شرح روان ابیات مثنوی، دفتر سوم _ تمثیلِ گریختنِ مومن و...
(۴۱۷۴) من خلیلم، تو پسر پیشِ بِچُك*
سر بِنه، إنّی اَرانی اَذبَحُك
ای نخود، من مانند ابراهیم خلیل الله هستم و تو پسرم اسماعیل، سر بر زمین بگذار که در عالم رویا می بینم که سرت را می برم. اشاره به آیه ۱۰۲ سوره صافات
*بچك: کارد. لغت ترکی است.
(۴۱۷۵)سر به پیشِ قهر نِه، دل برقرار
تا بِبُرَّم حلقت اسماعيل وار
با دلی آرام و روحی مطمئن سر به پیش قهر حضرت حق بگذار. یعنی به مقام تسليم واصل شو تا گلوی تو را مانند گلوی اسماعیل بِبُرم.
(۴۱۷۶)سر بِبُرّم، ليك این سر، آن سری ست
کز بُریده گشتن و مُردن بَری ست
هر چند سرت را می بُرم، امّا این، سری است که از بریده شدن و مُردن به دور است. یعنی سری که با تیغ حکمت و مصلحت الهی بُریده شود از چرخه مرگ و نیستی در امان است.
(۴۱۷۷)ليك مقصودِ ازل، تسلیمِ توست
ای مسلمان بایدت تسليم جُست
اما مقصود حضرت حق از ابتلای تو، اینست که به امر او تسلیم شوی. ای مسلمان بر تو لازم است که تسلیم امر حق شوی.
(۴۱۷۸)ای نَخود می جوش اندر ابتلا
تا نه هستیّ و، خود مانَد تو را
کدبانو به نَخود می گوید: ای نخود چنان در دیگ پُر جوش و پختگی آی که برای تو هیچ موجودیتی نماند.
(۴۱۷۹) اندر آن بُستان اگر خندیده یی
تو گُلِ بُستانِ جان و دیده بی
اي سالك اگر در بوستان دنیا با نعمت و راحت، پرورش یافته ای و مدّتی فرحناك گشته ای، بدان که تو گُلِ بوستان جان و دیده هستی، پس اکنون این بلاها که می بینی.برای اینست که تو را از اوصاف بشری تطهیر نماید، وگرنه برای توهین و تحقیر تو نیست .
(۴۱۸۰) گر جُدا از باغ و آب و گِل شدی
لقمه گشتی، اَندر اَحيا* آمدی
اگر از بوستان و آب و گل جدا افتاده ای. یعنی گرچه از نشو و نما در باغ دنیا که از آب و گِل پدید آمده، دور افتاده ای، امّا در عوض به لقمه غذا مبدّل شدی و در مرتبه زندگان در آمد.
(۴۱۸۱) شو غذا و قُوَّت و اندیشه ها
شیر بودی، شير شو در پیشه ها
ای نخود غذا شو و به نیرو و اندیشه مبدّل شو، تو قبلاً شیر خوردنی بودى، اينك به شیر بیشه تبدیل شو.
(۴۱۸۲)از صفاتش رُسته يي والله نَخُست
در صفاتش باز رَو چالاك و چُست
به خدا سوگند که تو در آغاز از صفات الهی پدید آمده ای، پس با چابکی و چالاکی به سوی صفات او بازگرد.
(۴۱۸۳) ز ابر و خورشید وز گردون آمدی
پس شدی اوصاف و، گَردون بَر شُدی
ای نخود تو از ابر و خورشید و آسمان پدید آمده ای، اما در نهایت متّصف به صفات الهی خواهی شد و از آسمان ها هم درخواهی گذشت.
@MolaviPoett
(۴۱۷۴) من خلیلم، تو پسر پیشِ بِچُك*
سر بِنه، إنّی اَرانی اَذبَحُك
ای نخود، من مانند ابراهیم خلیل الله هستم و تو پسرم اسماعیل، سر بر زمین بگذار که در عالم رویا می بینم که سرت را می برم. اشاره به آیه ۱۰۲ سوره صافات
*بچك: کارد. لغت ترکی است.
(۴۱۷۵)سر به پیشِ قهر نِه، دل برقرار
تا بِبُرَّم حلقت اسماعيل وار
با دلی آرام و روحی مطمئن سر به پیش قهر حضرت حق بگذار. یعنی به مقام تسليم واصل شو تا گلوی تو را مانند گلوی اسماعیل بِبُرم.
(۴۱۷۶)سر بِبُرّم، ليك این سر، آن سری ست
کز بُریده گشتن و مُردن بَری ست
هر چند سرت را می بُرم، امّا این، سری است که از بریده شدن و مُردن به دور است. یعنی سری که با تیغ حکمت و مصلحت الهی بُریده شود از چرخه مرگ و نیستی در امان است.
(۴۱۷۷)ليك مقصودِ ازل، تسلیمِ توست
ای مسلمان بایدت تسليم جُست
اما مقصود حضرت حق از ابتلای تو، اینست که به امر او تسلیم شوی. ای مسلمان بر تو لازم است که تسلیم امر حق شوی.
(۴۱۷۸)ای نَخود می جوش اندر ابتلا
تا نه هستیّ و، خود مانَد تو را
کدبانو به نَخود می گوید: ای نخود چنان در دیگ پُر جوش و پختگی آی که برای تو هیچ موجودیتی نماند.
(۴۱۷۹) اندر آن بُستان اگر خندیده یی
تو گُلِ بُستانِ جان و دیده بی
اي سالك اگر در بوستان دنیا با نعمت و راحت، پرورش یافته ای و مدّتی فرحناك گشته ای، بدان که تو گُلِ بوستان جان و دیده هستی، پس اکنون این بلاها که می بینی.برای اینست که تو را از اوصاف بشری تطهیر نماید، وگرنه برای توهین و تحقیر تو نیست .
(۴۱۸۰) گر جُدا از باغ و آب و گِل شدی
لقمه گشتی، اَندر اَحيا* آمدی
اگر از بوستان و آب و گل جدا افتاده ای. یعنی گرچه از نشو و نما در باغ دنیا که از آب و گِل پدید آمده، دور افتاده ای، امّا در عوض به لقمه غذا مبدّل شدی و در مرتبه زندگان در آمد.
(۴۱۸۱) شو غذا و قُوَّت و اندیشه ها
شیر بودی، شير شو در پیشه ها
ای نخود غذا شو و به نیرو و اندیشه مبدّل شو، تو قبلاً شیر خوردنی بودى، اينك به شیر بیشه تبدیل شو.
(۴۱۸۲)از صفاتش رُسته يي والله نَخُست
در صفاتش باز رَو چالاك و چُست
به خدا سوگند که تو در آغاز از صفات الهی پدید آمده ای، پس با چابکی و چالاکی به سوی صفات او بازگرد.
(۴۱۸۳) ز ابر و خورشید وز گردون آمدی
پس شدی اوصاف و، گَردون بَر شُدی
ای نخود تو از ابر و خورشید و آسمان پدید آمده ای، اما در نهایت متّصف به صفات الهی خواهی شد و از آسمان ها هم درخواهی گذشت.
@MolaviPoett