📚سیاست ایران و مدرنیسم دینی: جنبش آزادی ایران تحت حکومت شاه و خمینی


کتاب «سیاست ایران و مدرنیسم دینی: جنبش آزادی ایران تحت حکومت شاه و خمینی» نوشته هوشنگ ا. شهابی اثری مهم در بررسی رابطه بین سیاست، دین و مدرنیته در ایران معاصر است. این کتاب که در سال ۱۹۹۰ توسط انتشارات I.B. Tauris منتشر شده است، به تحلیل نقش جنبش آزادی ایران (LMI) در تحولات سیاسی ایران در دوران حکومت محمدرضا شاه پهلوی و انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ می‌پردازد.

نویسنده در این اثر، با بررسی زمینه‌های تاریخی، فکری و اجتماعی جنبش آزادی ایران، نشان می‌دهد که چگونه نیروهای مختلف ملی‌گرایانه، مذهبی و مدرن در کنار هم برای دستیابی به تغییرات سیاسی و اجتماعی تلاش کردند. این کتاب به بررسی رهبران فکری این جنبش مانند آیت‌الله طالقانی، مهدی بازرگان و یدالله سحابی پرداخته و رابطه آن‌ها با دیگر نیروهای سیاسی ایران، از جمله مارکسیست‌ها، لیبرال‌ها و روحانیت سنتی را تحلیل می‌کند.

یکی از نکات کلیدی این کتاب، بررسی تناقضات و چالش‌های مدرنیسم دینی در ایران است. نویسنده نشان می‌دهد که چگونه جنبش آزادی ایران با ترکیب عناصر دینی و مدرن، سعی داشت تا بدیلی برای حکومت استبدادی شاه و همچنین ایدئولوژی‌های رادیکال چپ‌گرا ارائه دهد.

این اثر برای دانشجویان علوم سیاسی، پژوهشگران تحولات فکری و سیاسی جهان اسلام منبعی ارزشمند محسوب می‌شود.

۳- اهمیت کتاب:

«سیاست ایران و مدرنیسم دینی» از چندین جنبه دارای اهمیت ویژه است:

۱. بررسی عمیق مدرنیسم دینی در ایران: این کتاب جنبش آزادی ایران را به‌عنوان یک نمونه از تلاش برای ترکیب دین و مدرنیته تحلیل می‌کند.
۲. تاریخ‌نگاری دقیق از جنبش آزادی ایران: این اثر یکی از معدود منابعی است که به بررسی دقیق فعالیت‌های این جنبش و رهبران آن پرداخته است.
۳. تحلیل تأثیر جنبش بر سیاست معاصر ایران: نویسنده نشان می‌دهد که چگونه این جنبش بر سیاست جمهوری اسلامی و رویکردهای اصلاح‌طلبانه تأثیر گذاشته است.

این کتاب برای مطالعات سیاسی ایران، تاریخ جنبش‌های اسلامی و بررسی اندیشه‌های اصلاح‌طلبانه در جهان اسلام بسیار ارزشمند است.

۴- تأثیر این کتاب بر این شاخه از مطالعات:

«سیاست ایران و مدرنیسم دینی» تأثیر مهمی در مطالعات اسلام سیاسی، تاریخ معاصر ایران و تحلیل گفتمان‌های مدرنیته دینی داشته است.

۱. نقد نگاه سنتی به مدرنیسم دینی: نویسنده نشان می‌دهد که مدرنیسم دینی در ایران، برخلاف برخی دیدگاه‌ها، نه صرفاً یک پروژه اصلاح‌طلبانه، بلکه یک نیروی سیاسی تأثیرگذار بوده است.
۲. بررسی تطبیقی میان جنبش‌های دینی و سیاسی: این کتاب، جنبش آزادی ایران را با دیگر جنبش‌های مشابه در کشورهای اسلامی مقایسه می‌کند.
۳. تحلیل چالش‌های مدرنیته و سنت: این اثر نشان می‌دهد که جنبش‌های دینی مدرن چگونه میان تعهد به سنت و پذیرش مدرنیته در نوسان بوده‌اند.

۵- معرفی نویسنده و ویراستاران:

هوشنگ ا. شهابی، متولد ۱۹۵۴، تاریخ‌نگار و پژوهشگر در حوزه سیاست ایران، اسلام مدرن و تاریخ خاورمیانه است. او استاد دانشگاه بوستون بوده و آثاری در زمینه تاریخ معاصر ایران و سیاست‌های اسلامی منتشر کرده است.

کتاب توسط انتشارات I.B. Tauris منتشر شده و یکی از منابع معتبر درباره تاریخ سیاسی ایران در قرن بیستم محسوب می‌شود.

۶- تحلیل ساختار فنی کتاب:

کتاب «سیاست ایران و مدرنیسم دینی» شامل ۶ بخش اصلی و چندین فصل است که هر کدام به بررسی یک جنبه از نقش دین در سیاست ایران می‌پردازند.

• بخش اول: مقدمه‌ای بر مدرنیسم دینی و سیاست ایران.
• بخش دوم: شکل‌گیری جنبش آزادی ایران و رهبران فکری آن.
• بخش سوم: تأثیرات سیاسی جنبش و درگیری آن با رژیم پهلوی.
• بخش چهارم: رابطه میان مدرنیسم دینی، ملی‌گرایی و ایدئولوژی‌های دیگر.
• بخش پنجم: انقلاب اسلامی و نقش جنبش آزادی ایران.
• بخش ششم: بررسی آینده جنبش‌های اصلاح‌طلبانه در ایران.

۷- جزئیات بیشتر درباره فهرست مطالب:

۱. مقدمه: مفهوم مدرنیسم دینی
۲. زمینه‌های تاریخی و اجتماعی شکل‌گیری جنبش آزادی ایران
۳. نقش مهدی بازرگان و آیت‌الله طالقانی در جنبش
۴. تعامل میان ملی‌گرایی و اسلام سیاسی
۵. تأثیرات اقتصادی و اجتماعی جنبش آزادی ایران
۶. واکنش رژیم پهلوی به مدرنیسم دینی
۷. جنبش آزادی ایران و انقلاب اسلامی
۸. نتیجه‌گیری: آینده مدرنیسم دینی در ایران

۸- اهداف نویسنده از نگارش کتاب:

۱. بررسی تاریخی و تحلیلی مدرنیسم دینی در ایران: نویسنده تلاش دارد نشان دهد که چگونه نیروهای مذهبی-مدرن در سیاست ایران نقش ایفا کرده‌اند.
۲. تحلیل تأثیر جنبش آزادی ایران بر انقلاب اسلامی: این کتاب نشان می‌دهد که چگونه جنبش آزادی ایران، چه به‌طور مستقیم و چه غیرمستقیم، بر سیاست‌های جمهوری اسلامی تأثیر گذاشت.
۳.ارائه یک تحلیل تطبیقی از مدرنیسم دینی: نویسنده این جنبش را با دیگر جنبش‌های مشابه در کشورهای اسلامی مقایسه کرده است.