♦️صلح چیست و چه مؤلفههایی دارد؟
(بهمناسبت روز جهانی صلح)
✍️ حسن محدثیی گیلوایی۶ مهر ۱۴۰۳
بازنشر: ۱۲ مهر ۱۴۰۳
نخست باید در بارهی معنای صلح بحث بکنیم. ما اغلب درکی سلبی از صلح داریم؛ به این معنا که صلح را در تقابل با جنگ میفهمیم. وقتی جنگ نباشد صلح است. این درکی سلبی از صلح است. پس ما نیاز به درکی ایجابی از صلح داریم. من در اینجا میکوشم از نگاه سلبی به صلح در جهت تعریفی ایجابی از آن حرکت بکنم.
صلح نسبتی دارد با قدرت، زیرا جنگ یعنی اعمال قدرت به قصد تخریب قدرت مقابل یا انهدام موجودیت دیگریی واجد میزانی از قدرت و انهدام قدرت او و گاه حتا انهدام موجودیت او. همچنین، صلح نسبتی دارد با تضاد، زیرا جنگ تضادی است که به مرحلهی اعمال قدرت معطوف به حذف دیگری یا زیرمجموعههایی از دیگری در تضاد کشیده شده است.
آیا ما میتوانیم تضاد را در جهان اجتماعی حذف کنیم؟ خیر، زیرا تضاد از دل جهان اجتماعی میجوشد. جهان اجتماعی تضادآفرین است.
آیا ما میتوانیم اعمال قدرت را از جهان اجتماعی حذف بکنیم؟ خیر، به دلیل اینکه قدرت عنصری اساسی در جهان اجتماعی است و تا زمانی که قدرت هست، الزاماً اعمال قدرت هم هست. نه قدرت و نه اعمال قدرت هیچیک قابل حذف از جهان اجتماعی نیستند.
پس باید صلح را بهگونهای تعریف کنیم که ناظر به امری تخیّلی نباشد و وجود تضاد و اعمال قدرت را لحاظ کند. تعریف صلح بهناگزیر میبایست اشکالی از پیشبرد تضاد اجتماعی و اشکالی از اِعمال قدرت خود را دربرگیرد.
از سوی دیگر، صلح دو وجه دارد: یک وجه ناظر به واقع و یک وجه هنجارین. وجه ناظر به واقع صلح اشاره به یک وضعیت و امکانات وضعیت دارد، اما وجه هنجارین صلح ناظر به اراده و خواست و ترجیحات نیروهای اجتماعی دارد.
اکنون با این مقدمات فکر میکنم میتوانم نگاهی ایجابی به صلح بیاندازم:
صلح عبارت است از وضعیت اجتماعی_سیاسیای که در آن آرایشی از نیروهای اجتماعی و سیاسی وجود دارد که روابط اجتماعیی تضادآمیزشان را بدون حذف و انهدام هم دنبال میکنند و از طرقی اعمال قدرت میکنند که معطوف به انهدام و حذف فیزیکی و غیرفیزیکیی یکدیگر یا زیرمجموعههای سازندهی هم نیست و غایات و ترجیحات این نیروها نیز معطوف به حذف و انهدام فیزیکی و غیرفیزیکیی یکدیگر و زیرمجموعههای یکدیگر نیست.حالا بر اساس این تعریف از صلح، میتوان از چند مولفهی مهم برای صلح سخن گفت:
_
امکانات عینی که میتواند ابعاد و وسعت تضادها و تعارضات را کم یا زیاد کند و آنها را تضعیف و تشدید کند و دائما تضاد ایجاد کند یا آنها را به حداقل برساند؛ بهگونهای که حیات آنها را به خطر بیاندازد یا بدانها امنیت ببخشد؛
_
فرهنگی که ترجیحات له یا علیه صلح میآفریند؛
_
سنتها و الگوهای شناختهشده و جاافتادهای که مروّج اشکال خاصّی از پیشبرد تضادها و اعمال قدرتها است.
#صلح
#مؤلفههای_صلح
#روز_جهانی_صلح
#گروه_جامعهشناسی_حقوق
@NewHasanMohaddesi