰ روز
🤰🏻 مصرف در بارداری
رده C در بارداری (طبق FDA) – مصرف آن در بارداری تنها در صورت لزوم و تحت نظر پزشک انجام شود. شواهدی از سمیت جنینی در مطالعات حیوانی وجود دارد، اما داده‌های انسانی کافی نیستند.
🤱🏻 مصرف در شیردهی
✅ به مقدار کمی در شیر مادر ترشح می‌شود. اگرچه معمولاً بی‌خطر است، اما در موارد خاص، پزشک ممکن است جایگزینی را توصیه کند. بهتر است نوزاد از نظر علائم اسهال، تغییرات در مدفوع، و بثورات پوستی تحت نظر باشد.
🟢 اندیکاسیون (موارد مصرف)
عفونت‌های ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین (MRSA)
اندوکاردیت باکتریایی
عفونت‌های شدید استخوان و مفاصل (استئومیلیت)
سپسیس (عفونت خونی شدید)
پنومونی ناشی از باکتری‌های مقاوم
مننژیت باکتریایی
عفونت‌های دستگاه ادراری مقاوم
کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل (فقط فرم خوراکی)
❌ کنتراندیکاسیون (موارد منع مصرف)
حساسیت شدید به ونکومایسین یا سایر آنتی‌بیوتیک‌های گلیکوپپتیدی
نارسایی کلیوی شدید بدون نظارت پزشکی
بیماران مبتلا به کم‌شنوایی یا سابقه اتوتوکسیسیتی
✅ عوارض شایع
تب، لرز، تعریق
تهوع، استفراغ
درد و التهاب در محل تزریق
کاهش فشار خون
واکنش‌های آلرژیک خفیف
🚨 عوارض مهم و خطرناک
سندرم مرد قرمز (Red Man Syndrome)
🔴 یک واکنش ناشی از تزریق سریع که باعث قرمزی، خارش و کاهش فشار خون می‌شود.
⚠️ راهکار: تزریق باید به آرامی (حداقل طی ۶۰ دقیقه) انجام شود.
نارسایی کلیوی (نفروتوکسیسیتی)
🔴 افزایش سطح کراتینین و اوره خون، آسیب به کلیه‌ها، در بیماران مسن یا دارای نارسایی کلیوی بیشتر دیده می‌شود.
سمیت شنوایی (اتوتوکسیسیتی)
🔴 وزوز گوش (Tinnitus) و کاهش شنوایی دائمی در دوزهای بالا یا مصرف طولانی‌مدت.
واکنش‌های حساسیتی شدید (آنافیلاکسی)
🔴 بثورات شدید، کهیر، تورم صورت و مشکل تنفسی که نیاز به اقدام اورژانسی دارد.
📌 مداخلات پرستاری
پایش عملکرد کلیه
✅ بررسی سطح کراتینین و BUN برای تشخیص زودهنگام آسیب کلیوی
✅ کاهش دوز دارو در بیماران با نارسایی کلیه
✅ بررسی کاهش حجم ادرار و علائم سمیت کلیوی
پایش وضعیت شنوایی
✅ بررسی وزوز گوش و کاهش شنوایی قبل و در حین درمان
✅ مشاوره به بیمار برای گزارش هرگونه تغییر در شنوایی
پایش تزریق وریدی
✅ تزریق آهسته (حداقل ۶۰ دقیقه‌ای) برای جلوگیری از سندرم مرد قرمز
✅ بررسی التهاب وریدی (فلبیت) در محل تزریق
پیشگیری از عوارض گوارشی
✅ مصرف همراه با غذا در صورت تجویز خوراکی برای کاهش تهوع
نظارت بر علائم آلرژیک
✅ در صورت بروز واکنش‌های آلرژیک شدید، دارو باید قطع شده و اقدامات درمانی فوری انجام شود.
پایش سطح دارو در خون (TDM - Therapeutic Drug Monitoring)
✅ سطح دارو در خون باید به طور منظم بررسی شود تا از سمیت کلیوی و شنوایی جلوگیری شود.
💡 نکات مهم
تزریق سریع وریدی می‌تواند موجب افت فشار خون و سندرم مرد قرمز شود، بنابراین باید حداقل طی ۶۰ دقیقه تزریق شود.
در بیماران کلیوی، دوز دارو باید با دقت تنظیم شود.
سطح دارو در خون باید بررسی شود تا سمیت کلیوی و شنوایی رخ ندهد.
برای بیماران مسن، کودکان، و زنان باردار، تجویز باید با احتیاط صورت گیرد.
🆔 @Daro_parastarii
📌 نام دارو: ونکومایسین (Vancomycin)
💊 دسته دارویی: آنتی‌بیوتیک گلیکوپپتیدی
✅ مکانیسم اثر
ونکومایسین یک آنتی‌بیوتیک گلیکوپپتیدی است که با مهار سنتز دیواره سلولی باکتری‌ها، از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند. این دارو به طور خاص روی باکتری‌های گرم مثبت مانند استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین (MRSA) و کلوستریدیوم دیفیسیل اثر دارد. ونکومایسین از طریق اتصال به دی‌پپتیدهای دیواره سلولی، باعث جلوگیری از تشکیل شبکه پپتیدوگلیکان شده و دیواره سلولی را تضعیف می‌کند که در نهایت باعث مرگ باکتری (اثر باکتریسیدال) می‌شود.
💊 اشکال دارویی
آمپول تزریقی (IV) – شایع‌ترین فرم برای عفونت‌های شدید
کپسول خوراکی – فقط برای درمان عفونت‌های روده‌ای مانند کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل
پودر برای تزریق – برای آماده‌سازی محلول تزریقی
🧪 دوز و مقدار مصرف
الف) تزریق وریدی (IV)
✅ بزرگسالان:
عفونت‌های جدی (مانند MRSA، اندوکاردیت):
دوز اولیه: ۱۵-۲۰ mg/kg هر ۸-۱۲ ساعت
حداکثر دوز: ۲ گرم در روز
در بیماران با نارسایی کلیه: تنظیم دوز بر اساس عملکرد کلیه و سطح دارو در خون ضروری است.
✅ کودکان:
۱۰-۱۵ mg/kg هر ۸-۱۲ ساعت (بسته به شدت عفونت)
ب) خوراکی (برای عفونت‌های روده‌ای)
✅ کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل:
بزرگسالان: ۱۲۵-۵۰۰ mg خوراکی هر ۶ ساعت به مدت ۱۰ روز
🤰🏻 مصرف در بارداری
رده C در بارداری (طبق FDA) – مصرف آن در بارداری تنها در صورت لزوم و تحت نظر پزشک انجام شود. شواهدی از سمیت جنینی در مطالعات حیوانی وجود دارد، اما داده‌های انسانی کافی نیستند.
🤱🏻 مصرف در شیردهی
✅ به مقدار کمی در شیر مادر ترشح می‌شود. اگرچه معمولاً بی‌خطر است، اما در موارد خاص، پزشک ممکن است جایگزینی را توصیه کند. بهتر است نوزاد از نظر علائم اسهال، تغییرات در مدفوع، و بثورات پوستی تحت نظر باشد.
🟢 اندیکاسیون (موارد مصرف)
عفونت‌های ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین (MRSA)
اندوکاردیت باکتریایی
عفونت‌های شدید استخوان و مفاصل (استئومیلیت)
سپسیس (عفونت خونی شدید)
پنومونی ناشی از باکتری‌های مقاوم
مننژیت باکتریایی
عفونت‌های دستگاه ادراری مقاوم
کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل (فقط فرم خوراکی)
❌ کنتراندیکاسیون (موارد منع مصرف)
حساسیت شدید به ونکومایسین یا سایر آنتی‌بیوتیک‌های گلیکوپپتیدی
نارسایی کلیوی شدید بدون نظارت پزشکی
بیماران مبتلا به کم‌شنوایی یا سابقه اتوتوکسیسیتی
✅ عوارض شایع
تب، لرز، تعریق
تهوع، استفراغ
درد و التهاب در محل تزریق
کاهش فشار خون
واکنش‌های آلرژیک خفیف
🚨 عوارض مهم و خطرناک
سندرم مرد قرمز (Red Man Syndrome)
🔴 یک واکنش ناشی از تزریق سریع که باعث قرمزی، خارش و کاهش فشار خون می‌شود.
⚠️ راهکار: تزریق باید به آرامی (حداقل طی ۶۰ دقیقه) انجام شود.
نارسایی کلیوی (نفروتوکسیسیتی)
🔴 افزایش سطح کراتینین و اوره خون، آسیب به کلیه‌ها، در بیماران مسن یا دارای نارسایی کلیوی بیشتر دیده می‌شود.
سمیت شنوایی (اتوتوکسیسیتی)
🔴 وزوز گوش (Tinnitus) و کاهش شنوایی دائمی در دوزهای بالا یا مصرف طولانی‌مدت.
واکنش‌های حساسیتی شدید (آنافیلاکسی)
🔴 بثورات شدید، کهیر، تورم صورت و مشکل تنفسی که نیاز به اقدام اورژانسی دارد.
📌 مداخلات پرستاری
پایش عملکرد کلیه
✅ بررسی سطح کراتینین و BUN برای تشخیص زودهنگام آسیب کلیوی
✅ کاهش دوز دارو در بیماران با نارسایی کلیه
✅ بررسی کاهش حجم ادرار و علائم سمیت کلیوی
پایش وضعیت شنوایی
✅ بررسی وزوز گوش و کاهش شنوایی قبل و در حین درمان
✅ مشاوره به بیمار برای گزارش هرگونه تغییر در شنوایی
پایش تزریق وریدی
✅ تزریق آهسته (حداقل ۶۰ دقیقه‌ای) برای جلوگیری از سندرم مرد قرمز
✅ بررسی التهاب وریدی (فلبیت) در محل تزریق
پیشگیری از عوارض گوارشی
✅ مصرف همراه با غذا در صورت تجویز خوراکی برای کاهش تهوع
نظارت بر علائم آلرژیک
✅ در صورت بروز واکنش‌های آلرژیک شدید، دارو باید قطع شده و اقدامات درمانی فوری انجام شود.
پایش سطح دارو در خون (TDM - Therapeutic Drug Monitoring)
✅ سطح دارو در خون باید به طور منظم بررسی شود تا از سمیت کلیوی و شنوایی جلوگیری شود.
💡 نکات مهم
تزریق سریع وریدی می‌تواند موجب افت فشار خون و سندرم مرد قرمز شود، بنابراین باید حداقل طی ۶۰ دقیقه تزریق شود.
در بیماران کلیوی، دوز دارو باید با دقت تنظیم شود.
سطح دارو در خون باید بررسی شود تا سمیت کلیوی و شنوایی رخ ندهد.
برای بیماران مسن، کودکان، و زنان باردار، تجویز باید با احتیاط صورت گیرد.
🆔 @Daro_parastarii